نقد و بررسی برهان اختفای الهی جان شلنبرگ، بر مبنای تناهی صفات فعلی و حکمت الهی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته کلام۔ فلسفه دین و مسائل جدید کلامی،گروه فلسفه دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی ، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استاد گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استادیار، گروه فلسفه، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

صفات محدود و مقیدِ فعلیِ خداوند‌‌‌‌، تجلّی و بُروز صفات مطلقِ ذاتی او در مقام فعل هستند‌‌‌‌، اما محدودیت آنها به جهت اِعمال توأمان آنها در کنار یکدیگر و در ارتباط با مخلوقات است. در میان صفات فعلی‌‌‌‌، صفتِ «حکمت» - تجلّی صفت ذاتی علم - حاکم بر دیگر صفات بوده و تقیّد‌بخشِ آنهاست. جان شلنبرگ، در «برهان اختفای الهی» از تمایز میان این دو دسته صفات غفلت کرده و همین امر سبب شده تا اولاً با اتخاذ رویکردی تشبیهی‌‌‌‌، عشق الهی را صورت مطلق شدهٔ عشق انسانی قلمداد کند. ثانیاً‌‌، با خلط میان صوَر مختلفِ عشق، یعنی آگاپه و اروس، درک نادرستی از عشق الهی و میزانِ اطلاق آنها داشته باشد و ثالثاً، به‌ رغم صحت تأکید شلنبرگ بر تمایز میان برهان اختفا و برهان شر‌‌‌‌، استفادهٔ او از اختفا - به عنوان مورد نقضی بر عشقِ نامتناهیِ الهی‌‌‌‌ - به نوعی، بازگشت به برهان شر را به ذهن مخاطب متبادر می‌کند و برداشت و بهره‌گیری‌ای نادرست است. بر مبنای صفت فعلی حکمت، می‌توان نشان داد که اختفای الهی - بر خلاف مدعای شلنبرگ‌‌‌‌ - نه‌تنها نقضی بر عشق الهی نیست‌‌‌، بلکه مظهری از عشق حکیمانهٔ خداوند به انسان‌هاست که در این نوشتار به برخی از این حکمت‌ها اشاره خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Study and Critique of John Schellenberg’s Divine Hiddenness Argument based on the Finiteness of Divine Active Attributes and Wisdom

نویسندگان [English]

  • Behroz Asadi 1
  • EnshaAllah Rahmati 2
  • Babak Abbasi 3
1 PhD Student of Theology: Philosophy of Religion and New Theological Issues, department of philosophy, Faculty of law, Theology and Political Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Professor, Department of Islamic Philosophy, Faculty of literature and Human sciences, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Philosophy, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran. Iran.
چکیده [English]

Introduction
Man’s request for God’s revelation, His visibility, a direct connection to Divine angels or at least, being shown with more experiential evidence by God has been one of man’s historical demands from Divine prophets. Human beings’ great inclination to make idols or choosing totems rises from this very demand for the tangibility and visualization of gods. John Schellenberg, an analytic philosopher, taking inspiration from this historical demand, for the first time in 1993 presented the Divine Hiddenness Argument as a reason for the inexistence of God.
According to him, one of the requisites of Divine absolute love is that God is not indifferent to His enlightened, sincere seekers and in case they are unable to find convincing evidence, He would deal responsibly regarding their fate by presenting them with more evidence and prevent their tending towards atheism; however, God failed in this regard and proof of that is the existence of logical unbelievers or agnostics. Therefore, through a deductive argument, one can consider Divine hiddenness as a contradiction to Divine absolute love and ultimately, as proof of the inexistence of God.
Summary
Schellenberg’s supposition in his argument is the absoluteness of the attribute of God’s love. If one is able to challenge this foundation of his argument in terms of the extent of absoluteness and that Divine absolute love is not absolute in the action aspect, his argument, in order to reach his sought conclusion, would fail. The goal of this study is to respond to the following questions: how is Schellenberg’s approach in understanding the meaning and instance of Divine absolute love? Are Divine essential attributes absolute in the action aspect and in relation to creation? Has Schellenberg paid attention to the distinction between God’s essential and action attributes in presenting his argument?
By adopting an analogous view in understanding the attribute of Divine love, Schellenberg has considered Divine love to be an absolute form of human love and he believes their difference to only be quantitative. Accordingly, he believes that since in human love, the perfection of the beloved is the manifestation of responsible behavior and is because of a commitment to the sincere expression of the love of his lover and he too must seek to establish a relationship with his lover; therefore, God must also deal responsibly in regards to His lovers and sincere seekers and by presenting more evidence, seek to establish a relationship with them. Since between the two forms of love – agape and eros – the best state is love without expectations, i.e. agape; Schellenberg considers God’s love to be agape. This is while the necessity of establishing a relationship is not one of the requisites of agape love. Therefore, the lack of establishing a relationship on God’s part with His sincere seekers – even in case of the validity of Schellenberg’s claim – is not a proof of a contradiction in Divine love. It seems Schellenberg has confused the two forms of love to adopt an analogous view.
One of the classifications of God’s attributes is the division of His attributes into essential and action attributes. Essential attributes are the sources of the action attributes; God’s action attributes derive from a position of action and in respect to being attached to material existents which form one side of the association, they are bound to temporal and locative conditions; even though in respect to being attached to God who is the other side of the association, they are free of such limits and conditions. It seems that Schellenberg has not paid heed to the receptive limits of existents. Another matter that has caused these attributes to be limited is the simultaneous application of these attributes in regards to existents, which has caused these attributes also to limit each other. However, among Divine action attributes, wisdom – the manifestation of the essential attribute of knowledge – is dominant over His other attributes and is the constrainer and guarantor of God’s absolute perfection. Therefore, one can consider Divine hiddenness to be a manifestation of His wise love and present defenses based on man’s free will - in the two areas of cognition and action – from in.

کلیدواژه‌ها [English]

  • John Schellenberg
  • Divine Hiddenness Argument
  • Divine love
  • Argument for Evil
  • Divine wisdom
احمد حسینی‌‌‌، سید نصیر؛ کشفی‌‌‌، عبدالرسول. (1393). تحلیل انتقادی دیدگاه جان شلنبرگ در باب مسئله خفای الهی. پژوهش‌نامه فلسفه دین‌‌‌‌،۱۲ (۱) ، 157۔133.
افضلی‌‌‌، عبدالرئوف؛ رضانژاد‌‌‌، عزالدین. (1397). واکاوی برهان خفای الهی از چشم‌انداز فلسفه اسلامی. قبسات‌‌‌، ،۲۳ (۱) ،۲۳۔۵۷.
اکبری‌‌‌‌، رضا. (1386). ایمان گروی: نظریات کرکگور‌‌‌، ویتگنشتاین و پلانتینگا. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
آزادگان‌‌‌، ابراهیم. (1398). انسان و خدای محجوب. تهران:موسسه انتشارات دانشگاه صنعتی شریف.
بوبر‌‌‌‌، مارتین. (1392). کسوف خداوند: مطالعاتی در باب رابطه دین و فلسفه. تهران: فرزان روز.
جوادی آملی‌‌‌‌، عبداللّه. (1387). توحید در قرآن. (چاپ چهارم). قم: نشر اسراء.
رحمتی‌‌‌‌، انشاءاللّه. (1392). کیمیای خرد: جستارهایی در زمینه دین و اخلاق. تهران: سوفیا.
شمس‌‌‌‌، مرادعلی. (1384). با علامه در المیزان از منظر پرسش و پاسخ. (ج 1). قم: نشر اسوه.
شیرازی‌‌‌‌، محمدبن ابراهیم (ملاصدرا). (1390). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. قم: طلیعه النور.
طباطبایی‌‌‌، سید محمدحسین (علامه طباطبایی). (بی تا). بدایه الحکمة. قم : دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
علی‌زمانی‌‌‌، امیر عباس؛ زرکنده‌‌‌، بتول. (1393).اختفای الهی به مثابه مصداقی از شر بی‌وجه. جستارهای فلسفه دین‌‌‌،۳(۲) ، 72۔53.
علی‌زمانی‌‌‌، امیر عباس؛ محمدپور‌‌‌، سکینه. (1395). مسئله خفای الهی از دیدگاه جان شلنبرگ و پل موزر. جستارهای فلسفه دین‌‌‌، ۵ (۲) ، 85۔67.
مجلسی‌‌‌‌، محمدباقر (علامه مجلسی). (1403ق) .بحار الانوار.(الطبعه الثانیه). بیروت: داراحیاءالتراث العربی.
مکارم شیرازی‌‌‌‌، ناصر. (1380).تفسیر نمونه. (ج 1). تهران: دارالکتب الاسلامیه.
الن‌‌‌‌، دایا جینیس. (1389). سه آستانه نشین: بلز پاسکال‌‌‌‌، سورن کرکگور و سیمون وی. (ترجمه: رضا رضایی). تهران: نشر نی.
نام‌آور‌‌‌، فاطمه؛ نبوی‌‌‌، لطف اللّه؛ سعیدی مهر‌‌‌، محمد. (1396). تقریر نوین مسئله منطقی شر و دفاع اختیارگرایانه. پژوهشنامه فلسفه دین‌‌‌، ۱۵(۱) ، 12۔191.
نراقی‌‌‌‌، آرش. (1390). حدیث حاضر و غایب: مقالاتی در باب الهیات غیبت. تهران: نگاه معاصر.
 
Afzali, A. R., & Rezanejad, I. D. (1397 AP). An Investigation on the 'Divine Concealment' Proof from the Perspective of Islamic Philosophy. Qabasat, 23(1), 23-57.
Afzali, A. R., & Rezanejad, I. D. (1397 AP). An Investigation on the 'Divine Concealment' Proof from the Perspective of Islamic Philosophy. Qabasat, 23(1), 23-57.
Ahmad Hosseini, N., & Kashfi, A. R. (2015). Critical Analysis of J.L. Schellenberg’s Views on the Problem of Divine Hiddenness. Philosophy of Religion Research (Namah-i Hikmat), 12(2), 133-158.
Aijaz, I., & Weidler, M. (2007). Some critical reflections on the hiddenness argument. International Journal for Philosophy of Religion, 61(1), 1–23. doi: 10.1007/s11153-006-9103-8
Alizamani, A. A., & Mohammadpour, S. (2016). John Schellenberg and Paul Moser on Divine Hiddenness. Justar-hai Falsafe-i Din, 5 (2), 67-85.
Alizamani, A. A., & Zarkandeh, B. (2015). Divine Hiddenness as the Problem of Gratuitous Evil. Justar-hai Falsafe-i Din, 3(2), 53-72.
Allen, D. (1389 AP). Se Astane Nashin: Blaise Pascal, Soren Kierkegaard, Simone Weil [Three Outsiders: Pascal, Kierkegaard, Simone Weil]. , (R. Rezaei, Trans). Tehran: New Publications. [In Persian]
Azadegan, I. (1398 AP). Insan va Khoda-i Mahjub (man and the hidden God). Tehran: Sharif University of Technology Press.
Blackburn, A.T. (2015). Challenging The ‘Hidden Assumption in J. L. Schellenberg’s Hiddenness Arguments: An Exploration into The Nature of Divine Love. Toronto: Ryerson University.
Buber, M. (1392 AP). Kusuf-i Khodavand: Motaleati dar bab-i Rabite beyne Din va Falsafe [Eclipse of God: Studies in the Relation between Religion and Philosophy]. as: ۔i, (K. Abbasi, & S. Abutorabi, Trans.). Tehran: Farzan Rooz Publications. [In Persian].
Dumsday, T. (2012). Divine Hiddenness as Divine Mercy. Religious Studies, 48(2), 183–198. doi: 10.1017/S0034412511000199
Inwagen. P.V. (2008). The Problem of Evil. Oxford: oxford university press.
Javadi Amoli, A. (1397 AP). Tawheed dar Quran (Unity of God in the Quran) (4th ed.). Qom: Isra Publications.
Lovering, R. P. (2004). Divine Hiddenness and Inculpable Ignorance. International Journal for Philosophy of Religion, 56(2/3), 89–107. doi: 10.1007/s11153-005-1276-z
Majlisi, M. B. (1403 AH). Bihar al-Anwar (2nd ed.). Beirut: Dar Ihya al-Turath al-Arabi.
Makarem Shirazi, N. (1380 AP). Tafsir Namuneh, vol. 1. Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyyah.
Namavar, F., Nabavi, L., & Saeedimehr, M. (2017). The New Logical Problem of Evil and Free Will Defense. Philosophy of Religion Research (Namah-i Hikmat), 15 (1), 191-212.
Naraqi, A. (1390 AP). Hadith-i Hazir va Ghaib: Maqalat-i dar Bab-i Ilahiyyat-i Ghaybat (a discussion on the present and unseen: articles regarding Hiddenness Theology). Tehran: Negah-i Moaser.
Nygren, A. (1982). Agape and Eros. (P. S. Watson, Trans.). London: Society for promoting Christian knowledge.
Paytas, T. (2017). God’s Awful Majesty Before Our Eyes: Kant’s Moral Justification for Divine Hiddenness. Kantian Review, 22(1), 133–157. doi: 10.1017/S1369415416000406
Rahmati, I. (1392 AP). Kimiya-i Khirad: Justarha-i dar Zamine-i Din va Akhlaq (the elixir of intellect: studies regarding religion and ethics). Tehran: Sophia.
Schellenberg, J. L. (1993). Divine Hiddenness and Human Reason. Ithaca and London: Cornell University Press.
Schellenberg, J. L. (2004). Does divine hiddenness justify atheism? In M. L. Peterson & R. J. VanArragon. (Eds.), Contemporary debates in the philosophy of religion (pp. 30–41). Blackwell.
Schellenberg, J. L. (2005). The Hiddenness Argument Revisited. Religious Studies, 41(2), 201–215. doi: 10.1017/s0034412505007614
Schellenberg, J. L. (2010). The Hiddenness Problem and the Problem of Evil. Faith and Philosophy, 27(1), 45–60. doi: 10.5840/faithphil20102713
Schellenberg, J. L. (2015). The hiddenness argument, Oxford: oxford university press.
Shams, M. A. (1384 AP). Ba Allameh dar al-Mizan az Manzar-i Porsesh va Pasukh (with Allamah Tabatabai in al-Mizan with a question-answer approach), vol. 1. Qom: Usweh Publications.
Shirazi, S. M. (Mulla Sadra). (1390 AP). Al-Hikmat Al Muta‘aliyah fi al-Asfar al-‘Aqliyyat al-Arba‘a (the Transcendent theosophy in the Four Journeys of the Intellect). Qom: Talie-i Nur.
Swinburne, R. (1998). Providence and the problem of evil. Oxford: Oxford University Press.
Tabatabai, M. H. (Allamah Tabatabai). (n.d.). Bidayat al-Hikmah. Qom: Daftar-i Tablighat-i Islami-i Howze-i Ilmiyya-i Qom.
Tucker, C. (2008). Divine Hiddenness and the Value of Divine-Creature Relationships. Religious Studies, 44(3), 269–287.
CAPTCHA Image