ORIGINAL_ARTICLE
رابطه طبیعت و مابعدالطبیعه در حکمت متعالیه
در این پژوهش به دو مسئله محوری پرداخته شده است: (1) ارائه تصویری از چالش عمیق بین طبیعت و مابعدالطبیعه در آثار بنیانگذاران فلسفه و حکمت یونان، یعنی افلاطون و ارسطو؛ (2) ترمیم و بازسازی این نقیصه با استمداد از آموزههای حکمت متعالیه و ارائه تبیین رضایتبخش و معقول از ارتباط وثیق بین طبیعت و مابعدالطبیعه در اندیشههای ملاصدرا. در این نوشتار، زمینهها و بسترهایی که با توجه به مبانی حکمت صدرایی میتواند ارتباط بین طبیعت و مابعدالطبیعه را تبیین و تحلیل کند به صورت «پنج اصل» طراحی شده است.
https://pfk.qom.ac.ir/article_57_60686f52a97b039c469e3829130853bf.pdf
2013-05-22
5
28
10.22091/pfk.2013.57
طبیعت
مابعدالطبیعه
حکمت متعالیه
ملاصدرا
اصالت وجود
وحدت وجود
حرکت جوهری
احمد
احمدی
1
استاد سابق دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
ضیاءگل
رضایی
2
دانشجوی دکتری فلسفه تطبیقی، دانشگاه قم
AUTHOR
احمدی، احمد (1388). بنلایههای شناخت، تهران: سمت، چاپ اول.
1
ارسطو (بیتا). مابعدالطبیعه، ترجمه: شرفالدین خراسانی، تهران: نشر گفتار.
2
انصاری شیرازی، یحیی (1387). دروس شرح منظومه ملاهادی سبزواری، قم: بوستان کتاب، چاپ دوم، ج2.
3
پاپکین، ریچارد ایچ و استرول، آوروم (1375). متافیزیک و فلسفه معاصر، ترجمه: سید جلالالدین مجتبوی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ دوم.
4
جوادی آملی، عبدالله (1386). رحیق مختوم، قم: اسرا، ج1.
5
جوادی آملی، عبدالله (1387). فلسفه صدرا، قم: اسراء، ج2.
6
رحمانی، غلامرضا (1389)، هستیشناسی فلسفی شرح تحفة الحکیم، قم: بوستان کتاب، چاپ دوم.
7
ذبیحی، محمد (1386). فلسفه مشاء با تکیه بر اهم آراء ابنسینا، تهران: سمت.
8
الشیرازی، صدرالمتألهین (1340). مشاعر، ترجمه: غلامحسین آهنی، اصفهان: انتشارات مولی.
9
--------- (1366). الشواهد الربوبیه، ترجمه و تفسیر: جواد مصلح، تهران: انتشارات سروش.
10
--------- (1382). الشواهد الربوبیه، تهران: انتشارات حکمت اسلامی صدرا.
11
--------- (1383). الحکمۀ المتعالیة فی الاسفار الاربعه، تهران: بنیاد حکمت صدرا، ج1-8.
12
--------- (1389). مجموعه رسائل فلسفی، تهران: بنیاد حکمت صدرا، ج1.
13
طباطبایی، سید محمدحسین (1380). نهایة الحکمة، شرح و ترجمه: علی شیروانی، تهران: انتشارات الزهرا، چاپ پنجم.
14
فخر رازی، محمد بن عمر (1407). المطالب العالیة فی العلم الالهی، بیروت: دار الکتاب العربیه، ج6.
15
---------- (1410). المباحث المشرقیة، بیروت: دار الکتاب العربیه، ج2.
16
قوام صفری، مهدی (1382). نظریه صورت در فلسفه ارسطو، تهران: حکمت.
17
کاپلستون، فردریک چارلز (1388). تاریخ فلسفه، مترجم: جلالالدین مجتبوی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ج1.
18
لاهیجی، رزاق (1372). گوهر مراد، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
19
اللاهیجی، عبد الرزاق (بیتا). شوارق الالهام فی شرح تجرید الکلام، اصفهان: انتشارات مهدوی.
20
مصباح یزدی، محمدتقی (1376). شرح نهایة الحکمة، تحقیق و نگارش: عبدالرسول عبودیت، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ج1.
21
--------- (1380). شرح اسفار، تحقیق و نگارش: محمدتقی سبحانی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ج1.
22
مطهری، مرتضی (1387). مجموعه آثار، قم: صدرا، چاپ هشتم، ج8.
23
مطهری، مرتضی (1369). حرکت و زمان در فلسفه اسلامی، تهران: انتشارات حکمت، چاپ سوم، ج1.
24
معلمی، حسن (1387). حکمت متعالیه، قم: نشر هاجر، چاپ اول.
25
هارتناک، یوستوس (1387). نظریه معرفت در فلسفه کانت، ترجمه: غلامعلی حداد عادل، تهران: هرمس، چاپ دوم.
26
ORIGINAL_ARTICLE
خدا، شر و اختیار از دیدگاه مولانا جلالالدین رومی
برخی سرچشمۀ شُرور را اختیار انسان دانستهاند. یعنی آنچه از نظر انسان شر تلقی شده و به خدا نسبت داده میشود چیزی جز اَعمال و اَفعال ناشی از اختیار انسان نیست. صعود و سقوط آدمی در گرو اختیار اوست و همین امر است که منشأ بسیاری از شرور اخلاقی و طبیعی قلمداد میشود. اصولاً تلقی شَرورانه داشتن از حوادث، از یک سو، به جهل و ناآگاهی انسان در خصوص مصالح مکتوم آن باز میگردد و از سوی دیگر، به دلیل سوء استفادهای است که انسانِ مختار از اختیار خویش میکند. رویکرد اصلی مولانا آن است که اساساً چیزی به نام شر از سوی خدای خیر محض صادر نمیشود و بخشی از آنچه بدین نام خوانده میشود ناشی از سوء ارادۀ خودِ انسان است. به عقیدۀ وی، وجود شرور با اعتقاد به اوصافی همچون خیر محض بودن خداوند منافات دارد؛ زیرا چنین خدایی نمیتواند منشأ شُرور باشد. کاظم بازافکن* دانشجوی دکتری فلسفه دین، دانشگاه علوم و تحقیقات اصفهان امیرعباس علیزمانی** دانشیار گروه فلسفه دین، دانشگاه تهران
https://pfk.qom.ac.ir/article_58_578e833552670048cb870faf5a1bfc03.pdf
2013-05-22
29
62
10.22091/pfk.2013.58
خیر
شر اخلاقی
شر طبیعی
مولانا
اختیار
خیر محض
کاظم
بازافکن
1
دانشجوی دکتری فلسفه دین، دانشگاه علوم و تحقیقات اصفهان
LEAD_AUTHOR
امیرعباس
علیزمانی
amirabbas.alizamani@yahoo.com
2
دانشیار گروه فلسفه دین، دانشگاه تهران
AUTHOR
قرآن (1387). ترجمۀ: ناصر مکارم شیرازی، قم: اسوه، چاپ اوّل.
1
عبدالواحد تمیمی آمدی (1378)، شرح غررالحکم و دررالکلم، مترجم و شارح: هاشم رسولی، تهران: دفتر نشرفرهنگ اسلامی، چاپ سوم.
2
ابن سینا، بوعلی (بیتا)، الالهیات شفا، بیجا: بینا.
3
پترسون، مایکل و دیگران (1376). عقل و اعتقاد دینی، ترجمه: احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران: طرح نو، چاپ اول.
4
پلنتینجا، الوین (1374). «خدا، جهانهای ممکن و مسئلۀ شر»، در: کلام فلسفی، ترجمۀ: ابراهیم سلطانی و احمد نراقی، تهران: مؤسسۀ فرهنگی صراط، چاپ اوّل.
5
رومی، جلالالدین (1382). کلیات شمس تبریزی، مقدمۀ: بدیعالزمان فروزانفر، تهران: امیرکبیر، چاپ هفدهم.
6
رومی، جلالالدین (1365). مجالس سبعه، تصحیح و حواشی: توفیق ه. سبحانی تهران: انتشارات کیهان.
7
رومی، جلالالدین (1373). مقالات مولانا (فیه ما فیه)، ویرایش: جعفر مدرس صادقی، تهران: نشر مرکز.
8
رومی، جلالالدین (1375). مثنوی معنوی بر اساس نسخۀ قونیه، تصحیح: عبدالکریم سروش، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
9
رومی، جلالالدین (1379). مثنوی، مقدمه، تصحیح، تعلیقات، فهرستها: محمد استعلامی، تهران: انتشارات قلم، چاپ ششم.
10
رومی، جلالالدین (1380). کلیات شمس تبریزی بر اساس نسخۀ بدیعالزمان فروزانفر، تهران: دوستان.
11
رومی، جلالالدین (1381). فیه ما فیه: تقریرات مولانا جلالالدین محمد رومی، تصحیح: بدیعالزمان فروزانفر، تهران: نگارستان کتاب.
12
ژیلسون، اتین (1375). مبانی فلسفۀ مسیحیت، ترجمۀ: محمد محمدرضایی و سید محمود موسوی، قم: بوستان کتاب.
13
سبزواری، ملاهادی (1369). شرح منظومه، تهران: ناب، چاپ اوّل.
14
صدرالدین الشیرازی، محمد بن ابراهیم (بیتا). الحکمه المتعالیه فی الاسفار، قم: مصطفوی، ج6 و 7.
15
طباطبایی، سید محمدحسین (بیتا). بدایه الحکمه، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
16
عطار، فریدالدین (1383)، تذکره الاولیاء، به کوشش محمد استعلامی، تهران: زوّار، چاپ چهاردهم.
17
گیسلر، نُرمن (1384). فلسفه دین، ترجمۀ: حمیدرضا آیتاللهی، تهران: حکمت، چاپ اوّل.
18
محمدی ریشهری، محمد (1386). میزان الحکمه، ج2، دانشکده علوم حدیث، تهران، چاپ سوم.
19
مطهری، مرتضی (1378). مجموعه آثار،، تهران: صدرا، چاپ اول، ج18.
20
نهجالبلاغه (1376). ترجمۀ: عبدالمحمد آیتی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ ششم.
21
نهجالفصاحه (1362). گردآورنده: ابوالقاسم پاینده، تهران: جاویدان، چاپ دوم.
22
هاسپرز، جان (بیتا). فلسفه دین، گروه ترجمه و ویراستاری مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی
23
ORIGINAL_ARTICLE
جایگاه مراقبه در طریقت
نقد، تحلیل و شناخت کامل هر یک از مراحل سیر و سلوک از مهمترین و ضروریترین کارهایی است که باید در پژوهشهای عرفانی بدان توجه کرد. از این طریق میتوان با مبانی نظری و عملی عرفان بیشتر آشنا شد و دقایق متون عرفانی را بهتر دریافت. مراقبه یکی از مهمترین احوال و مراحل طریقت است که نقشی تأثیرگذار در سیر و سلوک عرفانی دارد. در تعریف و تبیین مراحل، درجات، نشانهها و نتایج آن در متون عرفانی مباحث مبسوطی آورده شده است. تنوع و تعدد مطالب دربارۀ این موضوع چندان است که تبیین دقایق این مرحله از سیر و سلوک بدون ارائه طرحی دقیق و روشمند ممکن نیست. این مقاله بر آن است تا در قالب طرحی منسجم به نقد و تحلیل این حال عرفانی بپردازد. سید علیاصغر میرباقری فرد*دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان. محمدعلی ابوالحسنی**استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه پیام نور اصفهان- شهرضا.
https://pfk.qom.ac.ir/article_59_d7d7350b2f4ce0097208a3c9e684c9b8.pdf
2013-05-22
63
74
10.22091/pfk.2013.59
مراقبه
عرفان و تصوف
سیر و سلوک
طریقت
سالک
محمدعلی
ابوالحسنی
1
استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه پیام نور اصفهان- شهرضا
LEAD_AUTHOR
ابن منظور، محمد بن مکرم (1405). لسان العرب، قم: نشر ادب حوزه.
1
ابن منور، محمّد (1385). اسرار التوحید، تصحیح و تحشیه: محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: انتشارات آگاه.
2
انصاری، خواجه عبدالله (1386). صد میدان، تصحیح: سهیلا موسوی سیرجانی، تهران: انتشارات زوّار.
3
انیس، ابراهیم و دیگران (1972/1392). المعجم الوسیط، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعه الثانیه.
4
پادشا، محمّد (1335). آنندرج، به کوشش: محمّد دبیر سیاقی، تهران: بینا.
5
تهانوی، محمّد بن علی (1862). کشاف اصطلاح الفنون، تهران: بینا.
6
دهباشی، مهدی؛ میرباقری فرد، علیاصغر (1381). تاریخ تصوف، تهران: سمت، چاپ اوّل.
7
الراغب الاصفهانی (1392). معجم مفردات الفاظ القرآن، تحقیق: ندیم مَرعَشلی، دار الکاتب العربی.
8
سرّاج توسی، ابونصر (1382). اللمع فی التصوف، ترجمه: مهدی محبتی، تهران: چاپ اول.
9
سیّاح، احمد (1330). فرهنگ بزرگ جامع نوین، تهران: نشر کتابفروشی اسلام، چاپ نهم.
10
الطاهر، احمد الزاوی (بیتا). القاموس المحیط، اللیبی: نشر عیسی البابی الحلبی، الطبعه الثانیه.
11
طوسی، خواجه نصیر الدین (1368). اوصاف الاشراف، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
12
العبادی، قطب الدین ابو المظفر منصور بن اردشیر (1368). صوفینامه (التصفیه فی احوال المتصوفه)، تصحیح: غلامحسین یوسفی، تهران: انتشارات علمی، چاپ دوم.
13
عطار، فرید الدین (1336). تذکره الاولیاء، تصحیح: علامه قزوینی، تهران: انتشارات مرکزی، چاپ دوم.
14
غزالی، محمّد (1361). کیمیای سعادت، به کوشش: محمّد عباسی، تهران: نشر طلوع.
15
ـــــــــــــ (1381). احیاء علوم الدین، ترجمه: مؤید الدین محمد خوارزمی، به کوشش: حسین خدیوجم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
16
قشیری، ابوالقاسم (1374). رساله قشیریه (الرساله الصوفیه)، ترجمه: بدیعالزمان فروزانفر، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ چهارم.
17
کاشانی، عبدالرزاق (1372). شرح منازل السائرین، تصحیح: محسن بیدارفر، قم: انتشارات بیدار.
18
گوهرین، سیّد صادق (1383). شرح اصطلاحات تصوف، تهران: انتشارات زوّار.
19
المحاسبی، الحارث بن اسد (1411). آداب النفوس، دراسه و تحقیق: عبد القادر احمد عطا، الطبعه الثانیه.
20
ORIGINAL_ARTICLE
چیستی و انواع لذت از منظر سهروردی
سهروردی در رسائل و مکتوبات مختلف خویش، تعاریف مختلفی برای لذت ارائه کرده است. این تعاریف از جهت کمیت و کیفیت قیودی که در آن به کار رفته با یکدیگر متفاوت هستند. وی معتقد است میان لذت و نور ارتباط وثیقی وجود دارد. سهروردی در برخی آثارش، لذت را به حسی (جسمانی) و روحانی، و در برخی مکتوبات دیگرش، آن را به بدنی و قدسی تقسیم میکند و در برخی مواضع دیگر از لذت سرمدی سخن میگوید. او از جهت دیگر لذت را به حسی و عقلی و لذت حسی را به ظاهری و باطنی تقسیم میکند و معتقد است لذات باطنی بر لذات ظاهری و در نهایت لذات عقلی بر لذات حسی برتری دارند و این وجوه برتری را با دو شیوه مشایی و اشراقی تبیین کرده است. همچنین معتقد است لذت امری متواطی نیست، بلکه مشکک است. در این مقاله، ماهیت لذت و انواع آن را از دیدگاه سهروردی میکاویم.
https://pfk.qom.ac.ir/article_60_c2b6b818bdbd33aa16fa62ecc07be0f3.pdf
2013-05-22
75
98
10.22091/pfk.2013.60
لذت
حسی
قدسی
سرمدی
عقلی
ظاهری
باطنی
سهروردی
عین الله
خادمی
e_khademi@ymail.com
1
دانشیار دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابنسینا (1364). المبدأ و المعاد، به اهتمام عبدالله نورانی، تهران: مؤسسه مطالعات اسـلامـی دانشـگاه مـکگـیـل با همکاری دانشگاه تهران.
2
ابنسینا (1364). النجاه من الغرق فی بحر الضلالات، تصحیح و مقدمه: محمدتقی دانشپژوه، تهران: دانشگاه تهران.
3
ابنسینا (1383). رساله نفس، حواشی و تصحیح: موسی عمید، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی دانشگاه ابنسینا.
4
ابنسینا (1400). رساله فی السعاده، چاپشده در: رسائل الشیخ الرئیس ابوعلی الحسین بن عبدالله بن سینا، قم: انتشارات بیدار.
5
ارسطو (1369). درباره نفس، ترجمه: علیمراد داوودی، تهران: انتشارات حکمت.
6
ارسطو (1378). اخلاق نیکوماخوس، ترجمه: محمدحسن لطفی، تهران: طرح نو.
7
ارسطو (1381). اخلاق نیکوماخوس، ترجمه: سید ابوالقاسم پورحسینی، تهران: دانشگاه تهران: ج 1 و 2.
8
افلاطون (1380). دوره کامل آثار افلاطون، ترجمه: محمدحسن لطفی و رضا کاویانی، تهران: خوارزمی، ج3 و 4.
9
برن، ژان (1381). فلسفه اپیکور، ترجمه: ابوالقاسم پورحسینی، تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی.
10
توفیقی، حسین (1384). آشنایی با ادیان بزرگ، تهران و قم: سمت و طه، چاپ هفتم.
11
خادمی، عینالله (1389). «جستاری درباره چیستی لذت از منظر ابنسینا» در: مجله فلسفه و کلام اسلامی، ش1، ص29-50.
12
زکریای رازی (1402/1982). رسائل فلسفیه لابی بکر رازی، کتاب اللذه، بیروت: دار الآفاق الجدیده.
13
زکریای رازی (1402/1983). رسائل فلسفیه لابی بکر رازی، کتاب الطب الروحانی، بیروت: دار الافاق الجدیده.
14
سهروردی (1373). مجموعه مصنفات، تصحیح، تحشیه و مقدمه: سید حسین نصر، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ دوم، ج3.
15
سهروردی (1380). مجموعه مصنفات، تصحیح نجفقلی حبیبی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ سوم، ج4.
16
سهروردی (1976). مجموعه مصنفات، تصحیح و مقدمه: هانری کربین، تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران، ج1.
17
شهرزوری (1373). شرح حکمهالاشراق، تصحیح: حسین ضیایی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه).
18
شیرازی، قطبالدین (1380). شرح حکمه الاشراق، تهران: دانشگاه تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مکگیل.
19
غزالی، (1427)، احیا علوم الدین، تعلیق محمد وهبی سلیمان و اسامه عموره، دمشق، دارالفکر.
20
فارابی (1405). فصوص الحکمه، تصحیح: شیخ محمدحسن آلیاسین، قم: بیدار، چاپ دوم.
21
فخر رازی (1407/1987). المطالب العالیه، تحقیق: احمد مجازی السقا، بیروت: دار الکتاب العربی، الطبعة الاولی.
22
فخر رازی (1364).
23
مصباح یزدی، محمدتقی (1371). خودشناسی برای خودسازی، قم: مؤسسه در راه حق.
24
مصباح یزدی، محمدتقی (1380). خودسازی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
25
مصباح یزدی، محمدتقی (1384). نقد و بررسی مکاتب اخلاقی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ اول.
26
ملکیان، مصطفی (1385). مهر ماندگار: مقالاتی در اخلاقشناسی، تهران: نگاه معاصر، چاپ اول.
27
نصری، عبدالله (1364). النفس والروح و شرح قواهما، تحقیق: محمد صغیر المعصومی، تهران: افست.
28
نصری، عبدالله (1375). خدا و انسان در فلسفه یاسپرس، تهران: انتشارات آذرخش.
29
نصری، عبدالله (1376). سیمای انسان کامل از دیدگاه مکاتب، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، چاپ چهارم.
30
نصری، عبدالله (1386). فلسفه آفرینش، قم: دفتر نشر معارف.
31
ORIGINAL_ARTICLE
رشد اخلاقی؛ اصول و روشهای آن از نظر افلاطون
این مقاله دیدگاه افلاطون را درباره رشد اخلاقی تحلیل و بررسی میکند. اگرچه نخستین تحقیق علمی درباره رشد اخلاقی و پیوند آن با رشد عقلانی را روانشناسان دوران معاصر انجام دادند، اما به گواهی تاریخ، مفهوم رشد اخلاقی و ارتباط آن با رشد عقلانی را نخستین بار افلاطون طرح کرد. در حالی که روانشناسان با نگاهی توصیفی به بیان چگونگی پیشرفت ذهنی و قضاوتهای اخلاقی انسان و ارتباط آنها با یکدیگر پرداختهاند، افلاطون به مثابه فیلسوفی فضیلتگرا با نگاهی هنجاری به تبیین نظریه خویش درباره رشد اخلاقی و معرفتی پرداخته، رشد اخلاقی را حاصل رشد همهجانبه ابعاد وجودی انسان تلقی میکند. وی با توجه به محوریت فضایل در نظریهاش، میکوشد با استفاده از روشهای مبتنی بر تلقین، عادت، تقلید از الگوها و نقل حکایات پندآموز در مراحل نازل تربیتی، منش فردی را ارتقا دهد و در مراحل عالیتر به رشد قدرت تفکر و بصیرت از طریق آموزش ریاضیات و دیالکتیک بپردازد، به گونهای که فرد قادر به تشخیص درست و نادرست و عمل به آن باشد. این مقاله درصدد است ماهیت رشد اخلاقی را از نظر افلاطون بر اساس نظریه اخلاقی و معرفتیاش بررسی کند و سپس به تبیین مهمترین اصول، مبانی فلسفی، عوامل و روشهای مهم تربیتی وی بپردازد.
https://pfk.qom.ac.ir/article_61_ce285fa11e83d05b10aa4828bcb32ad4.pdf
2013-05-22
99
118
10.22091/pfk.2013.61
افلاطون
رشد اخلاقی
رشد عقلانی
تربیت اخلاقی
منش
زهرا
خزاعی
z.khazaei@gmail.com
1
دانشیار گروه فلسفه دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
نسرین
رامادان
2
دانش آموخته فلسفه دانشگاه قم
AUTHOR
ارسطو (1378). اخلاق نیکوماخوس، ترجمه: محمدحسن لطفی، تهران: طرح نو.
1
افلاطون (1357). مجموعه آثار افلاطون، ترجمه: محمدحسن لطفی و رضا کاویانی، تهران: خوارزمی، چاپ سوم، ج1.
2
افلاطون (1357). مجموعه آثار افلاطون، ترجمه: محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی، چاپ سوم، ج2-4.
3
اولیچ، رابرت (1375). مربیان بزرگ، ترجمه: علی شریعتمداری، اصفهان: معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان.
4
خزاعی، زهرا (1389). اخلاق فضیلت، تهران: انتشارات حکمت، چاپ اول.
5
شاتو، ژان، (1384)، مربیان بزرگ، ترجمه غلامحسین توکلی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
6
کاردان، علیمحمد، [و دیگران] (1386). فلسفه تعلیم و تربیت، تهران: سمت.
7
کانت، امانوئل (1385). نقد عقل عملی، ترجمه: انشاءالله رحمتی، تهران: نورالثقلین.
8
گوتک، جرالد. ال (1389). مکاتب فلسفی و آرای تربیتی، ترجمه: محمدجواد پاکسرشت، تهران: سمت.
9
مایر، فردریک (1374). تاریخ اندیشههای تربیتی، ترجمه: علیاصغر فیاض، تهران: سمت.
10
نقیبزاده، میر عبدالحسین (1381). نگاهی به فلسفه آموزش و پرورش، تهران: طهوری.
11
یگر، ورنر (1376). پایدیا، ترجمه: محمدحسن لطفی، تهران: انتشارات خوارزمی، ج1و 3.
12
§ Abram, Anna (2007). "The Philosophy of Moral Development", in: Forum Philosophicum 12, PP. 71-86.
13
§ Begley, Ann Marry (2006). "Facilitating the Development of Moral Insight in Practice: Teaching Ethics and Teaching Virtue", in: Journal Complication, BlackWell Publishing Ltd Nursing Philosophy, no. 7, pp. 257-265.
14
§ Blankenship, J. David (1996). "Education and the Arts in Plato`s Republic", in: Journal of Education, Volume 178, No. 3, pp. 67-98.
15
§ Carr, David (2007). "Moralized Psychology or Psychologized Morality? Ethics and Psychology in Resent Theorizing about Moral and Character Education", in: Educational Theory, Volume 57, No. 4, Board of Trustees, University of Illinois.
16
§ Flanagan, Owen (1998). "Moral Development", The Routledge Encyclopedia of Philosophy, London and New York, pp. 371-3.
17
§ Kohlberg, Lawrence (1973). "The Claim to Moral Adequacy of a Highest Stage of Moral Judgment", in: Journal of Philosophy, 70: 630-646.
18
§ MacIntayer0, A. (1981). After Virtue, Notre Dame: University Of Notre Dame Press.
19
§ Mill, J. S (1999). Utilitarianism, ed. Crisp. Oxford University Press.
20
§ Pullen-Sansfacon, Annie (2010). "Virtue Ethics for Social Works: A New Pedagogy for Practical Reasoning", in: Social Work Education, Volume 29, No. 4, June, pp. 402-415.
21
§ Wringe, Colin (1998). "Reasons, Rules and Virtues in Moral Education", in: The Journal of The Philosophy of Education Society of Great Britain, Volume 32, No. 2, pp. 225-237.
22
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی کاربرد حساب احتمالات در برهان نظم براساس تقریرمحمدباقر صدر
محمدباقر صدر، با طرح مبانی حساب احتمالات، کوشید روایت جدیدی از برهان نظم به دست دهد که برای اثبات واجب کارآمد باشد. مفهوم احتمال، پیچیدگیهای خاصی دارد و از همان ابتدای طرح آن، دوگانگی معنایی در این واژه مشاهده شد (احتمال آماری و احتمال معرفتشناختی) و این ثنویت موجب تفسیرهای گوناگون از آن گردید. صدر، بر اساس مبانی اصولی خود و با مدد جستن از مفاهیمی چون علم اجمالی و یقین موضوعی، احتمال را درجه باور معقول دانست که مبتنی بر قراین و شواهد خارجی است. وی با تفکیک بین احتمالات مشروط و احتمالهای مستقل، فرضیه خداباوری را به روش علمی استقرایی تنسیق کرد. کاربرد حساب احتمالات در برهان نظم مورد انتقاد اندیشمندان، به ویژه برخی متفکران معاصر اسلامی، واقع شد. برخی از اساس با تجربی بودن این استدلال مخالفت کردند و برخی با تمسک به اصل عدم تفاوت و یکسان بودن اطراف اعضای یک مجموعه احتمالی، استفاده از حساب احتمالات را نه تنها در باب اثبات وجود خداوند، در دایره عقل نظری نیز، جایز شمرده، یقینزایی آن را نپذیرفتند. در این مقاله، پس از مروری بر مفهوم «احتمال» و تفاسیر مختلف آن، معیاری برای گزینش تعریف مناسب به دست میدهیم. سپس به تقریر برهان صدر میپردازیم و میکوشیم پاسخهای مناسبی بر نقد و ابرامهای وارد بر این نحوه استدلال بیابیم.
https://pfk.qom.ac.ir/article_62_9b702e71528ae3d2b1516cd827fd7054.pdf
2013-05-22
119
146
10.22091/pfk.2013.62
احتمال
تفسیر منطقی احتمال
احتمال مشروط
یقین موضوعی
علم اجمالی
فرح
رامین
f.ramin@qom.ac.ir
1
دانشیار دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
باربور، ایان (1374). علم و دین، ترجمه: بهاءالدین خرمشاهی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
2
جوادی آملی، عبدالله (1375). تبیین براهین اثبات خدا، قم: مرکز نشر اسراء.
3
داستایفسکی، فئودور (1358). قمارباز، ترجمه: صالح حسینی، تهران: انتشارات نیلوفر.
4
دورانت، ویل (1374). تاریخ تمدن، ترجمه: پرویز مرزبان و دیگران، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ج18.
5
رامین، فرح (1386). «کاربرد نظریه مهبانگ در براهین غایتشناختی و کیهانشناختی»، در: پژوهشهای فلسفی و کلامی، ش34، ص139-152.
6
سبحانی تبریزی، جعفر (1375). «برهان نظم و حساب احتمالات»، در: فصلنامه تخصصی کلام اسلامی، ش19، ص4-14.
7
سروش، عبدالکریم (1366). تفرج صنع، تهران: انتشارات سروش.
8
الصدر، محمد باقر (1412). المرسل، الرسول، الرسالۀ، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
9
---------- (1402). الاسس المنطقیه للاستقراء، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
10
گلشنی، مهدی (1377). «آیا علم دینی معنا دارد؟»، در: فصلنامه حوزه و دانشگاه، ش16-17، ص6-15.
11
مصباح، مجتبی (1387). «پارادوکسهای اصل عدم تفاوت»، در: فصلنامه معرفت فلسفی، ش1، ص135-180.
12
مهدوی حسینی، سید محمدعلی (1381). «حساب احتمالات در ترازوی سنجش عقلی»، در: مجله تخصصی کلام اسلامی، ش43، ص98-104.
13
---------- (1380). «حساب احتمالات به کار متافیزیک نمیآید»، در: مجله تخصصی کلام اسلامی، ش40، ص150-156.
14
هادوی تهرانی، مهدی (1370). «معضل استقرا از نگاه شهید صدر»، در: کیهان اندیشه، ش36ـ37، ص130-147.
15
هیک، جان (1372). فلسفه دین، ترجمه: بهرام راد، تهران: انتشارات بینالمللی الهدی.
16
§ Carnap, Rudolf (1967). Logical Foundations of Probability, Chicago: The University of Chicago Press.
17
§ ______ (1952). The Continuum of Inductive Methods, Chicago: The University of Chicago Press.
18
§ Davies, Paul (1983). God and the New Physics, NewYork: Simon and Schuster.
19
§ Galavotti, M. (2008). “Probability”, In: The Routledge Campanion to Philosophy of Science, S. Pisllos and M. Curd (eds.), Routledge.
20
§ Hume, David (1943). Dialogues Concerning Natural Religion, Norman Kemp Smith (ed.), NewYork: Social Sciences Pub.
21
§ Laplace, P. S. (1951). A Philosophical Essay on Probabilities, NewYork: Dover Publication Inc.
22
§ Popper, K. (1959). “The Logic of Scientific Discivery’’, London: Hutchinson & Co
23
§ Psillos, S. (2007). “Probability”, In: Philosophy of Science A-Z, Edinburgh: Edinburgh University Press.
24
§ Ramsey, F. P. (1990). “Truth and Probability”, In: Philosophical Papers, D. H, Moller, Cambridge: Cambridge University Press.
25
§ Salmon, W. (1966). The Foundations of Scientific Inference, Pittsburgh: University of Pittsburgh Press.
26
§ Smart, J. J. C and Haldan (1966). Atheism and Theism, Oxford: Blacwell.
27
§ Swinburne, Richard (1988). “The Argument from Design”, In: Philosophy of Religon: The Big Question, Eleonore Stump and Michael, J. Murray (eds.), Oxford: Blackwell.
28
§ Venn, J. (1876). The Logical of Chance, NewYork: Macmillan and co.
29
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی مسئله حدوث یا قدم نفس از نگاه ملاصدرا و افلاطون
روشن کردن این مطلب که مسئله نفس و حدوث یا قدم آن چگونه ذهن افلاطون و ملاصدرا را به خود مشغول داشته، هدف اصلی این نوشته است. چه دلایلی افلاطون را قائل به قدم نفس کرد؟ چرا فلاسفه اسلامی، خصوصاً ملاصدرا، علیرغم نپذیرفتن این دلایل با چنین محذوراتی مواجه نشدند؟ برای دستیابی به چنین هدفی، علاوه بر بررسی آثار این دو اندیشمند، موقعیت اجتماعی و دغدغههای فکری هر یک از دو متفکر که منجر به بروز و ظهور تفکرات خاص آنها شده، بررسی میشود. به نظر میرسد رفع مشکلات مربوط به مسئله نفس افلاطون میسر نمیشود مگر با نگاه وجودی فلاسفه اسلامی و به نحو خاص ابداعات ملاصدرا در این فلسفه.
https://pfk.qom.ac.ir/article_63_b05cf68e3a58d7c677690f52f4db07f3.pdf
2013-05-22
147
166
10.22091/pfk.2013.63
قدم نفس
نفس
حدوث نفس
ملاصدرا
افلاطون
زهره سادات
ناجی
1
عضو هیات علمی
LEAD_AUTHOR
رضا
اکبریان
2
استاد فلسفه دانشگاه تربیت مدرس تهران
AUTHOR
ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1372). قواعد کلی در فلسفه اسلامی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، ج3.
1
ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1382). ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، تهران: طرح نو، ج3.
2
ابن سینا (بیتا). النفس من کتاب الشفاء، تحقیق: آیتالله حسنزاده آملی، مرکز النشر التابع لمکتب الاعلام الاسلامی.
3
ارسطو (1378). درباره نفس، ترجمه: علیمراد داوودی، تهران: حکمت.
4
______ (1385). مابعدالطبیعه، ترجمه: محمدحسن لطفی، تهران: طرح نو.
5
استنیلند، هیلری (1383). کلیها، ترجمه: نجف دریابندری، تهران: نشر کارنامه.
6
افلاطون (1380). دوره آثار، ترجمه: محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی، ج1-4.
7
اکبریان، رضا (1386 الف). مناسبات دین و فلسفه در جهان اسلام، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
8
اکبریان، رضا (1386 ب). حکمت متعالیه و تفکر فلسفی معاصر، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
9
اکبریان، رضا؛ زمانیها، حسین (1386ج). «بررسی و تحلیل نظریه مثل و جایگاه آن از دیدگاه افلاطون و ملاصدرا»، در: نامه مفید، س13، ش59، ص103-124.
10
حائری یزدی، مهدی (1361). هرم هستی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
11
حسنزاده آملی، حسن (1379). سرح العیون فی شرح العیون، قم: دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم.
12
______ (1372). دروس معرفت نفس، ج3، تهران: شرکت انتشارات علمی فرهنگی.
13
ژیلسون، اتین (1379). روح فلسفه قرون وسطا، ترجمه: ع. داوودی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
14
شیرازی، قطب الدین محمود (1383). شرح حکمه الاشراق. به اهتمام: مهدی محقق و عبدالله نورانی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
15
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (بیتا). الاسفار الاربعه، ج3، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
16
______ (1375 الف). الاسفار الاربعه، شرح: محمدتقی مصباح یزدی، تحقیق و نگارش: محمد سعیدیمهر، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، ج8.
17
______ (1375 ب). الاسفار الاربعه، ج9، مقدمه و تصحیح و تحقیق: رضا اکبریان، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
18
______ (1381). المبدا و المعاد، تصحیح و تحقیق و مقدمه: محمد ذبیحی و جعفر شاهنظری، تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
19
______ (1366). الشواهد الربوبیه،ترجمه و تفسیر جواد مصلح، تهران: سروش.
20
مطهری، مرتضی (1373). مجموعه آثار: اصول فلسفه و روش رئالیسم، تهران: صدرا، ج6.
21
______ (1384). مجموعه آثار: درسهای الاهیات شفا، تهران: صدرا، ج7 بخش فلسفه.
22
وال، ژان (1370). مابعدالطبیعه، ترجمه: یحیی مهدوی، تهران: خوارزمی.
23
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی و نقد مبانی و اصول فکری ابن تیمیه در تفسیر قرآن
مبانی و دیدگاههای ابنتیمیه در تفسیر، به عنوان بزرگترین شخصیت و پیشوای فرقه سلفیه، جهت شناسایی و نیز برای نشان دادن اثرپذیری تفسیر وی از آرا و اصول فکریاش اهمیتی ویژه دارد. در مقاله حاضر مهمترین اصول و مبانی پذیرفتهشده نزد وی و نیز اثرپذیری آرای تفسیری وی از این اصول نمایانده شده است و این نتیجه به دست آمده که تکیه و جمود بر اصولی چون ظاهرگرایی، منع تأویل به معنای مصطلح آن، پرهیز از عقلگرایی، اتکای افراطی به فهم مخاطبان عصر نزول، انکار مجاز و استعاره و تکیه بیش از حد بر معانی عرفی پیامدهایی غلط و انحرافی دارد که به صورت تفسیرهای نابجا از آیات قرآن در قالب باور به تجسیم و رؤیت حضرت حق و اثبات جهت و نیز دست و پا و صورت و دیگر ابزارهای ادراکی برای او و اعتقاد به زیادت صفات بر ذات و ... خود را نشان داده است.
https://pfk.qom.ac.ir/article_64_399acc5c76e2bbb7732533313ae5b496.pdf
2013-05-22
167
188
10.22091/pfk.2013.64
ابنتیمیه
سلفیه
ظاهرگرایی
منع تأویل
تجسیم
علی احمد
ناصح
1
دانشیار گروه فلسه دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
فهرست منابع
1
قرآن کریم.
2
ابن تیمیه، احمد بن عبد الحلیم (ابو العباس) (1392 الف). العقیدة الحمویة الکبری، مجموعة الرسائل، بیروت.
3
________ (1321). منهاج السنة النبویة، مصر: بولاق.
4
________ (1391 الف). درء التعارض العقل و النقل، ریاض: دار الکنوز الادبیة.
5
________ (1391 ب). رسالة التدمریة، بیروت: دار الفکر.
6
________ (1392 ب). بیان تلبیس الجهمیة فی بدعهم الکلامیة، مکة المکرمة: مطبعة الحکومة.
7
________ (1404). دقائق التفسیر الجامع، دمشق: مؤسسة علوم القرآن، الطبعة الثانیه.
8
________ (1408). بغیة المرتاد، المدینة المنورة: مکتبة العلوم و الحکم.
9
________ (1412). مجموع الفتاوی، ریاض: دار عالم الکتب، الطبعة الاولی.
10
________ (1408/1998). التفسیر الکبیر، بیروت: دار الکتب العلمیة، الطبعة الاولی.
11
ابن خزیمة، محمد بن اسحاق (1418/1997). کتاب التوحید و اثبات الصفات، تحقیق: عبد العزیز بن ابراهیم، ریاض.
12
ابن قیّم جوزی، محمد بن ابوبکر (1407). زاد المعاد فی هدی خیر العباد، بیروت: مؤسسة الرسالة.
13
ابوزهره، محمد (بیتا)، تاریخ المذاهب الاسلامیة، بیروت: دار الفکر.
14
برکة، ابراهیم خلیل (1405). ابن تیمیه و جهوده فی التفسیر، بیروت: المکتب الاسلامی، الطبعة الاولی.
15
تابان، جعفر (1383). «اجمالی از افکار ابنتیمیه و نقد آن»، در: فصلنامه دین و سیاست، ش1، ص89-104.
16
ترمذی، محمد بن عیسی (1402). سنن ترمذی، تحقیق: عبد الوهاب عبد اللطیف، بیروت: دار الفکر.
17
حسنزاده، صادق (1385). ترجمه اصول کافی، تهران: انتشارات قائم آل محمد.
18
حلی، حسن بن یوسف بن مطهر (1407). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، تحقیق: حسن حسنزاده آملی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
19
دروزه، محمد عزّة (1383). التفسیر الحدیث، قاهره: دار احیاء الکتب العربیة.
20
رشید رضا، محمد (1367). تفسیر المنار، بیروت: دار المنارة، الطبعة الثالثه.
21
زمخشری، محمود (1407). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دار الکتب العربیة، الطبعة الخامسة.
22
زمرلی، فؤاد احمد (1415). عقائد ائمة السلف، بیروت: دار الکتاب العربی.
23
الشاویش، زهیر (بیتا). الایمان لابن تیمیه، دمشق: منشورات المکتب الاسلامی.
24
محمد هشام حریز، سامی (2007/1427). ابن تیمیه مفسرا و مقدمته فی اصول التفسیر، عمان: دار البدایة، الطبعة الاولی.
25
شعرانی، ابوالحسن (بیتا). ترجمه کشف المراد، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
26
صدوق، محمد بن علی بن بابویه (1398). التوحید، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
27
ضیایی، رحمتالله (1383). خدا در نگاه وهابیّت، تهران: نجمالهدی.
28
طباطبایی، سید محمدحسین (1417/1997). المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
29
_________ (1417). المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم.
30
الغنیمان، عبد الله بن محمد (1428). مختصر منهاج السنة لابن تیمیه، المدینة المنورة.
31
القاسمی، محمد جمال الدین (1425-1426/2005). تفسیر القاسمی المسمی محاسن التأویل، بیروت: دار الفکر، الطبعة الاولی.
32
قزوینی، ابن ماجه (بیتا). سنن ابن ماجه، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
33
قوشجی، علاء الدین علی بن محمد (بیتا). شرح تجرید العقائد، قم: منشورات شریف رضی.
34
الکلینی الرازی، ابی جعفر محمد بن یعقوب بن اسحق (1363). الاصول من الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیة، الطبعة الخامسه.
35
مقدسی، عبد الغنی (1422/2001). الاقتصاد فی الاعتقاد، تحقیق: احمد بن عطیة، الغامدی، المدینة المنورة: مکتبة العلوم و الحکم.
36
النیشابوری، مسلم بن حجاج (بیتا). صحیح مسلم، بیروت: دار الفکر.
37
اللهبداشتی، علی (1388). «شناخت سلفیه»، در: میثاق امین، سال سوم، ش10-11.
38
الهروی، ابراهیم احمد (بیتا). ابن بطوطة، فی العالم الاسلامی، مصر: دار المعارف.
39
ORIGINAL_ARTICLE
اسمای الاهی، کلیدهای سلوک عرفانی
این مقاله در پی یافتن آثار اسمای الاهی به عنوان کلیدهای سلوک عرفانی است. از آنجا که طی طریق الی الله تا رسیدن به قرب الاهی منازلی را میطلبد و از سوی دیگر، هر اسمی از اسمای الاهی ویژگیهای خاص خود را دارد که در مقام ظهور و در کسوت اعیان ظاهر میشوند، میتوان در قوس صعودی خلقت تأثیرات اسمائی را از فواعل مُعِدّه شمرد که با قوابل سالک و استعدادهای باطنی او مرتبط هستند و از تأثیرات آنها تجلیات گوناگون بر دل سالک را میتوان برشمرد. بنابراین، به شرح انواع احصای اسما و صفات الاهی پرداخته میشود که در سطحی نظری و با توجّه به دستورهای علمای فن و همراه با بیان مفاهیم تعلّق و تحقّق و تخلّق است. بدینمنظور هفت مرتبه سلوکی مشترک از میان مقامات مدّ نظر عرفای بنام قرون سوم تا نهم هجری قمری انتخاب شده، با تکیه بر آیات برگزیده خواجه عبدالله انصاری در خصوص آن منزلها، در کتاب منازل السائرین، پیجویی اسمای ضمنی یا تلویحی هر یک نیز صورت گرفته تا با تبیین معکوس مراتب سلوک، به اسما و تأثیر سلوکی آنها بتوان دست یافت.
https://pfk.qom.ac.ir/article_65_e8b73f0cf0727e12af72858dbf6566af.pdf
2013-05-22
189
204
10.22091/pfk.2013.65
تعلّق
تحقّق
تخلّق
سلوک
اسمای الاهی
صفات خدا
رویا
موسوی گرمارودی
1
دانش آموخته دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات
LEAD_AUTHOR
§ قرآن کریم.
1
§ نهجالبلاغه.
2
ابن عربی، محیی الدین (1383). کشف المعنی عن سر اسماء الله الحسنی، ترجمه و شرح: علی زمانی قمشهای، تهران: مطبوعات دینی، چاپ اول.
3
ابنعربی، محییالدین (1381). فتوحات مکیه، ترجمه و تعلیق: محمد خواجوی، تهران: انتشارات مولی، چاپاول.
4
ابنعربی، محییالدین (1387). انشاء الدوائر و عقلة المستوفر، مؤسسه نشر شمس تبریزی.
5
انصاری، خواجه عبدالله (1370). کشف الاسرار، تهران: امیرکبیر.
6
انصاری، خواجه عبدالله (1389). منازل السائرین، تهران: شرکت چاپ ونشر بینالملل.
7
انصاری، خواجه عبدالله (1378). تفسیر ادبی و عرفانی قرآن مجید، به کوشش: احمد میبدی، انتشارات اقبال، چاپ ششم، ج 1 و 2.
8
سجادی، سید جعفر (1362). فرهنگ لغات و اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران: کتابخانه طهوری، چاپ سوم.
9
سمعانی، شهاب الدین ابوالقاسم احمد بن ابی مظفر (1384). الارواح فی شرح الاسماء الملک الفتاح، تصحیح و توضیح: نجیب مایل هروی، تهران: علمی- فرهنگی، چاپ دوم.
10
طباطبایی، سید محمدحسین (1363). ترجمه تفسیر المیزان، مترجم: سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
11
طباطبایی، سید محمدحسین (1388). رسائل توحیدی، ترجمه و تحقیق: علی شیروانی، به کوشش سیّد هادی خسروشاهی قم: بوستان کتاب، چاپ دوم.
12
قشیری، ابوالقاسم (1382). اصطلاحات عرفانی رساله قشیریه، به کوشش: عبدالرضا مظاهری، تهران: عقیل.
13
قونوی، صدرالدین (1371). فکوک، ترجمه: محمد خواجوی، تهران: انتشارات مولی، چاپ اول.
14
قیصری، داوود بن محمود (1375). شرح فصوص الحکم، به کوشش: سید جلالالدین آشتیانی، تهران: علمی و فرهنگی، چاپ اول.
15
کاشانی، عبدالرزاق (1370). شرح فصوص الحکم، قم: بیدار، چاپ چهارم.
16
محقق، محمدباقر (1380). اسما و صفات خدا فقط در قرآن، انتشارات اسلامی، ج1 و 2.
17
میبدی یزدی، قاضی کمال الدین میر حسین بن معین الدین (1379). شرح دیوان منسوب به امیر المؤمنین علی بن ابی طالب (ع)، مقدمه و تصحیح: حسن رحمانی و سید ابراهیم اشک شیرین، تهران: میراث مکتوب، چاپ دوم.
18
ORIGINAL_ARTICLE
عواطف به چه معنا شناختی هستند؟
حالات عاطفی یکی از مهمترین رفتارهای انسان هستند که به دلیل ویژگی خاصشان، در همه رفتارها و تصمیمگیریهای او تأثیر میگذارند. مارتا کریون نوسبام یکی از فلاسفه معاصر غرب است که بررسی فلسفی عاطفه را در دستور کار خود قرار داده است. وی میکوشد در دنیای معاصر غرب، که اخلاق پایههای اصلی خود را از دست داده، عاطفه را که مؤلفهای انسانی است به عنوان زیربنایی برای اخلاق معرفی کند. بدینمنظور نظریه شناختی- ارزشی عواطف را پایهریزی کرده، عواطف را به عنوان مؤلفهای انسانی بررسی میکند. این مقاله عهدهدار بررسی نحوه شناختی بودن عواطف است. مشخصات یا ویژگیهای شناختی بودن عواطف چیست؟ آیا مراد از شناختی بودن آگاهانه بودن یا معقول بودن است؟ عواطف نه آگاهانه هستند و نه معقول؛ عواطف حاصل فعالیت اموری ناخودآگاه در اندیشه بشر هستند. هنجارهای اجتماعی، شرایط فیزیکی، باورهای متافیزیکی، زبان و عادات روزمره در کنار عواطف و ادراکات تاریخی شخص و دریافتهای حسی او، ارزشهایی را برای فرد شکل میدهند که به صدور احکام ارزشیابانه میانجامد.
https://pfk.qom.ac.ir/article_66_2068d7df85efedeb3af91798c7d6c30c.pdf
2013-05-22
205
224
10.22091/pfk.2013.66
نوسبام
عاطفه
آگاهی
معقولیت
شناخت
ارزش
زینب السادات
میرشمسی
1
استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج
LEAD_AUTHOR
صدر المتألهین (1363). مفاتیح الغیب، مقدمه و تصحیح: محمد خواجوى، تهران: مؤسسه تحقیقات فرهنگى، چاپ اول.
1
صدر المتألهین (1981). الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة، بیروت: دار احیاء التراث، الطبعة الثالثه.
2
صدر المتألهین (بیتا). المبدأ و المعاد، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
3
میرشمسی، زینبالسادات؛ جوادی، محسن (1391). "گزارش و ارزیابی نسبت عاطفه با شناخت از دیدگاه مارتا نوسباوم"، در: مجله فلسفه و کلام اسلامی، ش3، ص199-223.
4
§ Ben-ze’ en A. (2000). The Subtlety of Emotion, Cambridge, MA: MIT press.
5
§ Briggs J. L. (1970). Never in Anger: Portrait of the Eskimo Family, Cambridge, MA: Harvard University Press.
6
§ Ekman P. and Davidson R. J. (1994). The Nature of Emotion: Fundamental Question, New York: Oxford University Press.
7
§ Kahn D. and Nussbaum (1996). "Tow Conception of Emotion in Criminal Law", in: Columbia Law Review. 96: 269-374nu.
8
§ Kakar S. (1978). The Inner World: A psychoanalytic Study of Childhood and Society in India, Delhi: University press, Hogarth press.
9
§ Kant, Immanuel (1984). The Groundwork of the Metaphysics of Morals, Trans: H. J. Patton, New York: Harper and Row.
10
§ Kurtz S. N. (1992). All the Mather Are One: Hindu, Indian and the Cultural Reshaping Psychoanalysis, New York: Colombia University Press.
11
§ Nussbaum Martha (2000). “Duties of Justice, Duties of Material Aid: Cicero Problematic legacy”, in: Journal of Political philosophy, 8: 176-206.
12
§ Nussbaum, Martha C. (2004). Hiding from Humanity: Disgust, shame, and The Low, Princeton University press.
13
§ Nussbaum, Martha C. (2001). Upheavals of Thought, Cambridge: Cambridge University press.
14
§ Rawls J. (1996). Political Library, New York: Columbia University press.
15
§ Winnicott D. W. (1965). The Maturational Process and Facilitating Environment, New York: International University press.
16
ORIGINAL_ARTICLE
خوانش فارابی و گادامر از افلاطون
چکیده فارابی فلسفه افلاطون را در قالب زبان و روش ارسطو توضیح داده و از منطق صوری در تفسیرهای خویش سود جسته است. اما گادامر معتقد است فلسفه دیالکتیکی افلاطون را فقط با دیالکتیک خودش و نه با روشی دیگر میتوان فهمید. فارابی فیلسوفی مشائی است اما به تفاوت شیوه بیان دیالکتیکی افلاطون و روش صوری ارسطو در آثارش اشاره میکند. او در تدوین فلسفه نوینش به تفکر توفیقی تمدن اسلامی که لازمه آن وحدت اصل تفکر فلسفی است توجه کرده است. تقسیمبندی نوین فارابی از علوم، و منشأ یکسان دیانت و فلسفه در تفکر او به همین نکته باز میگردد. در نهایت فارابی چنین نتیجه میگیرد که میتوان میان افلاطون و ارسطو وفاق (جمع) ایجاد کرد. اما برخلاف فارابی، گادامر بر اساس پرسش و پاسخ هرمنوتیکی میخواهد با امتزاج افق خویش با متن، به پرسشهای پنهانی که افلاطون در پی پاسخ به آنهاست برسد. از نظر او، متن بیگانهای است که حالت پرسش و پاسخ دادن به آن، نحوه وجودی آناست. این رجوع به متن مستلزم دوری هرمنوتیکی است، اما او دور هرمنوتیکی را صوری ندانسته، آن را بری از اشکالهای وارد بر روشهای نظری میداند. گادامر اختلافات ارسطو با افلاطون را برآمده از روش صوری ارسطو و تنها در شیوه بیان او میداند و معتقد است میتوان میان افلاطون و ارسطو وفاق ایجاد کرد. در این نوشتار نشان میدهیم فارابی (بر اساس روش صوری) و گادامر (بر اساس هرمنوتیک فلسفی) به نتیجهای واحد، یعنی وفاق افلاطون و ارسطو، رسیدهاند. مسلماً یکسان دانستن آرای افلاطون و ارسطو با تفسیرهای فلسفی، رقیبی برای رهیافتهای صرفاً تاریخی- تجربی است که در آن فلسفه فارابی را التقاطی از آرای افلاطون و ارسطو دانستهاند.
https://pfk.qom.ac.ir/article_67_e09589b2fe4ddd501de47b715eea5742.pdf
2013-05-22
225
248
10.22091/pfk.2013.67
فارابی
گادامر
افلاطون
فلسفه یونان
مدینه فاضله
هرمنوتیک فلسفی
روش
مرتضی
حسین
1
استادیار موسسه حکمت و فلسفه ایران
LEAD_AUTHOR
آل یاسین، جعفر (1371). اربع رسائل فلسفیه، تهران: حکمت.
1
ــــــــ (1983). فیلسوفان رائدان الکندی و الفارابی، بیروت: دار الاندلس.
2
احمدی، بابک (1380). ساختار و هرمنوتیک، تهران: انتشارات گام نو.
3
داوری اردکانی، رضا (1382). فارابی فیلسوف فرهنگ، تهران: نشر ساقی.
4
ــــــــ (1377). فارابی مؤسس فلسفه اسلامی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
5
رضوانی، محسن (۱۳۸۵). لئو اشتراوس و فلسفه سیاسی اسلامی، قم: مرکز انتشارات مؤسسهٔ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
6
راسل، برتراند (1353). تاریخ فلسفه غرب، ترجمه: نجف دریابندری، تهران: شرکت سهامی کتاب، ج1.
7
رهبری، مهدی (1385). هرمنوتیک و سیاست، تهران: انتشارات کویر.
8
ریختهگران، محمدرضا (1378). منطق و بحث عام هرمنوتیک، تهران: انتشارات کنگره.
9
شریف، م. م. (1362). تاریخ فلسفه در اسلام، مجتمع دانشگاهی ادبیات و علوم انسانی، ج1.
10
الفاخوری، حنا؛ الجر، خلیل (1373). تاریخ فلسفه در جهان اسلامی، ترجمه: عبدالحمید آیتی، تهران: انتشارات علمی - فرهنگی.
11
الفارابی، محمد بن محمد (1991). آراء اهل المدینه الفاضله، تصحیح: نادر البیر نصری، بیروت: دارالمشرق.
12
ــــــــ (بیتا). اعضاء الحیوان و افعالها و قواها، نسخه خطی دانشگاه تهران به شماره 24/10.
13
ــــــــ (1346). التعلیقات، الهند: مطبعه مجلس دائره المعارف العثمانیه، حیدرآباد الدکن.
14
ــــــــ (1349). الدعاوی القلبیه، الهند: مطبعه مجلس دائره المعارف العثمانیه، حیدرآباد الدکن.
15
ــــــــ (1986). الجمع بین رایی الحکیمین افلاطون الالهی و ارسطوطالیس، تصحیح: نادر البیر نصری نادر، دار المشرق.
16
ــــــــ 1353). «فلسفه افلاطون...»، در: بدوی، عبدالرحمن، افلاطون فی الاسلام، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی.
17
گادامر، هانس گئورگ (1377)، هرمنوتیک مدرن، ترجمه: بابک احمدی و دیگران، تهران: انتشارات نشر مرکز.
18
نیچه ... [و دیگران] (1386). هرمنوتیک مدرن، ترجمه: بابک احمدی، تهران: نشر مرکز.
19
§ Aristotle (2013) .EudemianEthics, Brad inwood; Raphael woolf(tr.), Cambridge University Press.
20
§ Aristotle (1981). Metaphysics: a revised text with introduction and commentary, by Ross, Oxford: Clarendon Press.
21
§ Aristotle (2004). Nicomachean Ethics, Roger Crisp (tr.), Cambridge University Press.
22
§ Christopher, P. Long, A. (2002).“The Ontological Reappropriation of Phronesis”, Continental Philosophy Review: 35, pp. 36-60.
23
§ Fakhry, Majid (1983).A History of Islamic Philosophy, Columbia University Press.
24
§ Gadamer, Hans Georg (1975). Truth & Method, G. Barden (Ed.), J. Cumming, London.
25
§ ــــــــ (1980). Dialogue and Dialectic, Christopher Smith (tr.), Yale University Press.
26
§ ــــــــ (1986). The Idea of Good in Platonic – Aristotelian Philosophy, Christopher Smith (tr.), Yale Press.
27
§ Hall, R. (1967). "Dialectic", The Encyclopedia of Philosophy, Paul Edwards(ed.), Macmillan Publishing Co. & the Free Press, New York, Vol. 1.
28
§ Hamilton, Edith; Cairns, Huntington (1961). the Collected Dialogues of Plato, Bollington series LXXI, Princeton University Press.
29
§ Kant, Immanuel (1965). Critique of Pure Reason, NormanKemo Smith (tr.), New York: st. Matin's Press.
30
§ Ross, W. David (1915). The Works Of Aristotle (Magna Moralia), Oxford University Press.
31
§ Ross, W. David (1971). Plato's Theory of Ideas, Oxford Clarendon Press.
32
§ Smith, Steven B. (ed.) (2009). Cambridge Companion to Leo Strauss, Yale University Press.
33
§ Strauss, Leo (1988). Persecution and the Art of Writing, Chicago University Press.
34
Wachterhauser,B. R. (ed.) (1986). Hermeneutics and Modern Philosophy, New York: Albany State University
35
ORIGINAL_ARTICLE
اعتقادنامههای شیخ بهایی و مجلسی: گزارش، مقایسه و تحلیل
ارائه اصول اعتقادات دینی به شکل مکتوب یا بیان آن به صورت شفاهی، سنتی دیرپا در میان مسلمانان است. این اعتقادنامهها در حفظ و انتقال اصول زیربنایی و مشترک هر مکتب تلاش میکنند، اما در عین حال، برخی آرا و باورهای شخصی نویسنده یا گوینده را نیز در خود دارند که نباید آنها را با اصول مشترک فیه، اشتباه کرد. مسائل و مباحثی که هر نویسنده در رساله خود میآورد علاوه بر نشان دادن اساس مذهب او، نشانگر طرز تفکر، بینش و منش و شخصیت وی نیز هست. در این مقاله رساله اعتقادی شیخ بهایی و مجلسی تبیین و تحلیل و مقایسه میشود. مجلسی در رساله خود بیشتر در مقام توصیه و تجویز است و لحن دستوری او، رساله اعتقادیاش را به رسالههای عملیه فقها شبیه کرده است. اما شیخ بهایی به طور مطلق، در مقام توصیف و تبیین رأی خود است و برخلاف مجلسی، به نقد یا تکفیر مخالفان نمیپردازد. شیخ بهایی، دو سوم حجم رساله خود را به مسائل عملی اسلام اختصاص داده اما مجلسی بیشترین همّ خود را صرف شرح اصول عقاید کرده و در بخش اعمال، به شرح مقدمات عمل و توصیههای اخلاقی بسنده کرده است.
https://pfk.qom.ac.ir/article_68_e32c7afb013deab351779d3ed437a7d9.pdf
2013-05-22
249
276
10.22091/pfk.2013.68
شیخ بهایی
مجلسی
رساله اعتقادیه
اصول عقاید
تکفیر
فروغ السادات
رحیم پور
1
دانشیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه اصفهان
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1376). الشفا، الالهیات، تحقیق: حسن حسنزاده آملی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
2
جهانبخش، جویا (1387). اعتقادات شیخ بهایی، تهران: نشر اساطیر، چاپ اول.
3
حائری یزدی، مهدی (1361). هرم هستی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
4
حر عاملی، محمد بن حسن (1403). وسایل الشیعه، تهران: مکتبه الاسلامیه، ج18 و 1.
5
خمینی، روحالله (1379 الف). کتاب الطهاره، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام (ره)، ج3.
6
ــــــــ (1379 ب). تحریر الوسیله، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام (ره)، ج1.
7
خویی، ابوالقاسم (بیتا). التنقیح فی شرح العروه الوثقی، قم: آل البیت، ج3.
8
دینانی، غلامحسین (1379). ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، تهران: طرح نو، چاپ دوم، ج2.
9
رازی، محمد بن زکریا (1371). السیره الفلسفیه، تصحیح: پول کراوس، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چاپ دوم.
10
رخشاد، محمدحسین (1381). در محضر علامه طباطبایی، قم: انتشارات آل علی (ع)، چاپ اول.
11
رحیمپور، فروغ السادات (1389). «تأملی در مبانی اختلاف نظر ابنسینا و ملاصدرا پیرامون صادر اول و انطباق آن با حقیقت محمدیه»، در: الاهیات تطبیقی، س1، ش4، ص73-88.
12
سید مرتضی، ابوالقاسم علی بن الحسین (1961). تنزیه الانبیاء، نجف: مطبعه الحیدریه.
13
شیخ بهایی، بهاء الدین محمد (1387). رساله الاعتقادات، مندرج در: اعتقادات شیخ بهایی، تهران: نشر اساطیر، چاپ اول.
14
ـــــــ (2537 شاهنشاهی). کشکول، گزینش: ابوالقاسم آیتاللهی، تهران: انتشارات توکا.
15
صدوق (ابن بابویه)، ابو جعفر محمد بن عبدالله (1412). الاعتقادات فی دین الامامیه، تحقیق: غلامرضا مازندرانی، قم: المطبعه العلمیه.
16
ـــــــ (1392). من لا یحضره الفقیه، تصحیح و تعلیق: علیاکبر غفاری، تهران: مکتبه الصدوق، ج1.
17
ـــــــ (1387). کتاب التوحید، ویرایش: هاشم الحسینی، تهران: مکتبه الصدوق.
18
صدر المتألهین، محمد بن ابراهیم (1383)، الاسفار الاربعه، تصحیح و مقدمه: مقصود محمدی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، چاپ اول، ج1.
19
ـــــــ (بیتا). الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، تعلیق و تصحیح: سید جلالالدین آشتیانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
20
طباطبایی، محمدحسین (بیتا). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: چاپ جامعه مدرسین.
21
ـــــــ (1363). نهایه الحکمه، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
22
غزالی، ابوحامد محمد (1363). تهافت الفلاسفه، ترجمه: علیاصغر حلبی، بیجا: انتشارات زوار.
23
کلینی، محمد بن یعقوب (1388). الاصول من الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیه، چاپ سوم، ج2.
24
مجلسی، محمدباقر (1368). مجموعه رسائل اعتقادی، تحقیق: سید مهدی رجایی، مشهد: بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی.
25
ـــــــ (1403). بحار الانوار، بیروت: مؤسسه الوفاء، ج17.
26
ـــــــ (بیتا). حق الیقین، تهران: انتشارات رشیدی.
27
ـــــــ (1409). الاعتقادات، قم: مکتبه العلامه المجلسی، چاپ اول.
28
مکدرموت، مارتین (1372). اندیشههای کلامی شیخ مفید، ترجمه: احمد آرام، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
29
مفید، محمد بن نعمان (1363). تصحیح الاعتقاد بصواب الانتقاد، مقدمه: هبه الدین شهرستانی، قم: منشورات رضی.
30
ـــــــ (1340). النکت الاعتقادیه، بغداد: مطبعه دار السلام.
31
ORIGINAL_ARTICLE
مسئلۀ وجود: دیدگاه مشکلآفرین کانت و ناکامی رویکرد فرگهای
نگارنده در مقالهای که پیش از این انتشار یافته، با استناد به تحلیل جِرُمی شیفر نشان داده است که رویکرد کانت به مسئلۀ وجود دستکم دو نتیجۀ مشکلآفرین، موسوم به "مشکل تناقض" و "مشکل بیهودهگویی"، به بار میآورد. بر مبنای مشکل نخست، عبارات کانت نتیجه میدهد که محمولِ "وجود"، هم واقعی باشد، هم غیرواقعی. بر مبنای مشکل دوم، لازمۀ دیدگاه کانت این است که یا موضوع گزارهها هیچگاه مصداق دقیقی در خارج ندارد، یا هیچ حملی حقیقی نیست. مقاله با توضیح این دو مشکل، شروع شده، سپس آرای اِدگار مورشِر و جی. ویلیام فورجی، تحت عنوان "رویکرد فرگهای" توضیح داده میشود. این دو، بر مبنای اینکه "وجود"، ویژگی اشیا نیست، و "وجود"، به عنوان محمولِ درجه دوم، فقط بر مفاهیم حمل میشود، تلاش کردهاند مشکلات پیشگفته را حل کنند. با بررسی و نقد آرای این دو فیلسوف، نشان داده میشود که راهحل آنها، که میشود گفت از بهترینها در نوع خود است، رضایتبخش و کارآمد نیست.
https://pfk.qom.ac.ir/article_69_21a97a94bf9f6c6026be6f20a3adf331.pdf
2013-05-22
277
301
10.22091/pfk.2013.69
کانت
فرگه
وجود
محمول واقعی
مشکل تناقض
مشکل بیهودهگویی
گزاره تحلیلی
گزاره ترکیبی
محمول درجه دوم
میرسعید
موسوی کریمی
1
استادیار دانشگاه مفید
LEAD_AUTHOR
ابنسینا، ابوعلی (1403). الاشارات و التنبیهات، تهران: دفتر نشر کتاب، ج1-3.
1
شیرازی (ملاصدرا)، صدرالدین محمد (1981). الاسفار الاربعه، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
2
موسوی کریمی، میرسعید (1389). ”برون شدن از نتایج مشکلآفرین رویکرد کانت به مسئلۀ وجود در پرتو حکمت سینوی“، در: متافیزیک، دوره جدید، ش5 و 6، ص39-58.
3
موسوی کریمی، میرسعید (1390). ”احتجاج امانوئل کانت و مَکس بلک له نظریۀ اصالت وجود ملاصدرا“، در: خردنامۀ صدرا، ش64، ص81-98.
4
§ Aquinas, St Thomas (1968). On Being and Essence, Translated by: Armand Maurer, Toronto: Pontifical Institute of Mediaeval Studies.
5
§ Bolzano, Bernard (1837). Wissenschaftslehre (Theory of Science), Vol. II (Sulzbach), translated by Burnham Terrell, edited by Jan Berg, Dordrecht-Holland (1973).
6
§ Campbell, Richard (1974). “Real Predicates and Exists”, in: Mind, New Series, Vol. 83, No. 329, pp. 95-99.
7
§ Descartes, Rene (1984/1991). The Philosophical Writings of Descartes, vols. 1-3, ed. and trans. by: Cottingham, John, Robert Stoothoff, Dugald Murdoch, and (for vol. 3) Anthony Kenny, Cambridge: Cambridge University Press (CSM 1-3 in the text).
8
§ Everitt, Nicholas (1995). “Kant”s Discussion of the Ontological Argument”, in: Kant-Studien, 86 (4): 385-405.
9
§ Forgie, J. William (2007). “Gassendi and Kant on Existence”, in: Journal of the History of Philosophy, 45, 4: 511-523.
10
§ Frege, Gottlob (1960). The Foundations of Mathematics trans. J. L. Austin, New York: Harper.
11
§ Gilson, Etienne (1949). Being and Some Philosophers, Toronto: Pontifical Institute of Mediaeval Studies.
12
§ Kant, Immanuel (1763). Der einzig mögliche Beweisgrund zu einer Demonstration des Daseins Gottes, in: Gesammelte Schriften, edited under the supervision of the Berlin Academy of Sciences, Vol. II (Berlin, 1912), translated by Gordon Treash as The One Possible Basis for a Demonstration of the Existence of God, New York (1979).
13
§ Kant, Immanuel (1929/2003). Critique of Pure Reason, translated by N. Kemp Smith, UK: Palgrave Macmillan.
14
§ Morewedge, Parviz (2001). The Mystical Philosophy of Avicenna, Binghamton: Global Publications.
15
§ Morscher, Edgar (1985/6). “Was Existence Ever a Predicate?” in: Grazer Philosophische Studien, 25/26: 269-284.
16
§ Russell, Bertrand (1918). “Existence and Description,” in: The Philosophy of Logical Atomism, reprinted in Metaphysics: An Anthology (1999), Jaegwon Kim & Ernest Sosa (eds.), UK: Blackwell, p. 25.
17
§ Russell, Bertrand (1960) [1919]. Introduction to Mathematical Philosophy, London: George Allen and Unwin.
18
§ Shaffer, Jerome (1962). “Existence, Predication, and the Ontological Argument”, in: Mind, New Series, Vol. 71, No. 283, pp. 307-325.
19
§ Suárez, Francisco (1947). “On the Various Kinds of Distinctions”, Trans. of Disputatione Metaphysicae VII, by Cyril O. Vollert, Milwaukee: Marquette University Press.
20
§ Young, J. Michael (1976). “Kant on Existence”, in: Ratio, D 76, 18: 91-106.
21
ORIGINAL_ARTICLE
نقد و تحلیل وحیانی اعاده معدومانگاری معاد
مسئله معاد، به ویژه معاد جسمانی، از دیرباز مورد توجه فلاسفه و متکلمان مسلمان بوده است؛ و از آنرو که حیات اخروی انسان از امور غیبی است برای تبیین عقلانی آن با دشواری روبهرو بودهاند، به گونهای که برخی از متکلمان مرگ را نابودی و معاد را مصداق اعاده عین معدوم پنداشته، از آنرو که به حیات اخروی باور داشتهاند آن را جایز شمردهاند. برخی دیگر نیز مرگ را تفرق اجزای مادی بدن دانسته، با تمسک به آیاتی که ظهور در فنای عالم دارد پذیرش معاد جسمانی را در گرو امکان اعاده مثل معدوم پنداشتهاند. در این پژوهش، پس از یادآوری دیدگاه متکلمان درباره اعاده معدوم و رابطه آن با حیات اخروی انسان بیان خواهیم کرد که از منظر وحی مرگ نابودی نیست، بلکه انتقال از نشئهای به نشئه دیگر است، و منظور از هلاکت و فنای انسانها و پدیدهها در دنیا، تفرق اجزا و ناپایداری آنها در حیات دنیوی و بازگشت نهایی آنها به سوی خداست، از اینرو پذیرش حشر جسمانی با جواز یا امتناع اعاده معدوم ارتباطی ندارد.
https://pfk.qom.ac.ir/article_70_0bef1721508f0ef30e1d7cbbd6839da7.pdf
2013-05-22
301
319
10.22091/pfk.2013.70
اعاده
معاد جسمانی
توفی
هلاک
مرگ
حیات اخروی
حسن
بطحایی
1
استاد یار دانشگاه پیام نور قم
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
آلوسى بغدادى، شهاب الدین سید محمود (بیتا). روح المعانى، بیروت: دار احیاء التراث العربى، ج14، 3، 20.
2
ابن سینا، حسین بن عبداللّه (1405). الشفاء، الطبیعیات، قم: منشورات آیة اللّه العظمى النجفى المرعشى.
3
ابن عربی، محیی الدین محمد (1422). تفسیر ابن عربی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة الاولی، ج2.
4
ابن منظور، محمد بن مکرم (1363). لسان العرب، قم: ادب الحوزه، ج3.
5
امام الحرمین، عبدالملک بن عبداللّه (1416). الارشاد الى قواطع الادلّه فى اصول الاعتقاد، بىجا.
6
بحرانی، ابن میثم بن على (1406). قواعد المرام فى علم الکلام، تحقیق: سید احمد الحسینى، قم: منشورات مکتبه آیة اللّه العظمى النجفى المرعشى، الطبعة الاولی.
7
ـــــــــــــــــــــــــــــ (1416). قواعد المرام فی علم کلام، تحقیق: سید احمد الحسینی، قم: مکتبة نجفی المرعشی، الطبعة الاولی.
8
بیضاوى، عبدالله بن عمر (1418). أنوار التنزیل و أسرار التأویل، محمد عبد الرحمن المرعشلى، بیروت: دار احیاء التراث العربى، الطبعة الاولی.
9
تفتازانى، سعدالدین (1370). شرح المقاصد، تحقیق: عبد الرحمن عمیره، قم: منشورات الشریف الرضى، الطبعة الاولی، ج5.
10
جرجانى، سید شریف (1412). شرح المواقف، قم: انتشارات شریف رضى، الطبعة الاولی، ج8.
11
جوهرى، اسماعیل بن حماد (1407). الصّحاح تاج اللّغه وصحاح العربیه، تحقیق: احمد عبد الغفور عطار، بیروت: دار العلم للملایین، الطبعة الرابعة، ج2، 5.
12
حرانی، حسن بن على بن الحسین ابن شعبه (1363). تحف العقول عن آل الرسول صلى الله علیه وآله، تصحیح و تعلیقه: علىاکبر غفارى، قم: مؤسسة النشر الاسلامى، الطبعة الثانیة.
13
حلى، حسن بن یوسف (1407). کشف المراد فى شرح تجرید الاعتقاد، تعلیقه: حسن حسنزاده آملى، قم: مؤسسة النشر الاسلامی لجامعة المدرسین.
14
ــــــــــــــــــــــــــــــــ (1363). انوار الملکوت فى شرح الیاقوت، تحقیق: محمد نجمى، تهران: انتشارات الرّضى، الطبعة الثانیة.
15
رازی، فخر الدین محمد بن عمر (1411). المباحث المشرقیه، تحقیق: محمد المعتصم باللّه بغدادى، بیروت: دار الکتاب العربى، ج1.
16
--------- (1415). التفسیر الکبیر، بیروت: دار احیاء التراث العربى، الطبعة الاولی، ج6، 7، 9، 20.
17
--------- (1986). الاربعین فى اصول الدین، تقدیم و تحقیق و تعلیق: احمد حجازى السّقا، قاهره: مکتبة کلیات الازهریه، ج2.
18
راغب اصفهانى، ابوالقاسم حسین بن محمد (1992). مفردات الفاظ القرآن، تحقیق: صفوان عدنان داوودى، بیروت: دار الشامیه، الطبعة الاولی.
19
زبیدی، مرتضی (1414). تاج العروس، قم: دار الفکر، ج5.
20
زمخشرى، محمود بن عمر (بیتا). الکشاف عن حقایق غوامض التنزیل، بیروت: دار الکتاب العربى، ج3، 4.
21
سبحانی، جعفر (1369). منشور جاوید، قم: مؤسسة سید الشهدا.
22
--------- (1413). مفاهیم القرآن، قم: مؤسسه امام صادق علیهالسلام، چاپ مهر، چاپ چهارم، ج8.
23
سبزوارى، هادى بن مهدى (1366). شرح منظومه، قم: مؤسسه انتشارات دار العلم، چاپ پنجم.
24
شیرازى، محمد بن ابراهیم صدر الدین (صدر المتألهین) (1990). الحکمة المتعالیه فى الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت: دار احیاء التراث العربى، الطبعة الثالثه، ج1 و 9.
25
--------- (1366). تفسیر القرآن الکریم، تصحیح: محمد خواجوى، قم: انتشارات بیدار، چاپ دوم، ج6.
26
صدر حاج سید جوادی، احمد (1366). دایرة المعارف تشیع، تهران: بنیاد اسلامی طاهر.
27
طباطبایى، محمدحسین (1362). نهایه الحکمه، قم: انتشارات جامعه مدرسین قم.
28
--------- (1417). المیزان فى تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسه اعلمى للمطبوعات، الطبعة الثالثة، ج12، 13، 16، 19.
29
طبرسى نورى، سید اسماعیل (1374). کفایة الموحدین، تهران: انتشارات علمیه اسلامیه، چاپ اول، ج4.
30
طبرسى، فضل بن حسن (1415). مجمع البیان فى تفسیر القرآن، مؤسسه اعلمى للمطبوعات، الطبعة الاولی، ج6، 7، 8، 9.
31
طوسى، خواجه نصیر الدین (1405). تلخیص المحصل المعروف بنقد المحصل، بیروت: دار اضواء، الطبعة الثانیة.
32
طوسى، محمد بن حسن (بیتا). التبیان فى تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
33
علم الهدى، على بن الحسین (1411). الذخیرة فى علم الکلام، محقق: سید احمد الحسینى، قم: مؤسسة النشر الاسلامى التابعة لجامعة المدرسین بقم.
34
غزالى، ابوحامد محمد (1993). تهافت الفلاسفه، تعلیقه: جیر ارجهامى، بیروت: دار الفکر، الطبعة الاولی.
35
فراهیدى، خلیل بن احمد (1405). العین، تحقیق: مهدى مخرومى، ابراهیم سامرائى، قم: منشورات دار الهجرة، الطبعة الاولی، ج2.
36
لاهیجى، عبدالرّزاق (1372). گوهر مراد، تحقیق و تصحیح: زینالعابدین قربانى، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، چاپ اول.
37
مجلسى، محمدباقر (1403). بحار الانوار، بیروت: دار احیاء التراث العربى، مؤسسه الوفاء، الطبعة الثانیة، ج6.
38
مصباح یزدی، محمدتقی (1378). معارف قرآن (1-3)، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (س).
39
مطهری، مرتضی (1374). مجموعه آثار، تهران: انتشارات صدرا، چاپ دوم، ج4.
40
نوبختی، ابو اسحاق (1413). الیاقوت فی علم الکلام، قم: کتابخانه نجفی مرعشی.
41