بررسی نسبت وصی و امام در مذاهب اسماعیلیه و اثناعشریه

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه ادیان و فلسفه، دانشگاه کاشان

2 عضو هیات علمی دانشگاه شهید مطهری

چکیده

اسماعیلیه و اثناعشریه دو مذهب شیعی هستند که میان آنها وجوه اشتراک و اختلاف بسیاری وجود دارد. یکی از مشترکات آنها این است که پیامبر مکرم اسلام (ص)، جانشین پس از خود را به صورت آشکار تعیین کرده است. اما اختلاف از اینجا شروع می‌شود که امامیه، امام و وصی را یکی می‌دانند، یعنی اصل وصایت همان اصل امامت است، اما اسماعیلیه آنها را متمایز از هم لحاظ و بررسی می‌کنند. در نظر اینان، مقام وصایت به حضرت علی ابن ابی طالب (ع) اختصاص دارد، یعنی همان امام است که در دوران زندگی رسول ناطق همراه اوست و امین اسرارش به حساب می‌آید. پس از وصی، مقام امامان شروع می‌شود که در نظر گروهی از آنان، امام حسن، امام اول و اسماعیل ابن صادق، امام ششم به حساب می‌آید. به جز حضرت علی (ع) که در هر دو مذهب وصی است، سایر امامان، از امام حسن به بعد در نگرش اسماعیلیان از مقام وصایت برخوردار نیستند. آنچه در این مقاله اثبات می‌شود همین تمایز مقام امامت و وصایت است که با ذکر شواهدی از آثار متکلمان اسماعیلی و دیگر پژوهش‌گران ارائه می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Review of the Relationship between Wasi (Trustee) and Imam in Isma'iliyyah (Seveners) and Ithna Ashariyyah (Twelvers) Schools

نویسندگان [English]

  • mahdi dashtbozorghi 1
  • Ahmad lohrasbi 2
چکیده [English]

Isma'iliyyah and Ithna Ashariyah are two Shi'ite schools, with many similarities and differences on different matters such as Holy Prophet's successor and trustee. Both schools believe that holy Prophet of Islam (May the blessing and peace of Allah be upon him and his progeny) has clearly appointed his successor. Their difference on this point, however, is that Imamiyyah regards Imam and trustee as the same person (that is the principle of executorship (Wesayat) is the same as the principle of Imamate), while Isma'iliyyah regards and studies them separately. Isma'iliyyah holds that the position of executorship is specific to Ali Ibn Abitalib (peace be upon him) who is Imam and was the rational Holy Prophet's companion and confident during his lifetime. After the trustee, there comes the position of Imams. According to some Isma'iliyyah scholars, Imam Hassan is the first Imam and Ismail Ibn Sadiq is the sixth one. Except for Ali Ibn Abi Talib who is considered as the trustee in both schools, other Imams from Imam Hassan onward are not endowed with the position of the Wesayat, in Isma'iliyyah school. The present paper proves the very distinction between the position of Imamate and Wesayat through providing some evidence from the works of Ismaili theologians and other researchers.
Mahdi Dashtbozorgi[1], Ahmad Lohrasbi[2]


[1] . Assistant professor of department of religions and philosophy, Kashan University


[2] . PhD student of Shahid Motahhari University, Tehran

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shi'a
  • Ithna Ashariyyah
  • Isma'iliyyah
  • Imamate
  • executorship
  1.  

    1. قرآن کریم.
    2. تامر، عارف (1419). الامامـة فی الاسلام، بیروت: دار الاضواء، چاپ اول.
    3. حلی، حسن بن یوسف (1415). مناهج الیقین فی اصول الدین، بیروت: دار الاسوة للطباعة والنشر.
    4. دفتری، فرهاد (1375). تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ترجمه: فریدون بدره‌ای، تهران: نشر و پژوهش فروزان.
    5. سبحانی، جعفر (1418ق). بحوث فی الملل والنحل، قم: مؤسسة الامام الصادق
    6. سجستانی، ابو یعقوب اسحاق بن احمد (1956). «رسالة تحفة المستجیبین»، در: کتاب خمس رسائل اسماعیلیة، سوریه: منشورات دار الانصاف.
    7. سجستانی، ابو یعقوب اسحاق بن احمد (2000). کتاب الافتخار، تحقیق: اسماعیل قربان حسین پونا والا، بیروت: دار الغرب الاسلامی.
    8. شیخ مفید، محمد بن محمد (1413). الفصول المختارة، قم: المؤتمر العالمی ‌للشیخ المفید.
    9. طبری، محمد بن جریر (1407). تاریخ الطبری، بیروت: دارالکتب العلمیة، ج1.
    10. طوسی، محمد بن حسن (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی
    11. علی بن محمد الولید (1403). کتاب تاج العقائد و معدن الفوائد، تحقیق: عارف تامر، بیروت: موسسـة عز الدین.
    12. غالب، مصطفی (1402ق). مفاتیح المعرفة، بیروت: موسسـة عز الدین
    13. فیاض لاهیجی، عبدالرزاق (1383). گوهر مراد، مقدمه: زین العابدین قربانی لاهیجی، تهران: نشر سایه.
    14. فیض کاشانی، ملا محسن (1425). انوار الحکمة، قم: انتشارات بیدار، چاپ اول.
    15. کامل حسین، محمد (1959). طائفـة الاسماعیلیة، قاهره: مکتبة النهضـة المصریـة.
    16. کرمانی، حمید الدین (1407). الرسالة الوضیة فی معالم الدین و أصوله، تحقیق: محمد عیسی الحریری، کویت: دار القلم.
    17. کرمانی، حمید الدین (1983). راحة العقل، تحقیق: مصطفی غالب، بیروت: دار الاندلس.
    18. کلینی، محمد بن یعقوب (1407). الکافی، قم: دار الکتب الإسلامیة.
    19. نوح، علی (1994). الخطاب الاسماعیلی فی تجدید الفکری الاسلامی‌ المعاصر، دمشق: دار الینابیع.
    20. الهی ظهیر، احسان (بی‌تا). الاسماعیلیة، تاریخ و عقائد، ادارة ترجمان السنة لاهور پاکستان.
CAPTCHA Image