%0 Journal Article %T نقش معرفتی عقل فعال و تأثیر آن بر مُثل نزد ابن‌سینا %J پژوهش‌های فلسفی -کلامی %I دانشگاه قم %Z 1735-9791 %A شمشیری, سیده معصومه %A عابدی, احمد %D 2015 %\ 05/22/2015 %V 16 %N 3 %P 115-128 %! نقش معرفتی عقل فعال و تأثیر آن بر مُثل نزد ابن‌سینا %K ابن‌سینا %K عقل فعال %K تجرید %K معرفت‌شناسی %K مُثل %K افاضه %R 10.22091/pfk.2015.40 %X ارسطو در تقابل با جایگاه معرفت‌شناسی مُثل، به طرح نظریه عقل فعال پرداخت. مشاییان بعد از ارسطو برداشتهای متعددی از عقل فعال نموده‌اند. ابن‌سینا عقل فعال را موجودی مجرد و مستقل از نفس معرفی نمود که در سلسله عقول در مرتبه آخر قرار دارد و صور عینی و علمی را به عالم ماده و نفوس افاضه می‌کند. عقل فعال صور ادراکی را به نفوس مستعد افاضه می‌کند، یعنی نفوسی که بواسطه طی مراتب تجرید حسی و خیالی و عقلی آماده پذیرش افاضه عقل فعال باشند. اما بعضی مبانی فکری ابن‌سینا مثل رابطه طولی میان مراتب ادراک، عرض انگاشتن علم، انکار اتحاد عاقل و معقول و نفی حرکت جوهری با این رویکرد معرفتی تقابل دارند و ناقض تجریدند، لذا معرفت چیزی جز افاضه عقل فعال نیست. لازمه این سخن، پذیرش وجود معقولات به نحو مستقل نزد عقل فعال و به تعبیری پذیرش مثل در بعد معرفتی است که محل انکار ابن‌سینا است. بنابراین عقل فعال ارسطو که در تقابل با مُثل شکل گرفته‌بود، در ادامه مسیر فلسفه دوباره به دامن نظریه مثل باز می‌گردد. %U https://pfk.qom.ac.ir/article_40_0f6fc89608b86e68f89160e8f05da683.pdf