احتجاجی جدید بر زندگی پس از مرگ

واقعیت داشتن هر چیزی‌‌، از نظر شناختاری‌‌، وابسته به دلیل و مدرک است. استدلال‌‌های برهانی همۀ شرایط انتقال قوۀ شناخت به واقع را دارند. در عین حال‌‌، استدلال‌ها راه ورود واقع به قوۀ شناخت را نیز فراهم می‌کنند. شناخت‌‌، رابطۀ واقع و اذهان را برقرار می‌‌کند و شناخت‌‌، اذهان و واقع را برابر می‌‌کند. هر گونه نابرابری اذهان و واقع به شناخت نینجامیده است‌‌، هرچند شناساگر خود را در وضعیت شناخت بپندارد. در معادلۀ میان ذهن و واقع‌‌، این واقع است که اصل است. اگر واقع نمی‌‌بود شناخت به معنای حقیقی کلمه معنا نمی‌‌داشت. این واقع است که به شناخت هویت می‌دهد. ذهن باید با واقع منطبق شود و اگر در این کار توفیق یابد واقع با ذهن برابری خواهد داشت. بعضی از امور واقعی آن‌‌گاه به ذهن وارد می‌‌شوند که مسیرهای نفس الامری تا رسیدن به آن امور از طرف قوۀ شناخت پیموده شود. اگر پیمودن این مسافت‌‌ها بدون خطا و اشتباه صورت گیرد، واقع به روی قوۀ شناخت گشوده می‌‌شود. در عین حال‌‌، پاره‌‌ای از امور واقع چنان در دسترس قوۀ شناخت‌‌اند که قوۀ شناخت را با نیروی حضور خود در وضعیت انفعال قرار داده آن را با خود برابر می‌کنند. قوۀ شناخت یا عقل در میان محسوسات با واقعیاتی روبه‌‌رو شود که یکسره از سنخ عقل‌‌اند و با چشم عقلی نگریسته می‌‌شوند. این واقعیات در دسترس طبیعت عقل‌‌اند و طبیعت عقل در هر انسانی مستقر است. استدلال‌‌های طبیعت عقل‌‌، آن‌‌گاه که محتوا و مواد آن در دسترس همگان باشد‌‌، در انتقال شناساگر به واقع به چیزی جز یادآوری و بازخوانی نیاز ندارند. زندگی پس از مرگ از واقعیت‌هایی است که نه‌تنها استدلال‌‌های عقلی از آن پشتیبانی می‌کنند که طبیعت عقل و محتوای عام آن بر این زندگی احتجاج می‌‌کند.

استدلال مندرج در نوشتار حاضر دست‌کم شرایط لازم یک احتجاج بر زندگی پس از مرگ را ارائه کرد. مقدمات و پایۀ این استدلال احتجاجی به تفصیل بیان شد‌‌، بی‌‌آن‌‌که در این تفصیل جز به تنبّه و تأمل نیازی باشد.