@Article{دهقان2016, author="دهقان, رحیم and جوادی, محسن", title="اخلاقِ مبتنی بر طبیعت؛ بررسیِ رهیافت هستی شناختیِ علامه طباطبایی و فینیس", journal="پژوهش‌های فلسفی -کلامی", year="2016", volume="17", number="3", pages="7-26", abstract="اخلاقِ مبتنی بر طبیعت، روش فهم سعادت بر اساس ظرفیت‌ها و قوای طبیعی انسان است که در سنت یونانی و به‌ویژه در ارسطو وجود داشته و بعدها در نگرش آکوییناس و سنّت آکویینی دنبال شده است. جان ‌فینیس، که از جمله اندیشمندان معاصر و از پیروان این سنّت اخلاقی بوده، کوشیده است به پیروی از آکوییناس مسیر فهم و تحقق سعادت آدمی را بر اخلاقِ مبتنی بر طبیعت ترسیم کند. علامه طباطبایی نیز دیدگاه‌های اخلاقیِ خود را بر سرشت طبیعی انسان و ظرفیت‌های طبیعی او مبتنی کرده و تقریری از نظریهٔ اخلاقیِ قانون طبیعی را در سنّت اسلامی به تصویر کشیده است. بررسی دیدگاه این دو اندیشمند در بُعد هستی‌شناسیِ ارزش‌ها، نشان می‌دهد که علی‌رغم وجود شباهت‌های چشمگیر، این دو دیدگاه، در نوع رهیافت واقع‌گرایانه و وجودشناسانه و نیز در تعداد، نحوهٔ هستی، و نوع رابطهٔ بین خیرات پایه با یکدیگر متفاوت‌اند. با تحلیل این تفاوت‌ها، به نظر می‌رسد رهیافت علّامه در بُعد وجودشناختیِ نظریهٔ اخلاقیِ قانون طبیعی، از توجیه معقول‌تر و قابل دفاع‌تری نسبت به فینیس برخوردار است. این مقاله می‌کوشد در بُعد وجودشناختیِ مسائل مربوط به نظریهٔ قانون طبیعی، دیدگاه این دو اندیشمند را درباره اخلاقِ مبتنی بر طبیعت تحلیل و بررسی کند.", issn="1735-9791", doi="10.22091/pfk.2016.627", url="https://pfk.qom.ac.ir/article_627.html" } @Article{خادمی2016, author="خادمی, عین الله", title="مراتب کمال انسان از نظر فخررازی", journal="پژوهش‌های فلسفی -کلامی", year="2016", volume="17", number="3", pages="27-48", abstract="مسئله اصلی این پژوهش بررسی، تحلیل و نقد دیدگاه فخر رازی درباره مراتب کمال انسان، به روش توصیفی- تحلیلی است. وی کمال را به تقویت دو قوه عقل نظری و عملی تعریف می‌کند و در برخی آثارش از کمال به عنوان معادل سعادت بهره می‌گیرد. او در آثار مختلفش مراتب متعددی برای کمال ترسیم کرده است. دیدگاه‌های مختلف او درباره کمال را می‌توان در ابتدا بر دو قسم دانست: مراتب کمال انسان در دنیا و مراتب کمال در آخرت؛ و مراتب کمال انسان در دنیا را می‌توان از سه منظر فلسفی، اخلاقی و عرفانی دسته‌بندی کرد. هر کدام از این اقسام نیز با تقریرهای مختلفی بیان می‌شوند.", issn="1735-9791", doi="10.22091/pfk.2016.639", url="https://pfk.qom.ac.ir/article_639.html" } @Article{جعفرزادهکوچکی2016, author="جعفرزاده کوچکی, علی رضا and دهقانی, فرزاد and شهریاری نسب, سروش", title="بازاندیشی در حقیقت اعجاز", journal="پژوهش‌های فلسفی -کلامی", year="2016", volume="17", number="3", pages="49-70", abstract="مسئله اعجاز ارتباط نزدیکی با اثبات نبوت انبیا دارد و نیز از بحث‌های کلامی مهم در زمینه علوم قرآن است. در طول تاریخ نیز علما و اندیشمندان بسیاری درباره آن قلم‌فرسایی کرده‌اند و وجوه اعجازی مختلفی برای قرآن برشمرده‌اند؛ از جمله: اعجاز بیانی، اخبار غیبی، و اعجاز علمی. در تعریف اعجاز همه اتفاق نظر دارند که مفهوم عجز و ناتوانی در آن نهفته است. اما نکته‌ای که در این میان مغفول مانده، عامل عجز است که اگر به‌درستی تبیین شود، وجه اصلی اعجاز قرآن نیز مشخص می‌شود. در این نوشتار ابتدا عناصر و ویژگی‌های ناتوان‌کنندهٔ مشترک در بین قرآن و دیگر معجزات پیامبران را تحلیل می‌کنیم و سپس تعریف اعجاز و اهداف معجزات را بازنگری می‌کنیم و تقسیم‌بندی جدیدی از انواع اعجاز به دست می‌دهیم. بدین‌منظور در بخش ابتدایی اقوال علمای سلف و دیدگاه‌های آنها را بیان می‌کنیم و در بخش دوم، علاوه بر نقد دیدگاه آنها به اثبات ادعای خود، با توجه به آیات قرآن و استدلال‌های منطقی می‌پردازیم. به نظر می‌رسد تنها وجه اعجاز قرآن این است که قرآن علم خدا است و علم خدا با علم بشر تفاوت اساسی دارد و اگر برخی از علما وجه اعجاز قرآن را فصاحت و بلاغت و اخبار غیبی و اعجاز علمی گرفته‌اند اینها در عرض وجه اصلی قرار دارد. زیرا متکلم قرآن حکیم علی‌الاطلاق است و طبیعی است که قرآن این ویژگی‌های ظاهری و ثانوی را داشته باشد.", issn="1735-9791", doi="10.22091/pfk.2016.625", url="https://pfk.qom.ac.ir/article_625.html" } @Article{جلالی2016, author="جلالی, زهرا", title="خودمختاری از دیدگاه کریستین کرسگارد", journal="پژوهش‌های فلسفی -کلامی", year="2016", volume="17", number="3", pages="71-86", abstract="در این نوشته دیدگاه کرسگارد درباره عمل و مؤلفه‌های ساختاری آن بررسی می‌شود. وی معتقد است کارکرد ساختاری عمل، تقوم‌بخشی به فاعل است. از سوی دیگر، خودمختاری و کارآیی دو خصوصیت ساختاری فاعل هستند. از آنجا که خصوصیت ساختاری هر شیء برای آن شیء، جنبه هنجاری دارد، هر فاعلی باید مختارانه و کارآمد عمل کند تا فاعلیت خود را تقوم بخشد. رویه‌ای که کرسگارد برای دست‌یابی به خودمختاری و کارآیی پیشنهاد می‌کند، امر مطلق و مشروط کانت است. کرسگارد معتقد است عمل مختص انسان نیست و حیوانات نیز گرچه تابع اوامر کانتی نیستند، از نوعی خودمختاری برخوردارند، اما خودمختاری در معنای دقیق و عمیق آن، به معنای انتخاب اصول عمل است و در این معنا فقط انسان را می‌توان خودمختار دانست.", issn="1735-9791", doi="10.22091/pfk.2016.548", url="https://pfk.qom.ac.ir/article_548.html" } @Article{رضازادهجودی2016, author="رضازاده جودی, محمد کاظم", title="بررسی اصول یگانه انگاری بی قانون دانلد دیویدسن", journal="پژوهش‌های فلسفی -کلامی", year="2016", volume="17", number="3", pages="87-102", abstract="یگانه‌انگاری بی‌قانون دیویدسن، یکی از تبیین‌های فیزیکالیستی از ذهن، ویژگی‌ها و حالات ذهنی است. این دیدگاه، تمامی رویدادها را به لحاظ وجودی، رویدادی فیزیکی می‌داند که دارای توصیف‌های فیزیکی و ذهنی‌اند؛ با این حال، حالات ذهنی به حالات فیزیکی تحویل برده نمی‌شود. از آنجا که حالات ذهنی، واجد ویژگی‌های فیزیکی‌اند، با حالات فیزیکی، رابطه‌ای علّی دارند، اما این رابطه، در خصوص حالات ذهنی التفاتی، قانونمند نیست. رابطه حالات ذهنی و فیزیکی، بر اساس نظریه وقوع تبعی تبیین می‌شود. در این مقاله، ابتدا اصول یگانه‌انگاری بی‌قانون، مانند تعامل علّی، قانونمندی علّیت، قانونمندنبودن امور ذهنی و وقوع تبعی را تبیین می‌کنیم و سپس با طرح اشکالاتی مانند لزوم صادق‌بودن واقعی قوانین، ممکن‌نبودن تعین چندجانبه معلول‌های علل فیزیکی و ذهنی، کفایت نظمی قانونمند در تبیین رابطه پدیده‌ها، تبیین علیت بر اساس شرطی‌های خلاف واقع و ناسازگاری نبود قوانین رابطی که دو حوزه فیزیکی و ذهنی را به یکدیگر مرتبط کند، نظریه وقوع تبعی و ... را بررسی و نقد می‌کنیم.", issn="1735-9791", doi="10.22091/pfk.2016.622", url="https://pfk.qom.ac.ir/article_622.html" } @Article{نوری2016, author="نوری, ابراهیم and آل یمین, حامد", title="بررسی تآویل عرفانی تفسیر سهل تستری", journal="پژوهش‌های فلسفی -کلامی", year="2016", volume="17", number="3", pages="103-120", abstract="تفسیر تستری از منظر تاریخی به قرن سوم هجری باز می‌گردد که از نزدیک‌ترین تفاسیر قرآن به عصر نزول است. رنگ و لعاب عرفانی و نیز اشتمال آن بر جنبه‌های کلامی و ادبی از سوی دیگر بر اهمیت آن می‌افزاید. مهم‌ترین جنبه این تفسیر، صبغه عرفانی آن است که همواره عارفان و عالمان پس از او به آن توجه داشته‌اند و بر آنان تأثیر گذاشته است. تستری ضمن تأکید بر صبغه عرفانی، از حدیث و لغت نیز بهره برده است. او در کنار توجه به باطن و تأویل عرفانی آیات، و تمرکز بر آن، به مدد قواعد ادبی و احادیث نبوی، تفسیر ظاهری را نیز مغفول نگذاشته است. تأویلات تستری بدون قاعده و معیار نیست. استفاده‌های مکرر از نگاه انفسی در آیات آفاقی و نیز آیات ناظر به روابط بشری نشان از قاعده‌مندی این روش دارد. به دست دادن تبیین رحمانی و اخروی از آیات عذاب و آیات مربوط به دنیا از دیگر قواعد عرفانی است که وی از آن بهره برده است. استفاده از رویکرد موعظه‌ای در ذیل برخی آیات راجع به صبر، رضا و توکل و ... نیز از جمله رویکردهایی است که بعد از وی نیز دنبال شده است. این مقاله با نشان‌دادن ضابطه‌مندی تأویل عرفانی وی، در صدد به دست دادن معیارهایی در این زمینه است.", issn="1735-9791", doi="10.22091/pfk.2016.626", url="https://pfk.qom.ac.ir/article_626.html" } @Article{امینی2016, author="امینی, مهدی", title="لذت زیبایی شناختی و تمایز آن با لذت زیستی از دیدگاه توماس آکویناس", journal="پژوهش‌های فلسفی -کلامی", year="2016", volume="17", number="3", pages="121-142", abstract="توماس آکویناس یکی از دو چهره ی پیشگام قرون وسطی بعد از آگوستین است که در مقام متنفذترین فیلسوف دوره جدید کلیسا، صاحب آثار نظام یافته ای است که می توان از دل آن، گزاره های فلسفی درخوری در حوزه هنر و زیبایی شناسی استحصال کرد. بر این اساس جستار حاضر با پیش رو گذاشتن این فرضیه که تمایز موجّهی میان لذت بر آمده از ادراک زیبایی و لذت حاصله از ارضاء تمایلات زیستی مبتنی بر اشارات و اظهارات توماس وجود دارد، با روش توصیفی و تحلیلی، اقدام به بررسی و توضیح عناصر این ادعا در ذیل مسائل جزیی تری کرده است. در دو بخش نخست این مقاله، ماهیت لذت زیبایی شناختی با تکیه بر سایر مولفه های موثّر فلسفی در این رابطه، تبیین گشته است که از جمله آن؛ بررسی فرایند ادراک زیبایی مبتنی بر نظریه شناخت آکویناس، کیفیت حرکت «میل» در ادراک امر خیر، مقاطع مختلف حرکت میل و تمایز آن با لذتی که از ادراک زیبایی حاصل می شود و در دو بخش نهایی با تاکید بر مقدمات قبل، تمایز لذت زیبایی شناختی و لذت زیستی تبیین گشته است.", issn="1735-9791", doi="10.22091/pfk.2016.628", url="https://pfk.qom.ac.ir/article_628.html" }