دانشگاه قم
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
2538-2500
7
27
2006
03
21
مفهوم صدق نزد ویتگنشتاین
25
60
FA
سروش
دباغ
استادیار و عضو هیئت علمی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
رضا
مثمر
کارشناس ارشد فلسفه، دانشگاه شهید بهشتی
10.22091/pfk.2006.294
<em>این مقاله به بررسی تلقی ویتگنشتاین از مفهوم صدق می پردازد و میکوشد نشان دهد که برخلاف تفسیر رایج، ویتگنشتاین متقدم و متأخر دارای برداشتی یکسان از مفهوم صدق است. بنا بر آنچه خواهد آمد ویتگنشتاین در سراسر کار فلسفی خویش، «صدق» را مفهومی زائد میدانست و به همین دلیل از به دست دادن نظریهای در بارۀ صدق خودداری کرد. در پایان نشان خواهیم داد که لازمۀ منطقی امتناع از صورتبندی نظری در باره «صدق» درغلتیدن در غیرواقعگرایی نیست و ویتگنشتاین همچنان قائل به رهیافتی واقعگرایانه در باب صدق است.</em>
صدق,نظریة ویتگنشتاین,نظریۀ زائد بودن,نشانۀ بیان,واقعگرایی,فرگه,راسل
https://pfk.qom.ac.ir/article_294.html
https://pfk.qom.ac.ir/article_294_7fa80ea48ec0c81a8df0638ebf62cba1.pdf
دانشگاه قم
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
2538-2500
7
27
2006
03
21
هنجارمندی و تبیین عمل
61
83
FA
مهدی
ذاکری
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
10.22091/pfk.2006.295
<em>بر اساس نظریۀ دونالد دیویدسون، عمل رویدادی است که معلول دلیل عامل است و از این رو، ذکر دلیل عامل علاوه بر این که تبیین عقلانی است، تبیین علّی هم هست. یکی از اشکالاتی که بر نظریه علّی عمل دیویدسون وارد کردهاند ، اشکال هنجارمندی است. این اشکال از آنجا ناشی میشود که ذهن قلمروی امور هنجاری است و تبیین علّی مربوط به امور واقع است؛ در نتیجه نمیتوان تبیین علّی را در بارۀ ذهن جاری کرد. مقاله حاضر ، ابتدا مفاهیم بنیادین نظریۀ علّی عمل دیویدسون و آنگاه نظریۀ مزبور را بیان میکند و پس از آن به بررسی تفصیلی اشکال هنجارمندی میپردازد.</em>
نظریۀ عمل,دلیل,علت,تبیین علّی,تبیین عقلانی,دیویدسون,هنجارمندی
https://pfk.qom.ac.ir/article_295.html
https://pfk.qom.ac.ir/article_295_f4340a41845567fbc7ec061e0447e622.pdf
دانشگاه قم
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
2538-2500
7
27
2006
03
21
عنایت الهی از دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا
85
114
FA
محمد
ذبیحی
0000-0002-5749-0261
استادیار گروه فلسفه دانشگاه قم
zabihi.m21@gmail.com
10.22091/pfk.2006.296
<em>رابطۀ خدا و جهان که در حوزۀ اندیشههای انسانی عمری به درازای تفکر بشر دارد، جزو بنیادیترین مسائل فلسفه و کلام در دنیای اسلام بهشمار میآید . چرایی و چگونگی پیدایش نظام آفرینش ، تناقضنماهایی نظیر وحدت و کثرت ، حادث و قدیم، اراده و ضرورت علّی، اولالاوائل، آخرالاواخر و ... اندکی از بیشمار مسائل فلسفی است که آرامش و قرار را از ذهن متفکران در طول تاریخ گرفته است. پیدایش دیدگاههای طبیعت گرایانۀ محض، پوچگرایی سوفسطایی، اصالت انسان، تفکر خدامحوری و دهها نحلة فکری دیگر هر یک حاکی از تلاش مستمر و همهجانبۀ اندیشمندان برای تبیین ارتباط خدا و جهان است. در مقاله حاضر، نگارنده با اشارهای بسیار گذرا به پیشینۀ بحث صفت عنایت الاهی، به تبیین دیدگاه دو فیلسوف نامدار جهان اسلام شیخ الرئیس ابنسینا و حکیم صدرالمتألهین و اختلاف نظر آن دو در این باره و بیان کیفیت فاعلیت خداوند میپردازد.</em>
عنایت الاهی,خدا,جهان,فاعلیت,بالعنایه,بالتجلی
https://pfk.qom.ac.ir/article_296.html
https://pfk.qom.ac.ir/article_296_cc318866c0e1a739ea92a0d82137c02b.pdf
دانشگاه قم
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
2538-2500
7
27
2006
03
21
برهان مفهومی از دیدگاه آنسلم ومحقق اصفهانی (کمپانی)
115
129
FA
محمد
ابراهیمی راد
استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه اراک
10.22091/pfk.2006.297
<em>یکی از راههای اثبات وجود خدا، اثبات از طریق مفهوم است. در این روش، تنها از طریق یک مفهوم ذهنی مثل مفهوم واجبالوجود ، مفهوم کاملترین و مفهوم بزرگترین، وجود واجب تعالی در خارج اثبات میشود بدون این که به جهان خارج رجوع و از واقعیتهای عینی و موجودات طبیعت کمک گرفته شود. بر این اساس، برهان مفهومی یک برهان پیشینی و قبل از تجربه است. این برهان را در غرب اولین بار قدیس آنسلم (1033</em><em>-</em><em>1109) متکلم قرن 11 میلادی و اسقف کلیسای کانتربری مطرح کرد و از زمان کانت، «برهان وجودی» نامیده شد. بر این برهان، اشکالات متعددی وارد شده که مهم ترین آنها اشکال خلط بین حمل اولی و حمل شایع است که اندیشمندان اسلامی آن را مطرح کردهاند. در میان اندیشمندان اسلامی اولین بار فارابی این برهان را ارائه و سپس اندیشمندان دیگری آن را مطرح کردهاند که موجزترین و متقنترین بیان را مرحوم محمد حسین اصفهانی معروف به کمپانی مطرح کرده است. مقالۀ حاضر بر آن است که برهان ایشان را تبیین و با برهان آنسلم مقایسه کند و اشکالاتی را که بر برهان محقق اصفهانی وارد شده است، پاسخ دهد.</em>
برهان مفهومی,برهان وجودی,حمل اولی,حمل شایع
https://pfk.qom.ac.ir/article_297.html
https://pfk.qom.ac.ir/article_297_d38c14ac47f32319be40d88b6ae67d5a.pdf
دانشگاه قم
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
2538-2500
7
27
2006
03
21
بررسی اشتراکات و افتراقات در فلسفة اجتماع افلاطون و فارابی
131
159
FA
محمود
تقیزاده داوری
استادیار دانشگاه قم
10.22091/pfk.2006.298
<em>از آنجا که فلسفه و سایر علوم عقلی از طریق ترجمه آثار یونانی وارد تمدن اسلامی شده است همواره این شائبه وجود داشته که فلسفۀ اسلامی چیزی بیش از ترجمۀ محض فلسفه یونانی نبوده و فلاسفۀ مسلمان نوآوریای در قالب و محتوای این دانش مهاجر نداشته اند. نوشتار حاضر تلاش میکند تا در خصوص فلسفه اجتماع، این نوآوری ها را برجسته سازد و از اینرو، بین دیدگاههای اجتماعی دو تن از نمایندگان مهم فلسفۀ یونانی و فلسفۀ اسلامی ، افلاطون و فارابی، مقایسهای صورت داده و آراء متفاوت آنان را در کنار آراء مشترکشان مطرح مینماید. خواننده در انتهای این مقاله درخواهد یافت که گرچه فارابی لفظ «مدینۀ فاضله» را از افلاطون وام گرفته است ولی طراحی، تحلیل و براهین مختلف مدینۀ او تفاوتی چشمگیر با مدینۀ افلاطون دارد. </em>
فلسفۀ اجتماع,فلسفۀ یونانی,فلسفۀ اسلام,مدینۀ فاضله,تیپشناسی جوامع
https://pfk.qom.ac.ir/article_298.html
https://pfk.qom.ac.ir/article_298_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf