ORIGINAL_ARTICLE
نقد و بررسی "وجود ذهنی" از دیدگاه ابن سینا
در فلسفة اسلامی، هر چند مباحث "وجود شناسی" جایگاه بسیار مهمی دارد و بخش اعظمی از مباحث و مسائل را به خود اختصاص داده است، ولی مباحث "معرفت شناسی" به دلایل مختلف، تفصیل چندانی نیافته است. یکی از معدود مسائلی که به تفصیل در فلسفة اسلامی از آن بحث شده است و می توان آن را ذیل بحث "معرفت شناسی" گنجانید، مسألة "وجود ذهنی" است. اما بین محققان تاریخ فلسفه، چنین مشهور است که این بحث از فخر رازی آغاز گشته، سپس از طریق خواجه نصیرالدین طوسی به فیلسوفان مکتب شیراز رسیده و در آن جا بسط و تفصیل یافته و سرانجام نزد ملاصدرا راه حل نهایی پیدا کرده است. در این مقاله نشان خواهیم داد که علی رغم این ادعا، مباحث وجود ذهنی از جمله اثبات وجود ذهنی، ماهیت وجود ذهنی، شبهات مربوط به آن و پاسخ این شبهات، همه، نزد فیلسوف بزرگ جهان اسلام، ابن سینا، مطرح شده است و وی فیلسوفانه به همة آنها پرداخته است و همة فیلسوفان بعد از او، در این مسأله از وی متأثرند.
https://pfk.qom.ac.ir/article_196_d58bca35c560c7bfc5f45409490937fc.pdf
2009-08-23
5
26
10.22091/pfk.2009.196
ابن سینا
وجود ذهنی
معرفت شناسی
مکتب شیراز
علم
ذهن
قاسم
کاکایی
1
دانشیار دانشگاه شیراز
LEAD_AUTHOR
عزت
مقصودی
2
کارشناس ارشد فلسفه و کلام
LEAD_AUTHOR
- ابن سینا،حسین بن عبدالله،(1375)،الاشارات و التنبیهات مع شرح نصیر الدین طوسی و قطب الدین الرازی، قم:نشر البلاغه، جلد دوم.
1
2- ــــــــــــــــــ ،(1404)،التعلیقات،تحقیق عبدالرحمن بدوی،قم:مکتب الاعلام الاسلامی.
2
3- ـــــــــــــــــــ ،(1358)،حدود یا تعریفات،ترجمه محمد مهدی فولادوند،تهران:انتشارات انجمن فلسفه ایران.
3
4- ـــــــــــــــــــ ،(1351)،دانشنامه علایی،تصحیح احمد خراسانی،تهران:چاپخانه مرکزی.
4
5- ـــــــــــــــــــ ،(؟؟)،رسائل،
5
6- ـــــــــــــــــــ ،(1331)،رساله نفس،تصحیح موسی عمید،تهران:انتشارات انجمن آثار ملی.
6
7- ـــــــــــــــــــ ،(1404)،الطبیعیات من کتاب الشفاء،تقدیم ابراهیم مدکور،قم:مکتبه ایه الله العظمی المرعشی النجفی.
7
8- ــــــــــــــــــــ ،(1373)، عیون الحکمة مع شرح عیون الحکمة،تحقیق شیخ احمد حجازی احمد السقاء،تهران:منشورات مؤسسه الصادق.
8
9- ــــــــــــــــــــ ،(1418)،الالهیات من کتاب الشفاء،تحقیق حسن حسن زاده آملی،قم:دفتر تبلیغات اسلامی.
9
10- ــــــــــــــــــــ ،(1371)،المباحثات،تحقیق محسن بیدار فر،قم:انتشارات بیدار.
10
11- ـــــــــــــــــــــ ،(1363)،المبدأ و المعاد،به اهتمام عبدالله نورانی،تهران:انتشارات اسلامی دانشگاه مک گیل.
11
12- ـــــــــــــــــــــ ،(1404)،المنطق من کتاب الشفاء،تقدیم ابراهیم مدکور،قم: مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی.
12
13- ـــــــــــــــــــــ ،(1364)،النجاة من الغرق فی بحر الضلالات،مقدمه محمد تقی دانش پژوه،تهران:انتشارات دانشگاه تهران.
13
14- بهمنیار،(1375)، التحصیل،تصحیح مرتضی مطهری،تهران:انتشارات دانشگاه تهران،چاپ دوم.
14
15- حلی،حسن بن یوسف،(1419)،کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد،تصحیح آیة الله حسن حسن زاده آملی،قم:مؤسسه النشر الاسلامی.
15
17- رازی، فخرالدین محمد بن عمر،(1411)،المباحث المشرقیة، قم:انتشارات بیدار، جلد اول، چاپ دوم.
16
18- سبزواری،ملا هادی،(1372)،شرح المنظومه،تهران:انتشارات لقمان.
17
19- مطهری، مرتضی،(1404)،شرح مبسوط منظومه،جلد اول،تهران:انتشارات حکم
18
ORIGINAL_ARTICLE
حقیقت ادراک و مراتب آن از دیدگاه شیخ اشراق
مقاله پیش رو، حقیقت ادراک و مراتب آن را از دیدگاه شیخ اشراق بررسی کرده است. براى تبیین دیدگاه شیخ اشراق، نخست بررسى و تبیین نظریه مشّاء لازم و ضرورى است. از این رو، نخست نظر شیخِ فلاسفه اسلام به اختصار بررسى، و سپس به تبیین دیدگاه شیخ اشراق پرداخته شده است. ساختار، مطالب، شواهد و مستندات به گونهاى تدوین شده که کاملاً جنبه مقایسهاى این دو نظریه، نمایان شده است. نکته مهم دیگرى که در این نوشتار بر آن تکیه شده این است که تمام مطالب به طور مستقیم به مهمترین آثار این دو حکیم مسلمان، مستند شده و از مراجعه به کتابهایى که اَحیانا در این باره نوشته شده به جدّ خوددارى شده است. در نتیجه، تحلیلها صرفا از نگارنده است و برخى از اشعار مولانا و شبسترى و نیز مواردى از الأسفار الأربعة، به عنوانِ شاهد ذکر شده است.
https://pfk.qom.ac.ir/article_197_143bb2b1dec27e8195fce2d2965e3166.pdf
2009-08-23
27
52
10.22091/pfk.2009.197
ادراک
شیخ اشراق
نظریه مشاء
ابنسینا
محمد
ملکی
1
پژوهشگر فلسفه و عرفان دانشگاه ادیان قم
LEAD_AUTHOR
ابن سینا، حسین بن عبدالله؛ 1379. الاشارات و التنبیهات، تهران، دفتر نشر،
1
ـــــــــــــــــــــــــ 1404 ق.؛ التعلیقات، تحقیق: عبدالرحمان بدوی، قاهره (افست دفتر تبلیغات اسلامی)،
2
ـــــــــــــــــــــــــ 1363. ؛ المبدأ و المعاد، تهران، به اهتمام: عبدالله نورانی، انتشارات: دانشگاه تهران و مک گیل،
3
ـــــــــــــــــــــــــ 1375.؛ النفس مِن کتاب الشِفاء، تحقیق: حسن حسنزادة آملی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی،
4
ـــــــــــــــــــــــــ 1364.؛ کتاب النجاة، قاهره، افست مکتبة المرتضوی،
5
جینز، سرجیمز؛ 1361. فیزیک و فلسفه، ترجمة علیقلی بیانی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی،
6
سهروردی، شهابالدین یحیی بن حبش؛ 1357. مجموعه مصنفات، (رسائل فارسی) تحقیق: سید حسین نصر، تهران، انجمن حکمت و فلسفة ایران، ج 3.
7
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1357. ؛ مجموعه مصنفات، تحقیق و تصحیح: هانری کربن، حکمة الاشراق، انجمن حکمت و فلسفة ایران، ج 2.
8
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1357. ؛ مجموعه مصنّفات، تحقیق و تصحیح: هانری کربن، کتابُ التّلویحات، تهران، انجمن حکمت و فلسفة ایران، ج 1.
9
شیرازی، قطبالدین؛ 1379. شرح حکمة الاشراق، تصحیح: عبدالله نورانی، مهدی محقق، تهران، انتشارات دانشگاه تهران و مک گیل،
10
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، (ملاصدرا)؛ 1981.الأسفار الأربعة، بیروت،
11
کاپلستون، فردریک؛ 1375. تاریخ فلسفه، ج 1، ترجمة سید جلالالدین مجتبوی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی،
12
ORIGINAL_ARTICLE
فرآیند تجلی روح و خودآگاهی دینی از دیدگاه هگل
پدیدارشناسی روح از جمله چهار کتابی بود که هگل در زمان حیات خود به چاپ رساند.وی در این کتاب که پیشدرآمدی بر کل دستگاه فلسفی اوبود، از یک سو روح را تنها حقیقت حاکم بر جهان دانست که فراگردهای شناخت جهان در آن تجلی پیدا میکند و از سوی دیگر فهم آدمی را از حوزه تجربه روزانه فراتر برد و در سطح و لایههای عمیقتر دانش فلسفی تفسیر کرد.بر این اساس حتی میتوان گفت حاکمیت روح بر جهان نیز به نوعی به دانش فلسفی و فراگرد شناختِ مبتنی بر تجربه درونی آدمی تکیه کرده است.لذا هگل کار خود را از تجربه شناخت معمولی یعنی یقین حسی و قابل درک برای همه آدمیان آغاز کرد و سیر تکاملی روح را اندک اندک به عمیقترین لایههای شناخت یعنی ادراک، فاهمه، خودآگاهی و عقل پیش برد.
هگل در پدیدارشناسی خود سودای آن داشت تا پس از طی مسیرهای طولانی و پرپیچ و خم به شناخت راستین دست یابد و از این رهگذر ادعای بزرگ فلسفی خود یعنی تفسیر حقیقت به واقعیت و واقعیت به حقیقت را اثبات کند.
https://pfk.qom.ac.ir/article_198_2666ff2d62cb1b51956ea6db429db56f.pdf
2009-08-23
53
81
10.22091/pfk.2009.198
پدیدار شناسی روح
هگل
خودآگاهی
خودآگاهی محروم
دینداری
مشیت الهی
علی
فلاح رفیع
1
دکتری فلسفه- واحد علوم و تحقیقات- تهران
LEAD_AUTHOR
استیس، والتر، ترنس 1371. فلسفه هگل، ترجمه حمید عنایت،سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی،چاپ پنجم
1
بریان مگی، 1372، فلاسفه بزرگ، ترجمه عزت الله فولادوند، انتشارات خوارزمی
2
جان پلامناتز، 1371، فلسفه سیاسی و اجتماعی هگل، ترجمه حسین بشیریه، نشر نی، چاپ دوم.
3
ژان هیپولیت، 1371،پدیدار شناسی روح بر حسب نظر هگل، (اقتباس و تالیف) کریم مجتهدی، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول.
4
ژان وال،1375، ما بعد الطبیعه، ترجمه یحیی مهدوی، تهران، انتشارات خوارزمی
5
سولومون،رابرت. ک. 1379، فلسفه اروپایی،ترجمه محمد سعید حنایی، انتشارات قصیده، چاپ اول.
6
کاپلستون، فردریک، 1367، تاریخ فلسفه، ترجمه داریوش آشوری،انتشارات سروش ج 7.
7
کوفمان، والتر، 1385، گوته، کانت و هگل،ترجمه ابوتراب سهراب و فریدالدین رادمهر، تهران، نشر چشمه، چاپ اول.
8
مجتهدی، کریم، 1370، درباره هگل و فلسفه او(مجموعه مقالات)،تهران، امیر کبیر، چاپ اول.
9
مراد خانی، علی، 1385، هگل و فلسفه مدرن، انتشارات مهرنیوش، چاپ اول.
10
مک کارنی،چوزف، 1384، هگل و فلسفه تاریخ، ترجمه اکبر معصوم بیگی، تهران، انتشارات پگاه، چاپ اول.
11
هربرت ماکوزه،1367، خرد و انقلاب، ترجمه محسن ثلاثی، نشر نقره.
12
هگل، 1368، خدایگان و بنده، ترجمه حمید عنایت، خوارزمی،
13
هگل، 1356، عقل در تاریخ، ترجمه حمید عنایت، انتشارات علمی دانشگاه صنعتی.
14
هرمن رندال،1376، سیر تکامل عقل نوین، ترجمه ابولقاسم پاینده، انتشارات علمی و فرهنگی، ج دوم.
15
16 – Hegel, 1971, Phenomenology of spirit. Trans. A.V. Miller. OxfordUniversity Press.
16
17 – Hegel, 1991, Ellements of the right, trans, H.B.NisbetCambridgeUniversity.
17
ORIGINAL_ARTICLE
آفرینش بر اساس عشق و قاعده الواحد از دیدگاه ابن عربی
از نظر عارفان، حق تعالی و مخلوقات از یکدیگر جدا نیستند. آفرینش تجلی حسن خداوند است: چون ذات حق تعالی خواست شناخته شود، عشق آغاز شد. عشق نخستین جلوه وجود است و قبل از آن چیزی نیست. حق تعالی زیباست، زیبایی ذاتاً معشوق است. اگر خدا در صورت جمال تجلی نکرده بود، جهان پدیدار نمی شد. بیرون آمدن جهان به سوی هستی، از رهگذر آن عشق بود. اصل حرکت جهان، حرکت حبی بوده است و این حال همچنان ادامه دارد. در این مقاله دیدگاه عارفان در مورد رابطه حق و خلق تحلیل شده و بر اساس آن قول فیلسوفان (آفرینش خطی و قاعده الواحد) مورد نقادی قرار گرفته است.
https://pfk.qom.ac.ir/article_199_7bb3d6c0f61c0c747eafadf18bdd5e70.pdf
2009-08-23
83
108
10.22091/pfk.2009.199
تجلی الهی
اسماء الهی
عشق
اعیان ثابته
وحدت وجود
احدیت الهی
مرتضی
شجاری
1
استادیارگروه فلسفه دانشگاه تبریز
LEAD_AUTHOR
آشتیانی، میرزا مهدی، 1360، اساس التوحید، تهران، مولی.
1
آملی، سید حیدر،1368، جامع الاسرار و منبع الانوار، به کوشش هنری کربین و...، تهران، علمی و فرهنگی.
2
_____،1367، المقدمات من کتاب نص النصوص، به کوشش هنری کربین و...، تهران، طوس.
3
ابن ترکه،صاین الدین علی بن محمد،1360، تمهید القواعد،به کوشش سیدجلال الدین آشتیانی، تهران،انجمن حکمت و فلسفه.
4
ابن حزم، 1975، الفصل فی الاهواء و الملل و النحل، 5جلد، چاپ دوم، بیروت، دارالمعرفه.
5
ابن سینا، 1428، الشفاء، الالهیات، به کوشش الاب قنواتی و سعید زاید، قم، انتشارات ذوی القربی.
6
ابن عربی،محیی الدین محمدبن علی،1366ق، انشاء الدوائر،همراه با دو کتاب التدبیرات الالهیه و عقله المستوفز،لیدن.
7
_____، 1405ق،شرح فصوص الحکم،به کوشش محمود غراب،دمشق، دارالفکر.
8
_____، بی تا، الفتوحات المکیة،4ج،بیروت،دارصادر.
9
_____، 1410، الفتوحات المکیة،14ج، تحقیق عثمان یحیی، قاهره.
10
_____، 1400، فصوص الحکم،به کوشش ابوالعلا عفیفی،بیروت،دارالکتاب العربی.
11
_____، 1997، کتاب الأزل در رسائل ابن عربی، به کوشش محمد شهاب الدین العربی، بیروت، دارصادر.
12
_____، 1997، کتاب التراجم در رسائل ابن عربی، به کوشش محمد شهاب الدین العربی، بیروت، دارصادر.
13
ابن فناری،محمدبن حمزه،بی تا، مصباح الانس،بیروت،موسسه التاریخ العربی.
14
جامی،عبدالرحمن، بی تا، اشعة اللمعات، به کوشش حامد ربانی،تهران،گنجینه.
15
_____،2536، نقد النصوص فی شرح نقش الفصوص، به کوشش ویلیام چیتیک، تهران، انجمن فلسفه ایران.
16
الجیلی،عبدالکریم بن ابراهیم،1418ق، الانسان الکامل فی معرفه الاواخروالاوایل،به کوشش عبدالرحمن عویصه،بیروت، دارالکتب العلمیه.
17
حافظ، شمس الدین محمد، 1362،دیوان حافظ، به کوشش پرویز ناتل خانلری، تهران، خوارزمی.
18
سبزواری،ملاهادی،1375، شرح الاسماء و شرح دعاءالجوشن الکبیر،به کوشش نجفقلی حبیبی،دانشگاه تهران.
19
_____، 1416، شرح المنظومه، با تصحیح و تعلیقات حسن حسن زاده آملی، تهران، نشر ناب.
20
سهروردی، شهاب الدین،1380، مجموعه مصنفات، به کوشش هانری کربن و000، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
21
شایگان،داریوش، 1373،هانری کربن، آفاق تفکر معنوی در اسلام ایرانی، ترجمه باقر پرهام، نشر فرزان.
22
شرف،شرف الدین خراسانی، «ابن عربی» در دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج4.
23
طوسی، خواجه نصیرالدین، 1985، تلخیص المحصل، بیروت، دارالأضواء.
24
عراقی، فخر الدین، 1363، لمعات، به کوشش محمد خواجوی، تهران، مولی،
25
عفیفی، ابوالعلا،1400، تعلیقات بر فصوص الحکم،بیروت، دارالکتاب العربی.
26
فناری، محمد بن حمزه، 1374،مصباح الانس، به کوشش محمد خواجوی، تهران، مولی،
27
قونوی، صدر الدین محمد، 1375، النفحات الالهیة، به کوشش محمد خواجوی، تهران، مولی.
28
_____، 1362؛النصوص، به کوشش سید جلال الدین آشتیانی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی،
29
قیصری، داود،1375، شرح فصوص الحکم، به کوشش جلال الدین آشتیانی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
30
کاشانی،عبدالرزاق،1395ق، شرح فصوص الحکم،قاهره.
31
ملاصدرا، صدر الدین محمد شیرازی 1990م، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، بیروت، دار احیاءا لتراث العربی.
32
_____،1363، مفاتیح الغیب، به کوشش محمد خواجوی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
33
مولوی،جلال الدین محمد، 1362،، فیه مافیه، به کوشش بدیعالزمان فروزانفر، چاپ پنجم، تهران، امیرکبیر.
34
_____،2535،کلیات شمس یا دیوان کبیر، به کوشش بدیع الزمان فروزانفر، تهران، امیر کبیر.
35
_____، 1363،مثنوی معنوی، به کوشش نیکلسون، تهران، امیر کبیر.
36
نصر،سید حسین،1362، سه حکیم مسلمان،تهران،کتابهای جیبی.
37
Corbin, Henry, creative Imagnathion in the Sufism of Ibn Arabi.
38
. Plato, 1953 (Meno) and (Phaedrus), in(The Dialogues of plato), ed. B. Jowett Oxford,
39
ORIGINAL_ARTICLE
پژوهشی در باب برهان اجماع عام و مقایسه آن با برهان فطرت
این پژوهش بر آن است که برهان اجماع عام بر اثبات وجود خدا را با برهان فطرت مقایسه کند. ابتدا قرائتهای مختلف برهان اجماع عام مطرح گردیده است: 1. تفسیرهای زیستشناختی که از عمومیت اعتقاد به وجود خدا، فطری بودن و نیز وجود خارجی خدا ثابت میشود. 2. برهانهای ذوحدین ضد شکاکیت که برای اثبات وجود خدا علاوه بر اعتقاد عمومی (بر وجود خدا) از عقل نیز کمک گرفته میشود.
همچنین انتقادهای جان لاک و دیگران بر این تقریرها مطرح و پاسخهای احتمالی مدافعان برهان آورده شده است. سپس تقریرهای مختلف برهان فطرت از دیدگاه برخی از متفکران اسلامی و تقریر پیشنهادی به صورت مختصر ذکر گردیده و در ادامه دیدگاه الوین پلانتینگا که بر آن است که اعتقاد به وجود خدا یک اعتقاد پایه است و بسیار شبیه برهان فطرت است مطرح شده است.
در پایان مقایسهای بین برهان اجماع عام و فطرت مطرح و اثبات شده است که برهان فطرت از اتقان بیشتری برخوردار است؛ زیرا اشکالات جان لاک بر برهان اجماع عام، دیگر بر برهان فطرت وارد نیست.
https://pfk.qom.ac.ir/article_200_2e61686a3e1beca268fa7f51fa8affac.pdf
2009-08-23
109
125
10.22091/pfk.2009.200
برهان اجماع عام
برهان فطرت
اعتقاد پایه
فطری
تصور خدا
اعتقاد به خدا
محمد
محمدرضایی
mmrezai391@yahoo.com
1
دانشیار گروه فلسفه، دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
نهج البلاغه.
1
افلاطون، 1380 ش. دوره آثار، محمد حسن لطفی، تهران، انتشارات خوارزمی،
2
امام خمینی، 1378 ش. شرح چهل حدیث، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی،
3
بهشتی، محمد حسینی، 1374 ش. خدا از دیدگاه قرآن، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی،
4
بزرگمهر، منوچهر، 1357 ش. فلاسفه تجربی انگلستان،تهران، انجمن فلسفه ایران، ، ج 1.
5
پترسون، مایل و دیگران، 1376 ش. عقل و اعتقاد دینی، احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران، طرح نو،
6
پلانتینگا، الوین، 1381 ش. «باورهای پایه و مشکلات آن»، در مجله: قبسات، ش 26،
7
جوادی آملی، عبدالله، 1375 ش. تبیین براهین اثبات وجود خدا، قم، مرکز نشر اسراء،
8
جوادی آملی، عبدالله، 1383 ش. تفسیر موضوعی (فطرت در قرآن)، قم، مرکز نشر اسراء، ج 12.
9
صدر المتالهین، محمد، 1378 ش. المظاهر الالهیه، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا،
10
12. کاپلستون، فردریک، 1375 ش. تاریخ فلسفه (فیلسوفان انگلیسی) ، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی و انتشارات سروش، ج 5.
11
مطهری، مرتضی، 1375 ش. مجموعه آثار، تهران، انتشارات صدرا،
12
کلینی، محمد بن یعقوب، 1388 ق. اصول الکافی، تحقیق: علی اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیه،
13
مجلسی، محمد باقر 1403 ق.، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث،
14
شیخ صدوق، 1423 ق. التوحید، قم، انتشارات اسلامی،
15
Paul Edwards, 1996 "Common Consent Argument For the Existence of God" in Encyclopedie of Philosophy, ed: Paul Edwards, Vol, 2. PP. 147 – 155, Simon, Schuster Macmillan, New york, London,
16
ORIGINAL_ARTICLE
احد افلوطینی و مقام ذات عرفانی
شناخت هستی همواره مورد توجهاندیشمندان اسلامی و غیر اسلامی بوده است. برای رسیدن به چنین شناختی از روشهای متعددی بهره بردهاند. افلوطین یکی از متفکران مطرح در تاریخ فلسفه، همانند عارفان مسلمان تبیین منسجم و منطقیای از هستی و مراتب آن ارائه میدهد.
افلوطین بر آن است که عالم معقول از سه اقنوم یا سه اصل تشکیل شده است.اقانیم عبارتند از: احد، عقل و نفس. عارفان مسلمان نیز برای نظام هستی چینش خاصی را یافتهاند. مقام ذات از نظر ایشان اولین مرتبه و بهتر است بگوییم فوق تمام مراتب هستی است.
نویسنده بر آن است که با روش اسنادی و تحلیلی "احد" از منظر افلوطین را با "مقام ذات" عرفانی مقایسه کند. دستاوردهای مهم این تحقیق یافتن وجوه مشترکی بین احد و مقام ذات است؛ همانند: تعالی، اطلاق، بدون اسم و رسم، غیر قابل شناخت و ... .
https://pfk.qom.ac.ir/article_201_1b5856ad5871392c99b42a01416bd3ef.pdf
2009-08-23
127
156
10.22091/pfk.2009.201
افلوطین
عرفان اسلامی
احد
مقام ذات
مراتب هستی
فیض
مهدی
کهنوجی
1
دانش آموخته حوزه علمیه و دکترای فلسفه واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم
1
ابراهیمی دینانی غلامحسین، 1370، قواعد کلی فلسفة اسلامی، تهران، مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چ دوم.
2
ابن ترکه ابو حامد، 1360، قواعد التوحید، (در تمهید القواعد)، با مقدمه و تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
3
ابن عربی محیی الدین، 1370،فصوص الحکم، تهران، انتشارات الزهراء (س)، چ دوم.
4
ابن ندیم محمد بن اسحاق، 1343،الفهرست، ترجمه رضا تجدد، تهران، کتابخانة ابن سینا.
5
اعوانی غلامرضا، 1355، عقل و نفس در فلسفه پلوتینوس و شرح آن در فلسفه اسلامی (حکمت اشراق)، دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه فلسفه، رساله دکتری.
6
افلوطین،اثولوجیا، 1413،در افلوطین عند العرب، تحقیق عبد الرحمن بدوی، قم، انتشارات بیدار، ط الثالثه.
7
_____، 1997،تاسوعات، ترجمه فرید جبر، بیروت، مکتبه لبنان ناشرون، ط الاولی.
8
_____، 1366، دوره آثار فلوطین (تاسوعات)، ترجمهمحمد حسن لطفی، تهران، شرکت سهامی انتشارات خوارزمی، چ اول.
9
پور جوادی نصر الله، 1378، در آمدی بر فلسفه افلوطین، تهران، نشر دانشگاهی، چ سوم.
10
جامی عبد الرحمن، 1370، نقد النصوص فی شرح نقش الفصوص، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،چ دوم.
11
الجبوری عماد الدین، 1986، الله و الوجود والانسان، بیروت، المؤسسة العربیه للدراسات والنشر، ط الاولی.
12
الجرجانی علی بن محمد السید الشریف، بی تا، کتاب التعریفات، تحقیق عبد المنعم الحفنی، دار الرشاد.
13
جندی، مؤید الدین، 1361، شرح فصوص الحکم، تعلیق و تصحیح جلال الدین آشتیانی، مشهد، دانشگاه مشهد.
14
جوادی آملی عبد الله، 1372، تحریر تمهید القوائد، انتشارات الزهراء (س)، چ اول.
15
حانیه پول و جبریل شیای، 1961، مشکلات مابعد الطبیعه، ترجمه یحیی هویدی، قاهره، مکتبة الابخلو المصریه.
16
خراسانی شرف الدین، 1379، مقاله افلوطین، در دائرة المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر موسوی بجنوردی، تهران.
17
خوارزمی تاج الدین حسین بن حسن، 1368، شرح فصوص الحکم، تهران، انتشارات مولی، چ دوم.
18
راسل برتراند، 1373، تاریخ فلسفة غرب، ترجمة نجف دریا بندری، انتشارات کتاب پرواز، چ ششم.
19
رحیمیان سعید، 1381، فیض و فاعلیت وجودی از فلوطین تا صدر المتألهین، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چ اول.
20
ریکو البیر، بی تا، الفلسفة الیونانیه اصولها و تطوراتها، ترجمه عبد الحلیم محمود، قاهره، مکتبة دار العروبی.
21
زرّین کوب عبد الحسین، 1369، ارزش میراث صوفیه، مؤسسه انتشارات امیر کبیر، چ ششم، تهران.
22
زکریا فؤاد، 1970،التساعیةالرابعة لأفلوطین فی النفس، مراجعة محمد سلیم سالم، الهیئة المصریة العامه للتألیف و النشر.
23
زکوی علی اصغر، 1384، بسیط الحقیقه از دیدگاه ملاصدرا و منادشناسی لایبنیتز، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، چ اول.
24
سید حیدر آملی، 1368، جامع الاسرار، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی وزارت فرهنگ و آموزش عالی، چ اول.
25
شهرزوری،، 1316، کنز الحکمه، ترجمه ضیاء الدین دری، طهران.
26
صائن الدین علی بن محمد الترکه، 1360، تمهید القواعد، با مقدمه و تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
27
____________، 1378، شرح فصوص الحکم، انتشارات بیدار،چ اول، قم.
28
صدر المتألهین، 1363، مفاتیح الغیب، صححه و قدم له محمد خواجوی، مؤسسه مطالعت و تحقیقات فرهنگی انجمن اسلامی حکمت و فلسفة ایران، چ اول.
29
صلیبا جمیل، 1982، المعجم الفلسفی، بیروت، دار الکتاب اللبنانی و مکتبة المدرسة.
30
فرغانی سعید الدین، 1379، مشارق الدراری (شرح تائیه ابن فارض)، مقدمه و تعلیقات سید جلال الدین آشتیانی، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چ دوم.
31
فرفوریوس، 1366، زندگی نامة افلوطین، در دوره آثار فلوطین (تاسوعات)، ترجمهمحمد حسن لطفی، تهران، شرکت سهامی انتشارات خوارزمی، چ اول.
32
فروخ عمر، 1986، بحوث و مقارنات فی تاریخ العلم و تاریخ الفلسفه فی الاسلام، بیروت، دار الطلیعه للطباعة و النشر، ط الاولی.
33
الفناری حمزه، 1384، مصباح الانس، صححه و قدم له، محمد خواجوی، تهران، انتشارت مولی، چ دوم.
34
الفیومی محمد ابراهیم، 1999، تاریخ الفلسفه الاسلامیه، بیروت، دار الجیل، ط الثالثه.
35
قونوی صدر الدین، 1423، اعجاز البیان فی تفسیر أم القرآن، قدمه و صححه سید جلال الدین الآشتیانی، قم، مؤسسة بوستان کتاب، ط الاولی.
36
__________، 1375، النفحات الالهیه، تصحیح محمد خواجوی، تهران، انتشارات مولی، چ اول.
37
__________، 1381، تبصرة المبتدی و تذکرة المنتهی، تصحیح و تقدیم: نجفقلی حبیبی، تهران، انتشارات بخشایش، چ اول.
38
__________، 1362،رسالة النصوص، با تعلیقات آقا میرزا هاشم اشکوری، و به اهتمام سید جلال الدین آشتیانی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
39
__________، 1995، رسالة الهادیه، در المراسلات بین صدر الدین قونوی و نصیرالدین طوسی، تحقیق کودرون شوبرت، بیروت، یطلب من دار النشر فرانتس شتاینر شتوتگارت، ط الاولی.
40
__________، 1372، شرح الاربعین حدیثا، حققه و علق علیه حسن کامل ییلماز، قم، انتشارات بیدار، ط الاولی.
41
__________، 1371، کتاب الفکوک، مقدمه و تصحیح و ترجمه، محمد خواجوی، تهران، انتشارات مولی، چ اول.
42
__________، 1384، مفتاح الغیب، در مصباح الانس، صححه و قدم له، محمد خواجوی، تهران، انتشارت مولی، چ دوم.
43
قیصری محمد داود،1375، شرح فصوص الحکم، به کوشش سید جلال الدین آشتیانی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چ اول.
44
کاپلستون فردریک، 1368، تاریخ فلسفه (یونان و روم)، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی و انتشارات سروش، چ دوم، جلد اول.
45
مروه حسن، 1988، النزاعات المادیه فی الفلسفة العربیه الاسلامیه، بیروت، دار الفکر، ط السادسه.
46
نصر سید حسین و الیور لیمن، 1383، تاریخ فلسفه اسلامی، ترجمه سید محمد حکاک، تهران، انتشارت حکمت، چ اول.
47
نیکلسون ر.ا، 1372، عرفان عارفان مسلمان، ترجمه اسد الله آزاد، ویرایش و تعلیقات سید علی نقوی زاده، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی.
48
هانکوک راجر، 1379، تاریخ مابعد الطبیعه، در دائرة المعارف پل ادوارز، ترجمة شهرام پازوکی، تهران، پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
49
هملین دی. دبیلیو، 1377، فلسفه یونانی پس از ارسطو، ترجمه خشایار دهیمی، تهران، نشر کوچک.
50
ورنر شارل، حکمت یونان، 1367، ترجمه بزرگ نادر زاده، تهران، آموزش انقلاب اسلامی.
51
یاسپرس کارل، فلوطین، 1363،ترجمه محمد حسن لطفی، تهران، انتشارات خوارزمی.
52
Armstrong A. H, 1953, Plotinus, London.
53
E. Jillson, 1967,Being and some philosophers, Toronto.
54
Emilson Eyjolfur K., 2003, Neo- Platonism, cit in “Routledge History of Philosophy” Edited by Furley David, (Vol.II, From Aristotle to Augustine), Routledge, London.
55
John Bussanich, 1996, Plotinus’s metaphysics of the One, citin, The Cambridge Companion to Plotinus, edited by Lloyd P. Gerson, Cambridge University Press.
56
Plotinus, 1994, Enneads,Translated by Stephen MacKenna,cit in “Great Books of The Western World”, Mortimer J. Adler Editor in Chief, Encyclopaedia Britanica, Inc.
57
______, 1966, Enneads,Translated by A. H. Armstrong, Loeb Classical Library, Cambridge, Massachusetts, HardvardUniversity Press.
58
Prophyry, 1966, On the life of Plotinus and the order of his books, cit in, Enneads Translated by A. H. Armstrong, Loeb Classical Library, Cambridge, Massachusetts, Hardvard University Press.
59
ORIGINAL_ARTICLE
منتقدان واقعی معیار قضاوت زیباییشناسی از دیدگاه هیوم
هیوم در مباحث زیبایی شناسی خود به دنبال اصلی برای موضوع مناقشه انگیز ذوق است. به عقیده او زیبایی در خود اشیاء نیست، بلکه در ذهنی جای دارد که این اشیاء را مورد تامل قرار می دهد. او ظاهرا ادعایی پارادوکسیکال را مطرح می کند. از یک سو درک زیبایی امری است ذهنی و برخاسته از احساس و کاملا سوبژکتیو و از سوی دیگر می توان درباره یک اثر هنری و ارزش زیبایی شناختی آن به قضاوت نشست و حکمی زیباشناسانه را نسبت به حکم دیگر ترجیح داد که این خود نشان از وجود معیاری بیرونی و اوبژکتیو در قضاوت هنری دارد. هیوم بین الاذهانی بودن درک زیباشناختی را که موجب حصول یک توافق جمعی درباره آن می شود را امری بدیهی می دانست. اما درعین درک اهمیت تجربه زیباشناختی بر روی نقش منتقدان تکیه دارد. کسانی که با داشتن برخی ویژگیها، قضاوتشان بدل به معیار ذوق می شود که این معیار نه از جنس عاطفه بلکه امری است واقعی. در مقاله حاضر سعی بر آن است که تاکید هیوم بر نقش منتقدان واقعی به عنوان مرجع قضاوت میان ذوق افراد بررسی و اعتبار آن سنجیده شود.
https://pfk.qom.ac.ir/article_202_bcfe4e721e45b7e5b6f59130d6f99c24.pdf
2009-08-23
157
176
10.22091/pfk.2009.202
زیبایی شناختی
معیار ذوق
منتقدان واقعی
شاهکارهای هنری
قضاوت زیبایی شناختی
محسن
بهلولی فسخودی
1
عضو هیات علمی بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی
LEAD_AUTHOR
- دیوید هیوم، 1385، درباب معیار ذوق و تراژدی، ترجمه علی سلمانی، انتشارات فرهنگستان هنر، تهران.
1
2- Hume, D. 1987, A treatise of Human Nature, edited by L.A.Selby-Bigge, Oxford,.
2
3- Hume, D. "Of the Standard of Taste", Essays Moral, Political and Literary, ed. E. F. Miller Indianapolis: Liberty Classics.
3
4- Hume, D. 1988, Enquiries Concerning Human Understanding and Concerning the Principles of Morals, edited by L.A. Selby-Bigge, Oxford,.
4
5- Dabney, T. 2001, Hume's Aesthetic Theory, taste and sentiment,New York: Routledge.
5
6- Kivy, P. 2005, "Hume's Neighbor's Wife: An Essay on the Evaluation of Hume's Aesthetic". The Seventh Sense: A Study of Francis Hutcheson's Aesthetics and Its Influence In Eighteenth Century Britain,New York: Burt Franklin.
6
7- Shelley, J. 1994, "Hume's Double Standard of Taste", The Journal of Aesthetics and Art Criticism 52:4.
7
8- Ribeiro, B. 2007, "Hume's Standard of Taste and the DE GUSTIBUS Sceptic", British Journal of Aesthetics, Vol 47, No 1, January.
8
9- Perricone, C. 1995, "The Body and Hume's Standard of Taste", The Journal of Aesthetics and Art Criticism, Vol 53, No 4.
9
10- Ross, S. 2008, "Human Critics: Real or Ideal?" British Journal of Aesthetics, Vol 48, No 1.
10
11- Kaufman, D. 2003, "Critical Justification and Critical Laws", British Journal of Aesthetics, Vol 43, No.4.
11
12-Wieand, J. 2003, "Hume's Real Problem", The Journal of Aesthetics and Art Criticism 61:4.
12
13- Levinson, J. 2002, "Hume's Standard of Taste: The Real Problem", The Journal of aesthetics and Art Criticism, Vol 60, No 3,.
13
14- Shiner, R. 1996, "Hume and the Causal Theory of Taste", The Journal of Aesthetics and Art Criticism, Vol 54, No 3,.
14
15- Hanfling, O. 1995, Philosophical Aesthetics, an introduction, Blackwell.
15
16- Buddm, M. 2007, "The Intersubjective Validity of Aesthetic Judgments", British Journal of Aesthetics, Vol 47, No 4
16
ORIGINAL_ARTICLE
پیامبری حکیمان با تکیه بر آراء شیخ اشراق و ملاصدرا
تاریخ کهن ودیرپای حکمت وحکیمان نامدار ملل واقوام، بویژ ه یونان، از ابعاد مختلف ظرفیت بحث وتعمق وتحقیق وپژوهش دارد. یکی از آن ابعاد، ادعای پیامبر بودن آنان ویا دست کم منشأ وحیانی داشتن نظرها، ایدهها ودانشهای آنان است.
در این مقاله، این موضوع با تکیه برآراء سهروردی وصدر المتأ لهین مورد بررسی شده است. آن هم از این جهت که به نظر میرسد این دو بزرگوار بیش از دیگران بدین موضوع پرداختهاند وتصریحات ونصوص متعددی در این بحث از آنان باقی مانده است. البته در کنار ظواهر واحیانا نصوصی از قرآن وروایات در این بحث، نظرات وسخنان برخی دیگر از بزرگان متقدم ومتأخر نیز آورده شده و نهایتا احتمال پیامبر بودن برخی حکیمان بزرگ، یا دست کم منشأ وحیانی داشتن بسیاری از نظرات ودانشهای آنان تقویت شده و براشتراک تمامی فرهنگها در روند تکاملی علوم ومعارف انسانی وآموزهها وهدایتهای نظری وعملی تاریخ بشر، نیز بر این که قافله علم ودانش بشری از نخستین پیامبر، حضرت آدم (ع) آغاز گشته ودر مسیر صعب وطولانی وپر فراز ونشیب خود توسط آخرین ولی معصوم، حضرت مهدی (ع) به کمال نهایی حود خواهد رسید، تأ کید شده است. حاصل وثمره این بحث، میتواند برون رفت از تنگ نظری وانحصار فرهنگی وتکریم وتقدیس میراث مشترک دانش بشری باشد وبه دیگر سخن، رویکرد فرهنگی ومعرفتی ودینی ما با انسانها ی دیگر، تا ممکن است ودر تضاد وتعارض با ضروریات فرهنگی واعتقادی ما نیست، باید رویکردی ایجابی ومثبت باشد وتعامل وهمکاری فرهنگی وبهره بردن ازدستاوردهای دانش ومعارف یکدیگر را از اولویتهای خود بدانیم. اصل بر خوشبینی وخوش نفسی باشد مگر آن که خلاف آن ثابت شود نه بر عکس
https://pfk.qom.ac.ir/article_203_b9a614b37144b41511a8a16d77ae4808.pdf
2009-08-23
176
203
10.22091/pfk.2009.203
تکامل
فرهنگ
اعتدال
حکمت
فلاسفه باستان
پیامبری
مواعظ ارسطو
حسین
مقیسه
1
عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی
LEAD_AUTHOR
آلبرت آوی، بی تا، سیر فلسفه در اروپا، ترجمه علی اصغر حلبی، نشر زوار .
1
ابراهیمی دینانی، غلامحسین، 1377، ماجرای فکر فلسفی، نشر طرح نو.
2
ابن ترکه، علی بن محمد، 1360، تمهید القواعد، با مقدمه وتصحیح سید جلال الدین آشتیانی، انتشارات وزارت فرهنگ وآموزش عالی، تهران
3
ابن جوزی، عبد الرحمن، 1928، تلبیس ابلیس، اداره الطباعه المنیریه، مصر.
4
ابن سیناء، بی تا، الشفاء، بخش الهیات، تحقیق ابراهیم مدکور، کتابخانه آیه الله مرعشی، قم
5
_____، منطق المشرقیین، بی تا، ترجمه سید حسین نصر، مکتبه ایه الله مرعشی .
6
ابن مسکویه، ابوعلی احمد ابن محمد، 1373، تهذیب الاخلاق وتطهیر الاخلاق، انتشارات بیدار.
7
_____، جاودان خرد، تحقیق عبد الرحمن بدوی، انتشارات دانشگاه تهران، 1377 .
8
اخوان الصفا، 1405، رسایل اخوان الصفا، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، قم.
9
ارسطو، اخلاق نیکو ماخوس، ترجمه محمد حسن لطفی ، طرح نو – 1378
10
جوادی آملی، عبدلله، 1382، رحیق مختوم، قم: نشر اسراء.
11
12. ___________، 1384، جرعهای از صهبای حج ،قم، نشر مشعر.
12
جوجای و... 1354، تاریخ فلسفه چین باستان، نشر مازیار.
13
دایره المعارف بزرگ اسلامی، 1377، جلد -7 ،نشر مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی،تهران
14
سبزواری، ملاهادی 1422، شرح المنظومه، تصحیح وتعلیق استاد حسن زاده آملی، مقدمه وتحقیق مسعود طالبی، ج-4، نشر ناب، قم.
15
سهروردی، شهاب الدین یحیی، 1380، مجموعه مصنفات، حکمه الاشراق وتلویحات، پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی، تصحیح ومقدمه هانری کربن، جلد 1و2، تهران.
16
سید ابن طاوس، علی ابن موسی، 1368، فرج المهموم فی تاریخ علماء النجوم، منشورات مطبعه الحیدریه، نجف اشرف.
17
سیوطی، جلال الدین، بی تا، الاتقان، ج-2، دار المعرفه –بیروت .
18
شایگان، داریوش ،بی تا، ادیان ومکتبهای فلسفی هند، ط-3، انتشارات امیر کبیر.
19
شهرزوری، شمس الدین محمد بن محمود، 1365، نزهه الارواح وروضه الافراح (تاریخ الحکماء)، ترجمه مقصود علی تبریزی ، شرکت اتشارات علمی وفرهنگی وابسته به وزارت فرهنگ وآموزش عالی ، چاپ اول
20
صدرالمتألهین، 1410، الاسفار الاربعه، جلد 4 و5 و9، ط - بیروت، احیاء التراث العربی.
21
طباطبایی ، محمد حسین، بی تا، ، المیزان ، جلد 1 و 17، موسسه اسماعیلیان
22
._____ ، 1422، نهایه الحکمه ، انتشارات جامعه مدرسین - هجری
23
قفطی، بی تا، تاریخ الحکماء، ترجمه فارسی به اهتمام بهمن دارایی، دانشگاه تهران.
24
مجتهدی، کریم، 1375 فلسفه در قرون وسطی ، انتشارات امیر کبیر.
25
مجلسی، محمد باقر، بی تا، بحار الانوار، جلد 75، موسسه الوفاء – بیروت
26
27. ویلیام هلزی، 1363، تاریخ وفلسفه علم، ترجمه عبد الحسین آزرنگ نشر سروش
27
هانری ژیلسون، بی تا، روح فلسفه قرون وسطی، ترجمه علی مراد داوودی انتشارات علمی وفرهنگی.
28
_____، 1375، مبانی فلسفه مسیحیت ، ترجمه محمد رضایی وسید محمود موسوی، انتشارات دفتر تبلیغات قم.
29
یاقوت حموی، بی تا، معجم البلدان، ج-5، ط – بیروت .
30
ORIGINAL_ARTICLE
حکومت نبوى در حکمت سینوى نیاز بشر به دین از دیدگاه ابن سینا
یکى از پژوهش هاى راهگشا در مقوله "نیاز بشر به وحى و نبوت"، بررسى و تجزیه و تحلیل آرا ابن سینا، به عنوان یکى از برجسته ترین فیلسوفان نظریه پرداز، در این زمینه است. ابن سینا از دو زاویه به این مسئله نظر انداخته است: نخست از زاویه فردى و معنوى و دیگر از زاویه اجتماعى و دنیوى. از نگاه نخست، ایمان به خدا، سیر و سلوک و حیات معنوى را در پرتو تعالیم دینى راه نجات و سعادت و عروج به مدارج کمال مى داند. او فصلى دلکش و خواندنى را تحت عنوان "مقامات العارفین" در فیلسوفانه ترین اثرش یعنى الاشارات والتنبیهات به تجزیه و تحلیل این بحث اختصاص داده است. علاوه بر این، وی در این اثر از طریق ضرورت نیاز به جعل قانونِ لازم الاجرا، بر ضرورت نبوت و شریعت استدلال می کند. اما بحث ابنسینا از نقش اجتماعى و دنیوى دین را باید بیش از هر جایى در مفصل ترین اثر مابعد الطبیعى او یعنى کتاب عظیم الهیات شفاء جستجو کرد. ابن سینا در این متن سترگ فلسفى ضمن اقامه برهانى بر ضرورت تشریع الهى و نیاز بشر به وحى و نبوت براى اداره بهینه اجتماع بشرى، جزئیات و لوازم این نظریه را مورد بحث و کنکاش قرار داده است. از نظر او، نبی از طریق آوردن برترین قانون، تربیت اخلاقی و معنوی مردم، و طراحی ساختار مدینه و نهادهای آن زمینه را برای سعادت فرد و جامعه مهیا می سازد. نگارنده این مقاله کوشیده است در حد بضاعت خود به کاوش در این نظریه و تجزیه و تحلیل ابعاد و اجزا آن بپردازد.
https://pfk.qom.ac.ir/article_204_5b855f4f4025c5f04ede33427e7539fa.pdf
2009-08-23
205
226
10.22091/pfk.2009.204
ابن سینا
نیاز به دین
نبوت
حکومت
قانون
امام
هادی
فنائی
1
استادیار دانشگاه بینالمللی امام خمینی قزوین
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم
1
ابن سینا، حسین بن عبدالله، 1403 ق.الاشارات والتنبیهات، قم، دفتر نشر کتاب،
2
ابن سینا، حسین بن عبدالله، 1405 ق.الشفاء (الالهیات)، قم، مکتبه آیه الله نجفى،
3
ابن خلدون، عبد الرحمن، 1369 ش.مقدمه ابن خلدون، ترجمه محمد پروین گنابادى، تهران، شرکت انتشارات علمى و فرهنگى،
4
جوادى آملى، عبدالله، 1372 ش.شریعت در آیینه معرفت، تهران، مرکز نشر رجا،
5
جوادى آملى، عبدالله، 1379 ش.ولایت فقیه (ولایت، فقاهت و عدالت)، قم، مرکز نشر اسرا،
6
جوادى آملى، عبد الله، 1381 ش.دین شناسى، قم، مرکز نشر اسرا،
7
مجلسى، محمد باقر، 1403 ق.بحار الانوار الجامعه لدرر الاخبار الائمه الاطهار، بیروت، انتشارات وفا،
8
مصباح یزدى، محمد تقى، 1367 ش.راهنماشناسى، قم، مرکز مدیریت حوزه علمیه،
9
ORIGINAL_ARTICLE
نزول و حدوث نفس
هدف از این مقاله تبیین نزول نفس و سازگاری آن با نظریه جسمانیة الحدوث میباشد. در ادامه بحث مبحث خزائن الهی مطرح میگردد.
در نهایت، بحث به آنجا میرسد که در عین حال که نفس در سیر تحول ماده به وجود میآید و به بدن تعلق میگیرد با نزول آن از عالم ملکوت منافاتی ندارد، زیرا نزول بیانگر وجود ملکوتی نفس میباشد که غیر از وجود طبیعی آن است. در یک نگاه کلی همه موجودات طبیعی علاوه بر وجود طبیعی یک وجود ملکوتی دارند که وجود طبیعی رقیقه آن محسوب میشود.
https://pfk.qom.ac.ir/article_205_575552f01285b2ebab34b2d858792418.pdf
2009-08-23
227
244
10.22091/pfk.2009.205
نزول نفس
حدوث نفس
جسمانیه الحدوث
عالم ملکوت
رضوانه
نجفی سوادرود باری
1
عضو هیئت علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان. دانشجوی دکتری فلسفه اسلامی دانشگاه باقرالعلوم(ع
LEAD_AUTHOR
ابن ترکه، صائن الدین علی ابن محمد الترکه، 1360هـ، تمهید القواعد، انتشارات وزارت فرهنگ و آموزش عالی .
1
ابن سینا، حسین معروف به شیخ الرئیس، 1404ق، الشفا تصحیح حسن حسن زاده آملی، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی قم.
2
آشتیانی، جلال الدین، 1380 هجری ش، شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی قم.
3
جعفری، محمدتقی، 1351هـ.ش، تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی، انتشارات اسلامی.
4
جوادی آملی، عبدالله، 1372، تحریر تمهید القواعد، انتشارات الزهرا.
5
حافظ شیرازی، خواجه شمس الدین، 1372شمسی، دیوان انتشارات غزالی.
6
حسینی، محمد حسین، بیتا، مهر تابان، انتشارات باقرالعلوم.
7
سهروردی، شهاب الدین معروف به شیخ اشراق، 1372هـ.ش، مجموعه مصنفات، ناشر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
8
صدرالمتألهین، محمد، 1981م، الحکمه المتعالیه فی شرح الاسفار الاربعه ،ناشر داراحیاء التراث العربی، بیروت.
9
طباطبائی، محمدحسین، 1367هـ.ش، المیزان فی تفسیر القرآن، ناشر دفتر انتشارات
10
طوسی، محمد ابن الحسن معروف به خواجه نصیرالدین، 1375هـ.ش، شرح الاشارات و التنبیهات ناشر بلاغه، قم.
11
عطار نیشابوری، شیخ فرید الدین 1376هـ.ش، منطق الطیر، تصحیح ذکاء الملک فروغی انتشارات سنائی.
12
لاهیجی، محمد، 1374هـ.ش، شرح گلشن راز شیخ شبستری با مقدمه کیوان سمیعی انتشارات سعدی.
13
مجلسی، محمدباقر، 1403هـ.ق، بحارالانوار، انتشارات مؤسسه وفاء، بیروت.
14
مولوی، جلال الدین محمد بلخی، بیتا، مثنوی، انتشارات کتاب فروشی اسلامیه.
15
ORIGINAL_ARTICLE
وحی از نظر فارابی و ابن سینا
با ورود فلسفه یونانی به کشورهای اسلامی و آغاز عقل گرایی اسلامی تشکیکاتی درباره حقیقت وحی اسلامی صورت گرفت و به همین دلیل فلاسفه اسلامی نظیر فارابی بر آن شدند که تعارض بین وحی اسلامی و عقل را حل کنند و به این ترتیب اولین تفسیر عقلانی از وحی را فارابی مطرح کرد و این نظریه پس از فارابی توسط ابن سینا تکامل یافت.
در این مقاله ابتدا نظریه فارابی درباره وحی اسلامی و مقدمات مربوط به آن مانند انواع عقل و سایر قوای انسانی مورد بحث قرار گرفته و سپس تغییراتی که ابن سینا به این نظریه داده مورد توجه قرار گرفته و در پایان نقدهایی به این نظریه وارد شده است.
https://pfk.qom.ac.ir/article_206_288a2b21ccd62c30ee4c670d0de41827.pdf
2009-08-23
245
260
10.22091/pfk.2009.206
وحی
عقل
تخیل
حدس
عقل فعال
قوای مدرکه
محمد هادی
ملازاده
1
دکترای فلسفه تطبیقی تربیت مدرس دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم
1
ابن سینا، ابوعلی حسین بن عبدالله، 1403 الاشارات و التنبیهات مع شرح المحقق الطوسی، دفتر نشر کتاب، 1403 هـ .، چاپ دوم
2
...........................، 1375 ش/1417 کتاب النفس من الشفاء، تحقیق آیه الله حسن زاده آملی ،قم دفتر تبلیغات اسلامی، حوزه علمیه قم، هـ، چاپ اول
3
........................... 1363 ش، المبدا و المعاد، تهران، موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل با همکاری دانشگاه تهران، چاپ اول
4
........................... 1379 ش، النجاه، تهران ،انتشارات دانشگاه تهران چاپ دوم
5
داوری اردکانی،رضا، 1382 ش، فارابی فیلسوف فرهنگ،تهران،نشرساقی، چاپ اول
6
الفارابی، محمدبن محمد بن طرخان1955م، آراء اهل المدینه الفاضله و مضاداتها، بیرون دارالمکتبه الهلال، چاپ اول
7
....................... 1890 م، الثمره المرضیه فی بعض الرسالات الفارابیه، آلمان،چاپ لیدن،
8
....................... 1381، فصوص الحکمه، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،چاپ اول
9
لاهیجی، ملا عبدالرزاق بی تا، گوهر مراد، تهران، کتابفروشی اسلامیه،
10
ORIGINAL_ARTICLE
حدوث یا قدم عالم از منظر فلسفه، عرفان ومقایسه با آیات و احادیث
افزون بر آموزه های ادیان الهی که به گونه ای به بحث حدوث عالم پرداختهاند، فلاسفه، عرفا و متکلمین نیز به فراخور مقام خود از آن سخن به میان آوردهاند.از دید گاه فلسفی درباره چیستی معنای حدوث سه نظر عمده میان فلاسفه مطرح گردیده که یکی حدوث ذاتی، دوم حدوث دهری و سوم حدوث زمانی حکمت متعالیه است. در کنار نظرات فلاسفه، حدوث زمانی متکلمین و حدوث عرفانی عرفا نیز مطرح گردیده است. به نظر میرسد آموزه های دینی در مورد حدوث عالم مادی بیشتر منطبق بر حدوث زمانی حکمت متعالیه و در مورد عالم مجردات منطبق بر حدوث سرمدی میرداماد میباشند. فلاسفه مشاء، حکمت متعالیه و متکلمین، حدوث عالم را بنا بر وحدت تشکیکی و مستقل انگاری وجودات رابط مطرح کردهاند در حالی که در این نگاه، عالم خلق و آفریده نمیشود بلکه تنها بسط عالم ماده و خروج قوه های آن به سوی فعلیت مطرح می شود. به نظر میرسد با ابهام زدایی مفاهیم کلیدی مانند اراده، ازل، ابد، حدوث و قدم و پیگرفتن سیر بحث حدوث عالم بر مبنای ارتباط وجودات رابط با واجب الوجود بتوان دیدگاه فلسفی منسجم تری از بحث ارائه نمود و با استخراج دیدگاهی جامع از کتاب و سنت در مورد حدوث عالم، همراهی و هماهنگی دین و فلسفه را به نحو مطلوبتری ترسیم کرد.
https://pfk.qom.ac.ir/article_207_25815bdbf7ebdf86090320e94b7672b2.pdf
2009-08-23
261
288
10.22091/pfk.2009.207
حدوث
قدم
خلق و امر
قدیم زمانی
تجدد امثال
حرکت جوهری
محمد
بنیانی
mbonyani@shirazu.ac.ir
1
دانشجوی دکتری فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
- قرآن الکریم
1
2- ابراهیمی دینانی، غلامحسین، 1380، قواعد کلی فلسفی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران .
2
3-ابنسینا،حسینبن عبدالله، 1384، الاشارات والتنبیهات، مؤسسه مطبوعات دینی، تحقیق کریم فیضی.
3
4- ابنسینا، حسین بن عبدالله، بیتا، التعلیقات،تحقیق عبدالرحمن بدوی، مرکز النشر، قم.
4
5- ابن سینا، حسین بن عبدالله، 1405 ق، الشفاء (الفن الاول من الطبیعیات فی السماع الطبیعی)، قم، کتابخانه آیه الله مرعشی نجفی.
5
6- ابن ترکه، صائن الدین، 1360، تمهید القواعد، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
6
7- ابن عربی، محیی الدین، 1405 ق، الفتوحات المکیه، المکتبه العربیه، مصر.
7
8-ابن عربی، محیی الدین، 1366، فصوص الحکم، تصحیح ابوالعلاء عفیفی، انتشارات الزهراء، تهران.
8
9- ابن عقیل، بهاءالدین بن عبدالله، بی تا، شرح ابن عقیل، بی جا
9
10- ابن منظور ، 1408 ق، لسان العرب، دار احیاء التراث العربی، بیروت.
10
11- ارشاد،علی اکبر،1380، دانشنامه امام علی(ع)، به اهتمام پژوهشگاه فرهنگ اندیشه اسلامی، تهران.
11
12- ایجی، قاضی عضد الدین، بی تا، شرح المواقف، تحقیق سید شریف جرجانی.
12
13- بنیانی، محمد،1386، بررسی تطبیقی تجدد امثال و حرکت جوهری(مقاله)،خرد نامه صدرا،ش49 .
13
14- بهشتی ،احمد، 1379 ،صنع و ابداع، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، تهران.
14
15- _______، 1378 ،تاملات کلامی و مسایل روز(بحث اراده خداوند از دیدگاه شیخ مفید)انتشارات اطلاعات،تهران.
15
16- جندی، موید الدین ،1361، شرح فصوص الحکم، تصحیح سید جلال الدین آشتیانی و غلامحسین ابراهیمی دینانی، انتشارات دانشگاه مشهد.
16
17- جوادی آملی، عبدالله، 1375 ،رحیق مختوم (شرح حکمت متعالیه) مرکز نشر اسراء، قم.
17
18- جوهری، اسماعیل ابن حماد، بی تا، الصحاح تاج اللغه العربیه،تحقیق احمد بن عبد الغفورعطار، دارالعلم للملایین،بیروت.
18
19- حلی، حسن بن یوسف مطهر، 1419 ق، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، تصحیح حسن حسن زاده آملی، مؤسسه نشر اسلامی، قم.
19
20- ________، 1417 ق، النافع یوم الحشر، دار الاضواء.
20
21- خامنهای،سید محمد،1384، حدوث دهری،حکمت متعالیه ملاصدرا، خرد نامه صدرا(مقاله)، شماره 39.
21
22- خوارزمی، حسین، 1364، شرح فصوص الحکم، تصحیح نجیب مایل هروی، انتشارات مولی، تهران.
22
23- رازی، فخر الدین محمد، 1353، الاربعین فی اصول الدین، مطبعه مجلس دائره المعارف العثمانیه بلده الدکن، حیدر آباد دکن.
23
24- رازی، فخر الدین محمد، 1966 م، المباحث المشرقیه، مکتبه الاسدی بطهران، تهران.
24
25- ربانی گلپایگانی، علی ، 1374، ایضاح الحکمه، انتشارات اشراق، قم.
25
26- ساجدی، علی محمد، 1383، نحوه فاعلیت حق تعالی از منظر ابن سینا، فصلنامهاندیشه دینی، دانشگاه شیراز، شماره 12.
26
27- شریف رضی، ابوالحسن محمد، 1379، نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، نشر الهادی، قم .
27
28- شیرازی، صدر الدین محمد، 1419 ق ،الاسفار الاربعه ،داراحیاء التراث العربی، بیروت.
28
29-________، 1378، رساله فی الحدوث، تصحیح و تحقیق سید حسین موسویان، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
29
30-________، 1382، الشواهد الربوبیه، بوستان کتاب، قم.
30
31- _______، المشاعر، کتابخانه طهوری، تهران، 1363
31
32- صدوق ،التوحید، قم 1416 ق، انتشارات جامعه المدرسین.
32
33- صحیفه سجادیه،امام زین العابدین (ع) ،بی تا ،جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
33
34- طباطبایی، سید محمد حسین ،1420 ق، بدایه الحکمه، تحقیق عباس علی زارعی سبز واری، مؤسسه نشر اسلامی، قم.
34
35- ________، 1422 ق، نهایه الحکمه، مؤسسه نشر اسلامی، قم.
35
36- الطریحی، فخرالدین ،1414 ق، مجمع البحرین، تحقیق سید احمد حسینی، مکتبه نشر الثقافه الاسلامیه، 1408 ق و انتشارات مؤسسه البعثه، تهران،
36
37- فیاض لاهیجی، ملاعبدالرزاق ،1372، گوهر مراد، تصحیح و تعلیق زین العابدین قربانی لاهیجی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تهران
37
38- قرشی، سید علی اکبر ،1352، قاموس قرآن، دارالکتب الاسلامیه، تهران .
38
39- قیصری، داوود ،1363 ، شرح فصوص الحکم، انتشارات بیدار، قم .
39
40- کاشانی، عبدالرزاق، 1423 ق، اصطلاحات الصوفیه، تصحیح و تعلیقه مجید هادی زاده، انتشارات حکمت، تهران
40
41– ________ ،1370، شرح خصوص الحکم، انتشارات بیدار، قم.
41
42- کاکایی، قاسم ،1382، وحدت وجود به روایت ابن عربی و ما یستر اکهارت، انتشارات هرمس، تهران .
42
43- کلینی، محمد بن یعقوب ،1365، الکافی، دارالکتب الاسلامیه، تهران
43
44- مجلسی، محمد باقر،1403، بحار الانوار،دارالاحیاء التراث العربی، بیروت، 1412ق و بحار الانوار(110ج)،موسسه الوفاء،بیروت.
44
45- مصباح یزدی، محمد تقی، 1373،آموزش فلسفه، سازمان تبلیغات اسلامی.
45
46- مطهری، مرتضی، 1377، شرح منظومه، (شرح مختصر)، انتشارات صدرا، تهران .
46
47- موسوی الخمینی، روح الله، 1383، الطلب والاراده، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
47
48- موسویان، سید حسین ،1378، چهره حدوث عالم در پرتو نظریه حرکت جوهری (مقاله)، خردنامه صدرا، شماره 15 .
48
49- _______، مقدمه بر رساله الحدوث← شیرازی← رساله فی الحدوث
49
50- میرداماد، 1367 ، قبسات ،انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
50
51- همایی، جلال الدین ،1372 ، دو رساله در فلسفه اسلامی، پژوهشگاه علوم انسانی، تهران .
51