در مقاله حاضر قضاء که یکی از مراتب علم حق تعالی است بررسی می‌شود. قول مشهور حکما در مورد قضاء همان علم مجردات عقلی (عقول) به موجودات امکانی است که در مرتبه بعد از ذات حق تعالی قرار دارد. صدرالدین شیرازی در مورد قضاء الاهی تعبیراتی دارد که مُوهِم این است که قضاء همان علم ذاتی حق تعالی است. طباطبایی پس از تضعیف قول مشهور حکما و ملاصدرا به این نتیجه می‌رسد که قضاء بر دو گونه است: قضاء ذاتی و قضاء فعلی که یکی منطبق بر علم ذاتی و دیگری منطق بر علم فعلی است. در این مقاله، پس از بررسی رأی طباطبایی نشان می‌دهیم که ملاصدرا با همان نظر مشهور حکما در مورد قضاء موافق است. سپس با رأی طباطبایی در مورد تطبیق قضاء ذاتی و فعلی بر علم ذاتی و فعلی مخالفت کرده و نظر مختار خویش را در مورد قضاء بیان می‌کنیم.
An Analytic Comparison between Mulla Sadra and 'Allameh Tabatabai on the Problem of Divine Decree
نویسندگان [English]
Ebrahim Rostami
چکیده [English]
Divine decree, one of the levels of God's knowledge, is examined in this article. Most of the philosophers identify the Divine decree with the knowledge of immaterial intellects to contingent beings and hence the Divine decree is out of the Divine Essence. But it seems that Mulla Sadra has identified the Divine decree with God's essential knowledge. After criticizing these views, Tabatabai comes to this conclusion that there are two kinds of Divine decree: essential and actual; one of them is identical with essential knowledge and the other with actual knowledge. After examining the idea of Tabatabai, we will show that the idea of Mulla Sadra in this regard is the same as other philosophers. Then we criticize and reject the idea of Tabatabai's and offer our chosen view about the Divine decree.
کلیدواژه‌ها [English]
knowledge, decree, Mulla Sadra, Tabatabai
مراجع
قرآن مجید.
ابن بابویه قمی (صدوق)، ابو جعفر محمد بن علی بن حسین، 1391، التوحید، تهران، مکتبة الصدوق.
ابن‌سینا، ابوعلی الحسین بن عبدالله، 1383، الاشارات والتنبیهات مع الشرح لنصیرالدین طوسی، قم، نشرالبلاغه.
حسینی استرآبادی، میر محمد باقر بن شمس‌الدین محمد (میرداماد)، 1374، قبسات، به اهتمام مهدی محقق، تهران، انتشارات دانشگاه، چاپ دوم.
سبزواری، هادی بن مهدی، 1368، شرح منظومه حکمت یا شرح غررالفرائد، به اهتمام مهدی محقق، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
سهروردی، شهاب‌الدین یحیی، 1355، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تصحیح هانری کربن، تهران، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه، ج2.
ابتدای صفحه