ORIGINAL_ARTICLE
تکامل و نظم
نظریه تکامل طبیعی و رابطه آن با وجود نظم و تدبیر در طبیعت، در تفکر غربی هنوز از بحتهای مطرح و مهم است. این موضوع سخنرانی پروفسور الوین پلانتینگا در دانشگاه قم است که مؤلف محترم متن ویراسته شده آن را جهت چاپ در اختیار فصلنامه گذاشته است. وی ابتدا مفاد نظریه تکامل و نیز معنای مورد نظر خود را از نظم بیان میکند و اظهار میدارد که علم به خودی خود هیچ دلالتی بر نفی نظم ندارد، بلکه ترکیب علم با طبیعتگرایی فلسفی است که منتهی به نفی نظم میشود.وی سپس به بیان تفصیلی دلایل ادعای خود میپردازد، همچنین درباره انواع مختلف دارویناندیشی سخن میگوید و در نهایت، نتیجه میگیرد که هیچکدام با وجود نظم در طبیعت ناسازگار نیستند. یکی از رشتههای علمی که در دهههای اخیر شهرت پیدا کرده زیستشناسی اجتماعی یا روانشناسی تکاملی است. طرفداران این رشته میکوشند که ویژگیهای انسانی را براساس انتخاب طبیعی تبیین کنند. پلانتینگا ضمن نقل برخی اقوال به این نتیجه میرسد که خداباوران مسیحی نتایج علم را ناقض باورهای خود نمیبیند، زیرا از دیدگاه آنها دو منبع معرفت وجود دارد: ایمان و عقل. در نتیجه، علم مستلزم آن نیست که آن دسته از عقاید مسیحی که با علم ناسازگار است، نقض شود، همچنانکه باور به عقاید مسیحی که با باورهای علمی ناسازگارند به معنای نقض باورهای علمی نیست.
https://pfk.qom.ac.ir/article_362_e971b23aae6409b01c2bfe058544fd53.pdf
2002-03-21
4
25
10.22091/pfk.2002.362
نظریه تکاملی؛ انتخاب طبیعی؛ زیستشناسی اجتماعی
داروینیسم
نظم
حسن
قنبری
haghanbari@ut.ac.ir
1
دانشجوی دکتری مرکز تربیت مدرس دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
الوین پلانتینگا و معرفت شناسی اصلاح شده
این مقاله پس از معرفی اجمالی الوین پلانتینگا به توضیح معرفتشناسی اصلاح شده میپردازد و موضوع توجیه باور دینی را در چارچوب نظریه باور دینی واقعا پایه بررسی میکند.دیدگاه پلانتینگا در مورد بینیازی توجیه باور دینی از دلیل و برهان، در چارچوب برداشت هنجاری و وظیفهگرایانه وی از توجیه، توضیح داده شده است. این مقاله به نظریه برونگرایانهتر جواز (warrant)که در آثار متأخر وی مطرح است، نمیپردازد.
https://pfk.qom.ac.ir/article_363_4bef776b861187be32f1fe1f265e6e5b.pdf
2002-03-21
26
40
10.22091/pfk.2002.363
معرفتشناسی اصلاح شده
توجیه
باور دینی
باور واقعا پایه
محسن
جوادی
1
عضو هیات علمی دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
قرینه گرایی، پلانتینگا و ایمان و عقل
در این مقاله ضمن پذیرش عدم لزوم دلیل برای توجیه باور دینی، به نقد دیدگاه پلانتینگا درباره جواز معرفتی پرداخته شده است. مؤلف از یک دیدگاه درونگرایانهای درباره جواز معرفتی دفاع میکند. باور مسیحی به اعتقاد وی جواز معرفتی ندارد، ولی چون توجیه اخلاقی دارد جای ایراد ندارد. برای توجیه اخلاقی برخلاف پلانتینگا باید برخی از آگاهیهای ما اعم از قرینه گزارهای یا چیز دیگر در تأیید باور مورد بحث باشند
https://pfk.qom.ac.ir/article_364_39accb2d1fa1c6bad23623ed7a3b7a01.pdf
2002-03-21
41
73
10.22091/pfk.2002.364
قرینهگرایی
ایمان و عقل
برون گرایی
درونگرایی
باور دینی
مرتضی
فتحی زاده
boy_7006@yahoo.com
1
عضوهیات علمی دانشگاه تربیت معلم
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
باز هم مبانی خداباوری؛ جوابیه ای به پلانتینگا
نخستین نقد مهم به معرفتشناسی پلانتینگا، به دست فیلیپکوین ـ فیلسوف وابسته به کلیسای کاتولیک ـ صورت گرفت. پلانتینگا به نقد کوین پاسخ داد که در آن به چهار مسئله پرداخته بود. مقاله حاضر، پاسخی است به آن پاسخ. در این نوشته، کوین مسائل چهارگانه پلانتینگا را یکایک مطرح میکند و نظر خود را در باب آنها بازمیگوید. به نظر کوین، این چهار مسئله موارد اختلاف وی با پلانتینگا است. با این حال، وی معتقد است که در باب دو مسئله نخست میتوان به توافقی دست یافت، لیکن در دو مسئله بعدی چنان با پلانتینگا اختلاف نظر دارد که امیدی به توافق بر سر آنها ندارد. این چهار مسئله که در عین حال چهار قسمت ساختار مقاله را تشکیل میدهند عبارتند از:1. شیوه جزئینگرانه توجیه معیارهای معرفتی؛ 2. بنیانانگاری کلاسیک بازبینی شده؛ 3. توجیه اعتقادات خداباورانه؛ 4. مسئله ابطال اعتقادات خداباورانه
https://pfk.qom.ac.ir/article_365_175ba50c513cd0008b54b2ea1b92a161.pdf
2002-03-21
74
110
10.22091/pfk.2002.365
معرفتشناسی اصلاح شده
توجیه معرفتی
معیار توجیه
اعتقادات واقعا پایه
خداباوری
سید حسن
اسلامی
1
دانشجوی دکتری مرکز تربیت مدرس دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
وجود محمولی
در این مقاله به بررسی پاسخهای مختلف به این پرسش پرداختهایم که آیا مفهوم «وجود» در قضایای هلیه بسیطه، مانند «خدا هست»، محمول است. روشن شدن این مسئله میتواند اعتبار یا عدم اعتبار براهین وجودشناختی و حتی جهانشناختی را روشن کند.در بخش اول، مقاله آرا، ادله و نتایج مسئله از دیدگاه فیلسوفان غربی مطرح و بررسی شده است و بخش دوم، به بررسی آرا، ادله و نتایج مسئله به صورت مقایسهای بین فیلسوفان غربی و مسلمان میپردازد.
https://pfk.qom.ac.ir/article_366_67e7ab8cf957e0deb6bae24dd0d152fe.pdf
2002-03-21
111
139
10.22091/pfk.2002.366
وجود محمولی
معدوم مطلق
قاعده فرعیه
هلیه بسیطه
محمول انضمامی
وجود رابطه
وجود رابطی
کانت
ملاصدرا
عسگری
سلیمانی امیری
1
عضو هیات علمی موسسه آموزشی - پژوهشی امام خمینی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مباحث وجود خدا طی سال های 1965-1980 در غرب
آلن پی، اف. سل در کتاب مهم خویش، فلسفه دین (1870ـ1983) یک دوره تاریخ صد ساله اخیر فلسفه دین را با توجه به کلیه منابع منتشره در این مدت زمانی عرضه داشته است.سل در بخشی از این کتاب، مسئله مباحث وجود خدا را، که طی سالهای 1965 تا 1980دوباره از نو اهمیت خویش را در غرب پیدا کرد، و دیدگاههای عمدهای را که طی این مدت مطرح شدند، بررسی کرده است.
https://pfk.qom.ac.ir/article_367_3b77fcf8fa62406a1231897c890fd282.pdf
2002-03-21
140
157
10.22091/pfk.2002.367
وجود خدا
برهان وجودشناختی
برهان جهانشناختی
الهیات طبیعی
حمید رضا
آیت اللهی
hamidayat@gmail.com
1
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
درآمدی بر روش شناسی علوم تجربی
فیلسوفان و منطقیان مسلمان از سه قسم استدلال قیاس، استقرا و تمثیل، قیاس را یقینآور میدانند. استقرا را نیز با پیوندزدن به قاعده الاتفاقی یقینآور میدانند. اما تمثیل را یقینآور نمیدانند، هرچند امروزه همین تمثیل غیریقینی در فلسفه علم نقش بهسزایی ایفا میکند. این سه قسم استدلال در این مقاله با یکدیگر مقایسه شده و به نقاط قوت و احیانا ضعف هرکدام اشارت رفته است
https://pfk.qom.ac.ir/article_368_e2f3825eb52d4991f7fefe27e3417563.pdf
2002-03-21
158
167
10.22091/pfk.2002.368
استقرا
تمثیل
قیاس
فلسفه علم
سید علی
حقی
1
عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
معناشناسی اوصاف الهی از دیدگاه صدرالمتألهین
در این مقاله سعی شده است تا دیدگاههای یکی از بزرگترین فیلسوفان مسلمان درباره تحلیل معنایی اوصاف الهی بیان شود. ملاصدرا، براساس مبانی خود در باب اصالت وجود، تشکیک وجود، اشتراک معنوی مفهوم وجود و...، نتیجه گرفته است که همه اوصاف سلبی خداوند، در حقیقت سلب سلب بوده و همه آنها به سلب امکان از ذات خداوند بازگشت میکنند. همه اوصاف ایجابی نیز گرچه به لحاظ مفهوم با یکدیگر متفاوت هستند، به حسب مصداق واحد بوده و همه آنها به وجود و شدت و کمال وجود قابل ارجاع هستند.صدرالمتألهین معتقد است که علاوه بر مفهوم وجود، سایر مفاهیم کمالی چون علم، قدرت، حیات و... نیز به معنای واحدی (= به نحو اشتراک معنوی) بر خالق و مخلوقات صدق مینمایند و از این جهت تفاوتی بین خالق و مخلوقات وجود ندارد. اختلاف و تمایز وجودی خالق و مخلوق امری حقیقی بوده و به مقام مصداق بازمیگردد. صدرا سعی میکند تا با ارائه نظریه «تشکیک» کثرتهای مصداقی را با وحدت مفهومی سازگار کرده، توجیهی خردپسند از وحدت در معنا و کثرت تشکیکی در مصداق ارائه دهد. علاوه بر دیدگاه صدرالمتألهین، اشارهای به دیدگاه حکیم سبزواری و علامه طباطبائی نیز شده است.
https://pfk.qom.ac.ir/article_369_6d7b07505aae3e149f24d6a8a5cc9bdf.pdf
2002-03-21
168
179
10.22091/pfk.2002.369
ملا صدرا؛ اصالت وجود
اوصاف ایجابی
اشتراک معنوی
امیر عباس
علی زمانی
1
عضو هیات علمی دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
قلمرو حسن و قبح عقلی در مسائل کلامی از دیدگاه علامه شعرانی
در این مقاله به نقش اساسی نظریه حسن و قبح عقلی در اثبات بسیاری از دعاوی الهیات و کلام از دیدگاه علامه شعرانی میپردازیم. پس از توضیح دلایل شعرانی در قبول نظریه حسن و قبح عقلی به موارد استفاده از آن در آثار ایشان اشاره شده است. چگونگی اثبات ضرورت دین، توضیح انواع نیازهای آدمی به دین و انتظار بشر از دین براساس نظریه حسن و قبح عقلی بیان شده است.
https://pfk.qom.ac.ir/article_370_3a3fe784b3531f6a8f0b689f16342dce.pdf
2002-03-21
180
198
10.22091/pfk.2002.370
حسن و قبح عقلی؛ دعاوی الهیات و کلام
علامه شعرانی
ضرورت دین
محمدجواد
حیدری کاشانی
1
عضو هیات علمی دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تجسم اعمال از منظر دین و فلسفه
تجسم اعمال تبیینی است از چگونگی تأثیر اعمال بشر در سرنوشت نهایی او و تحلیلی است از نحوه ارتباط میان اعمال دنیوی با جزای اخروی.در این مقاله که به بررسی تجسم اعمال با رویکرد فلسفی آن میپردازد، پس از بیان خاستگاه، تعریف، پیشینه، اهمیت و ثمره این بحث، به ذکر دو دیدگاه در این زمینه پرداخته شده و پس از تبیین فلسفی موضوع، شبهه عقلی وارد در مسئله مطرح و به آن پاسخ داده شده و در پایان به خلاصه و نتایج بحث اشاره شده است.
https://pfk.qom.ac.ir/article_371_675a61525cbe41497bde169c4dd255e3.pdf
2002-03-21
199
215
10.22091/pfk.2002.371
تجسم اعمال
تمثل اعمال
تجسد اعراض
صور اخروی
محمد علی
تجری
1
عضو هیات علمی دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مقایسه ای تحلیلی- انتقادی بین مشکاة الانوار و حکمةالاشراق
در این مقاله، ضمن مقایسه نورستان شیخ شهاب الدین سهروردی و بستان نور امام محمد غزالی، نشان میدهیم که راه سهروردی در حکمةالاشراق از راه غزالی در مشکاةالانوار، کاملا جداست. در این مقاله، برخلاف آرایی مبنی بر تأثیرپذیری سهروردی از غزالی در باب علمالانوار، این دیدگاه ساخته و پرداخته شده که نورشناسی سهروردی در حکمةالاشراق، دارای ویژگیها و قلمروهایی است که نورشناسی غزالی در مشکاةالانوار، فاقد آنهاست. خلاصه، نور سهروردی نسبت به نور غزالی، نوری است از لونی دیگر.
https://pfk.qom.ac.ir/article_372_6352602122e3ad29cf8916ba04342ff8.pdf
2002-03-21
216
228
10.22091/pfk.2002.372
حکمت الاشراق
مشکات الانوار
علم الانوار
سید مهدی
امامی جمعه
1339smj@gmail.com
1
عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان
LEAD_AUTHOR