دانشگاه قم
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
2538-2500
9
1
2007
11
22
آموزة «ایمان میآورم تا بفهمم»
3
22
FA
زهرا
پورسینا
استادیار دانشگاه شهید بهشتی
zhpoursina@gmail.com
10.22091/pfk.2007.222
یکی از نظامهای معرفتشناختیای که به جدّ بر تأثیر عوامل غیرمعرفتی بر معرفت تأکید دارد نظام معرفتشناختی آگوستینی است. کندوکاو در اندیشة آگوستین قدیس، خصوصاً در نظریة معرفتی وی، نشان میدهد که او از جمله اندیشمندانی است که تأثیر احساسات و عواطف، و خواستههای انسان را بر باورهایش موشکافانه پی میگیرد.
تحلیل آموزة «ایمان میآورم تا بفهمم»، در اندیشة آگوستین قدیس برای اثبات ادعای فوق، کاری است که در این مقاله صورت پذیرفته است.
آگوستین,معرفتشناسی,نفس,عقل,اراده,ایمان
https://pfk.qom.ac.ir/article_222.html
https://pfk.qom.ac.ir/article_222_6e5c8a681930ec4c7b32fa0b071779fd.pdf
دانشگاه قم
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
2538-2500
9
1
2007
11
22
معرفت تنزیهی و تشبیهی خداوند
23
52
FA
علی
افضلی
استادیار مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران ـ گروه کلام
10.22091/pfk.2007.223
یکی از مهمترین مباحث تاریخ کلام و فلسفه، چه در مغربزمین و چه در فرهنگ اسلامی، همواره این بوده است که آیا عقل انسان قادر است به ذات و صفات پروردگار، معرفت ایجابی پیدا کند یا تنها میتواند به معرفت سلبی (تنزیهی) دست یابد. در این مقاله کوشیدهام نشان دهم که هم دلایل عقلی و هم آیات و احادیث اسلامی اثبات میکنند که یگانه معرفت دستیافتنی برای ذهن ما دربارة ذات و صفات الهی، معرفت سلبی است و هرگونه تلاش برای کسب معرفت ایجابی در این امر، به نظریه تشبیه میانجامد که به حکم عقل و نقل باطل است.
ذات و صفات خدا,معرفت ایجابی,معرفت سلبی (تنزیهی),الهیات سلبی
https://pfk.qom.ac.ir/article_223.html
https://pfk.qom.ac.ir/article_223_85f97f9d6b0c0c97395a901c1f5f325c.pdf
دانشگاه قم
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
2538-2500
9
1
2007
11
22
نظریه اخلاقی قاضی عبدالجبار معتزلی
53
96
FA
محسن
جوادی
استاد فلسه و کلام دانشگاه قم
حسین
اترک
0000-0002-1974-278X
دانشجوی دکتری دانشگاه قم
atrakhossein@gmail.com
10.22091/pfk.2007.224
<br />قاضی عبدالجبار گرچه به عنوان متکلم معتزلی مشهور است، با توجه به نظرات اخلاقی او در کتب کلامی بیشک می توان او را یک فیلسوف اخلاق نیز نامید. در این مقاله ما در صدد هستیم تا نظرات اخلاقی او را در باب اخلاق هنجاری و فرا اخلاق بیان کنیم. عبدالجبار یک فیلسوف اخلاق عقل گرا است که منشأ الزامات اخلاقی را عقل دانسته و درستی و نادرستی اعمال را به وسیله عقل قابل کشف می داند. او یک ذاتگراست یعنی درستی و نادرستی اعمال را ناشی از ذات اعمال میداند نه عوامل خارجی. او یک وظیفهگرای قاعده نگر است و معتقد به قواعد و وظایف اخلاقی است که انسانها موظف به انجام آنها هستند. او یک شهودگرا و مبناگرای اخلاقی است یعنی معتقد به قضایای پایه اخلاقی است که قابل شهود عقلانی هستند. این قضایا که بیانگر اصول اخلاقیاند، بدیهی وضروری بوده و مبنای تعیین وظایف دیگر (نظری و اکتسابی) هستند.
فلسفه اخلاق,وظیفهگرایی,مبناگرایی,شهودگرایی,حسن,قبح,وجوه,عبدالجبار
https://pfk.qom.ac.ir/article_224.html
https://pfk.qom.ac.ir/article_224_9e249365e83a0b8475701d536f5c89e7.pdf
دانشگاه قم
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
2538-2500
9
1
2007
11
22
اهمیت فلسفة زیست شناسی
97
120
FA
حسن
میانداری
عضو هیأت علمی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
10.22091/pfk.2007.225
<span style="font-size: 10px;">اول، فلسفههای علوم خاص، پرسشها و پاسخهایی خاص دارند. فلسفة زیستشناسی نیز از این قاعده مستثنا نیست. دوم، در جامعة فلسفی ما پرسشها و پاسخهایی مطرحند که فلسفة زیستشناسی به هر دو میتواند کمک کند. و سوم فلسفة زیستشناسی پرسشها و پاسخهایی جدید هم مطرح میکند. در این مقاله به برخی از مباحث هر سه دسته اشاره شده است. ارسطو، مسلمانان، نظریة تکامل در قرن نوزدهم و دو مسأله در قرن بیستم، برای این مقصود انتخاب شدهاند.</span>
فلسفة زیست شناسی,فلسفه,تاریخ
https://pfk.qom.ac.ir/article_225.html
https://pfk.qom.ac.ir/article_225_69e7991f19ac753db0434069b130ed49.pdf
دانشگاه قم
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
2538-2500
9
1
2007
11
22
بررسی انتقادی دیدگاههای سلبی جان دیویی از ایدهآلهای اخلاقی
121
146
FA
اعظم
قاسمی
دکتری فلسفه از دانشگاه شهید بهشتی
حمیدرضا
آیت الهی
0000-0002-3454-0174
دانشیار فلسه دانشگاه علامه طباطبایی
hamidayat@gmail.com
10.22091/pfk.2007.227
رویکرد دیویی در اخلاق «ابزارانگاری» نامیده می شود. از نظر دیویی ملاکها و اصول اخلاقی «قوانین» نیستند بلکه ایده های کلی هستند که حاصل تجربهاند. این ایدهها، ابزارها یا روش هایی برای سر و کار داشتن با موقعیتهای جدید است. به اعتقاد دیویی تفکر ابزاری برای گذشتن از یک موقعیت مفروض آکنده از ابهام و ناهماهنگی به یک موقعیت جدید و بهتر است. لازمه این رویکرد پراگماتیستی این است که شرایط تضمین احکام ارزشی در رفتار خود بشر باشد و نه در یک مرجع ثابت پیشین مثل فرامین الهی یا صور افلاطونی و یا عقل محض. دیدگاه دیویی در خصوص انکار ایدهآلهای اخلاقی را می توان به چالش کشید. از آنجا که دیویی منکر شناخت مطلقهاست، جامعهای که به لحاظ دموکراتیک اخلاقی باشد، اساس عقلانی خود را از دست میدهد.
1- این مقاله برگرفته از رسالة دکتری با عنوان «بررسی انتقادی مبانی فلسفی دیدگاههای اخلاقی جان دیویی و هیلاری پاتنام» است.
دیویی,اخلاق,فلسفه اخلاق,ایدهآل اخلاقی,دموکراسی
https://pfk.qom.ac.ir/article_227.html
https://pfk.qom.ac.ir/article_227_c99bbac0a498b510b6e149634c6c3fe6.pdf
دانشگاه قم
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
2538-2500
9
1
2007
11
22
مبنا و هدف حقوق
147
174
FA
رضا حسین
گندمگار
استادیار گروه حقوق خصوصی دانشگاه قم
10.22091/pfk.2007.228
<span style="font-size: 10px;">یکی از مباحث مهم در علم حقوق و بویژه فلسفه حقوق بحث از مبنا و هدف حقوق است. در هر یک از نظامهای حقوقی جهان معاصر به اعتبار دیدگاههای کلی نسبت به جهان و انسان (جهانبینی) هدف و مبنایی را برای حقوق در نظر گرفتهاند. عدالت و آزادی و تأمین مصالح و نظم اجتماعی از جمله مبانی و اهدافی است که در نظامهای گوناگون حقوقی برای این رشته در نظر گرفته شده است. در نظام حقوق اسلامی نیز در چارچوب نگاه جامع به جهان و انسان و رابطة انسان با جهان هستی و جاودانگی انسان، مبنای حقوق بر قدر و حد و حق استقرار یافته است و تأمین سعادت فردی و اجتماعی در دنیا و آخرت از اجرای مقررات حقوقی لحاظ شده است. این مقاله در دو بخش کلی هدف و مبنای حقوق تحریر یافته و حسب مورد، نظامهای گوناگون در آن بررسی شده است.</span><br />
هدف,مبنا,حقوق,حقوق اسلامی
https://pfk.qom.ac.ir/article_228.html
https://pfk.qom.ac.ir/article_228_1fac87b5d6cc4986c67b86cc4b479cbb.pdf
دانشگاه قم
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
2538-2500
9
1
2007
11
22
اخلاق کاربردی: ماهیت، روشها و چالشها
175
204
FA
زهرا
خزاعی
0000-0001-8302-9674
استادیار دانشگاه قم
z.khazaei@gmail.com
10.22091/pfk.2007.230
<span style="font-size: 10px;">اخلاق کاربردی شاخهای از اخلاق هنجاری است که به واسطه تمرکز بر جزئیات، از دو شاخه فرا اخلاق و نظریههای هنجاری متمایز میگردد. درباره ماهیت، محتوا و شیوههای استدلال آن، اتفاق نظر وجود ندارد. ارزیابی عملکردها، حل مشکلات یا شناسایی هنجارها و کدهای اخلاقی، به کمک محتوای درونی یا برونی و با استفاده از شیوههای بالا- پایین یا بالعکس، از جمله مسائل نزاع برانگیز در این شاخه علمی است. در این نوشتار، پس از تحلیل و ارزیابی رویکردهای مختلف درباره ماهیت، محتوا و روشهای اخلاق کاربردی و ذکر چند مورد از چالشهای مطرح، در نهایت پیشنهادهایی برای پایان بخشیدن به این نزاعها ارائه شده است.</span>
اخلاق کاربردی,اخلاق حرفهای,ماهیت اخلاق کاربردی,روشهای اخلاق کاربردی,محتوای اخلاق کاربردی
https://pfk.qom.ac.ir/article_230.html
https://pfk.qom.ac.ir/article_230_4607d6028791ef5f94aa322fc2b051c7.pdf