بررسی انسجام در قول به بقای نفس همراه با فساد بدن

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استاد یار دانشگاه قم

چکیده

فاسد شدن بدن بعد از جدایی نفس امری محسوس است که به استدلال نیازی ندارد. اما با توجه به دخالتی که بدن در حدوث نفس دارد فاسد نشدن نفس با زوال بدن نیازمند برهان است. از این‌رو مقاله پیش رو در تلاش است از منظر سه فیلسوف بزرگ اسلامی، ‌ابن‌سینا، سهروردی و صدرالدین شیرازی به این پرسش پایه‌ای در فلسفه اسلامی ‌پاسخ دهد که «چگونه با وجود دخالت بدن در حدوث نفس، با زوال بدن، نفس همچنان باقی می‌ماند؟». در بررسی پاسخ‌های این سه فیلسوف به پرسش یادشده به نظر می‌رسد طبق نظر صدرالدین شیرازی، که بین حدوث و بقای نفس از حیث تجرد تفاوت می‌گذارد، بدن می‌تواند در ابتدای پیدایش، شرط حدوث نفس باشد، ولی در بقا بی‌نیاز از بدن باشد. اما طبق دیدگاه ابن‌سینا و سهروردی که نفس را در حدوث و بقا مجرد می‌دانند نفس در هر دو حالت وابسته به علت قابلی (بدن) و علت فاعلی است و نفی وابستگی نفس به علت قابلی (بدن) در مرحله بقا و عدم فساد آن با زوال بدن ادعایی بدون دلیل است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study on the Cohesion in the Belief in the Preservation of the Soul along with the Corruption of Body

نویسنده [English]

  • sayad ahmad shahrokhi
چکیده [English]

The corruption of body after the departure of soul is a visible fact which needs no proof. Given the involvement of body in the creation of soul, however, the fact that soul does not corrupt along with the corruption of body needs to be proved. Therefore, the present paper seeks to provide an answer to this fundamental question "how does the soul continues to survive after the corruption of body while the body involves in its creation?" from the view of three great Muslim philosophers, Avicenna, Sohrevardi, and Sadr al-din Shirazi. The review of these philosophers' answers to the question indicates that Sadr al-din Shirazi, who differentiates between the creation and survival of soul in terms of immateriality, holds that body can be the condition of soul's creation at the beginning of the creation, but soul is needless of body for its survival. On the contrary, Avicenna and Sohrevardi, who regard soul as immaterial in creation and survival, hold that soul depends on receptive cause (body) and efficient cause in both creation and survival and that denying soul's dependence on receptive cause (body) in survival phase and its non-corruption along with corruption of body is a baseless claim.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • creation of soul
  • creation of body
  • survival of soul
  • corruption of body
  • Sohrevardi
  • Avicenna
  • Sadr al-din Shirazi
  1. قرآن
  2. اباذری یوسف، ادیان جهان باستان، ج اول، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ اول، 1372
  3. ابن سینا حسین بن عبدالله، الشفاء، الهیات، قم، منشورات آیه – المرعشی1404 ق
  4. ـــــــــــــــــــــــ الاشارات و التبیهات، شرح خواجه نصیرالدین طوسی، ج دوم و سوم، چاپ حیدری، تهران، 1379
  5. رساله نفس، مقدمه و حواشی دکتر موسی عمید، چاپ دوم، همدان، دانشگاه بوعلی سینا، 1383
  6. ابن منظور ابوالفضل جمال الدین، لسان العرب، ج ششم، نشر ادب الحوزه، قم 1405 ق – 1363 ش
  7. جان ناس، تاریخ جامع ادیان، ترجمه علی اصغر حکمت، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی ، چاپ پنجم 1372 ش
  8. جرجانی سید شریف، شرح المواقف، ج هفتم، چاپ اول، قم، الشریف الراضی، 1325 هـ- 1907م
  9. الجوهری اسماعیل بن حماد، الصحاح، ج اول، تحقیق شهاب الدین ابوعمر، دارالفکر، چاپ اول، بیروت 1418 ه – 1998 م

10.حسن زاده آملی حسن، معرفت نفس، دفتر سوم، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی، 1362

11.دهخدا علی اکبر، لغت نامه، جلد هشتم و چهاردهم، زیر نظر محمد معین و جعفر شهیدی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، تهران 1377.

12.سبزواری حاج ملاهادی، شرح منظومه، قم، انتشارات علامه، چاپ ششم، 1369ش

13. سهروردی شهاب الدین، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج اول، تصحیح و مقدمه هنری کربن، چاپ دوم، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی ، 1372.

14.ــــــــــــــــــــ مجموعه مصنفات شیخ اشراق ، ج سوم ، تصحیح و تحشیه و مقدمه سید حسین نصر و با مقدمه و تحلیل فرانسوی هنری کربین، انجمن حکمت و فلسفه ایران، تهران، 1379 ق – 1355 ش

15. ــــــــــــــــــــ مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج چهارم، تصحیح و تحشیه و مقدمه دکتر نجفقلی حبیبی، چاپ سوم، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1380

16.صدرالدین شیرازی محمد، الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه العقلیه، ج هشتم، چاپ دوم، منشورات مصطفوی، 1378 هـ.ق

17.صدر الدین شیرازی محمد، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، مقدمه تصحیح و تعلیق سید جلال الدین آشتیانی، چاپ چهارم، قم، بوستان کتاب 1386

18.صدر الدین شیرازی محمد، المبدء و المعاد، مقدمه و تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، پیش گفتار سید حسین نصر، {بی جا}، {بی تا}

19.ــــــــــــــــــــ ، شرح الهدایة الاثیریه، تهران، بی تا

20.الطباطبایی محمد حسین، المیزان، ج سیزدهم و چهاردهم چاپ اول، بیروت مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، 1417هـ -1997م.

21.الفیض الکاشانی، مولی محسن، المحجة البیضاء، ج پنجم، تصحیح و تعلیق علی اکبر غفاری، چاپ دوم، تهران، دفتر انتشارات اسلامی، 1383ش

22.لاهیجی ملا محمد جعفر، شرح رساله المشاعر ملاصدرا، تعلیق و تصحیح و مقدمه سیدجلال الدین آشتیانی، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ دوم.

23.لطفی محمد حسن، دوره آثار افلاطون، ج اول، کتاب فیدون ، چاپ دوم ، تهران، گلشن 1367

24. ویل دورانت ؛ تاریخ تمدن ، ج سوم، ترجمه حمید عنایت، پرویز داریوش و علی اصغر سروش، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چاپ اول، 1366.

25.هلم هاردی فرید، أدیان آسیا ، ترجمه عبدالرحیم گواهی، نشر فرهنگ اسلامی، چاپ دوم، 1377.

CAPTCHA Image