معرفت فطری و رابطه ی آن با معرفت های حاصل از سایر قوای ادراکی از دیدگاه شیخ‌اشراق

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه قم

2 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه فلسه و کلام دانشگاه قم

چکیده

نظام معرفت شناسی اشراقی نظامی متعالی است که می‌تواند، جایگاه معرفت فطری و رابطه‌ی آن با سایر معرفت‌های بشری را تبیین نماید. بداهت، خطاناپذیری، ثبات، عمومیت و قابلیت پذیرش و صف کلیت و تشکیک از جمله شاخصه‌های معرفت فطری از دیدگاه سهروردی است. دامنه ی مفهومی معرفت فطری در نظام نوری و علم النفس اشراقی توسعه-ی ویژه‌ای پیدا می‌کند. به نحوی که دربازخوانی مفاهیم و نظریات مربوط به حوزه ی ادراکات، محتمل است که معرفت حسی زیر مجموعه‌ی معرفت فطری قرار بگیرد. معرفت عقلی که از دیدگاه اشراق کارکرد عقل تحلیلی و انتزاعی و ترکیبی و... به طور کلی از نوع حصولی است با معرفت فطری متمایز است. اما معرفت عقلی از دیدگاه شیخ اشراق به نحوی تبیین شده است که می‌تواند با معرفت فطری رابطه‌ی قویمی داشته باشد. معرفت قلبی نیز در برخی از اقسام شاخصه‌هایی دارد که با شاخصه‌های معرفت فطری یکی است. در این مقاله با توجه به جایگاه کانونی معرفت فطری در دستگاه تفکر مربوط به علم اشراقی سعی شده است با ذکر شواهد و مستنداتی و با روشی توصیفی- تحلیلی به بررسی این موارد بپردازد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Inherent Knowledge and Its Relationship with the Kinds of Knowledge Acquired Through Other Perceptive Faculties

نویسندگان [English]

  • Mahdiah Sadat Mostaghimi 1
  • Mozhgan Fattahi 2
1 Assistant professor of department of philosophy and theology, Qom University,
2 Graduate of philosophy and theology, Qom University
چکیده [English]

Illuminationist epistemology is a transcendent system which can explain the position of inherent knowledge and its relationship with other kinds of human knowledge. Self-evidence, infallibility, stability, generality, potentiality to describe the universality and gradation are among the features of inherent knowledge in Sohrevardi's view. The conceptual scope of inherent knowledge expands particularly in luminous system and illuminationist science of soul, such that empirical knowledge is possibly a sub-category of inherent knowledge when rereading the concept and theories related to modes of perception. According to Mulla Sadra's illuminationist view, intellectual knowledge has an analytical, abstract, and combinative function, is generally acquired and distinct from inherent knowledge. According to Sohrevardi's view, however, intellectual knowledge is explained in a way that can have a strong relationship with inherent knowledge. Some kinds of intuitive knowledge have also features which are the same of those of inherent knowledge. Using a descriptive-analytical method and citing evidence and documents, the present paper seeks to study these issues, given the central position of inherent knowledge in the intellectual system of illuminationist knowledge. 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • inherent
  • Sohrevardi

مراجع

  1. ابن أثیر،1364، النهایه فی غریب الحدیث و الأثر، ج3، قم، مؤسسه­ی اسماعیلیان.
  2. ابراهیمیان، سید حسین، 1387، معرفت­شناسی در عرفان، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه­ی علمیه­ی قم.
  3. ابراهیمی دینانی، غلامحسین،  1365، قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی، چ دوم، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  4. ابن عربی، {بی­تا}، الفتوحات (4ج)، ج1، بیروت، دارالصادر.
  5. ابن منظور، {بی تا}، لسان العرب،ج3، بیروت، مؤسسه علمی للمطبوعات.
  6. جعفری، محمدتقی، 1359، شرح و تفسیر نهج­البلاغه، تهران، دفتر نشر و فرهنگ اسلامی.
  7. حسینی واسطی، سید مرتضی، 1414ق، تاج العروس، بیروت، دارالفکر.
  8. حلّی، 1385، الجوهر نضید، ترجمه: منوچهر صانعی دره­بیدی،، قم، بیدار.
  9.  دهخدا، علی­اکبر،1373، لغت نامه­ی دهخدا، تهران، مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
  10. سجادی، سید جعفر، 1374، فرهنگ معارف اسلامی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
  11. شهرزوری، شمس الدین محمد،1380، شرح حکمه الإشراق، تصحیح، تحقیق و مقدمه، دکتر حسین ضیائی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  12. شیخ­اشراق، 1375، مجموعه مصنفات، تصحیح: هانری کربن؛ سید حسین نصر و نجفقلی حبیبی، ج1، (تلویحات، مشارع و مطارحات)، چ دوم، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  13. ـــــــــ، 1375، مجموعه مصنفات، تصحیح: هانری کربن؛ سید حسین نصر و نجفقلی حبیبی، ج2، (حکمه الاشراق)، چ دوم، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  14. ــــــــ، 1375، مجموعه مصنفات، تصحیح: هانری کربن؛ سید حسین نصر و نجفقلی حبیبی، ج3 ( مشتمل بر مجموعه آثار فارسی)، چ دوم، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  15. ـــــــ، 1375، مجموعه مصنفات، تصحیح: هانری کربن؛ سید حسین نصر و نجفقلی حبیبی، ج4 (الواح الاعمادیه، اللمحات)، چ دوم،  تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  16. طباطبایی، 1387، ترجمه و شرح نهایه الحکمه، ترجمه: علی شیروانی، چ هشتم، قم: بوستان کتاب.
  17. عباس عارفی، 1389، بدیهی و نقش آن در معرفت شناسی، چاپ اوّل، (قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
  18. قطب­الدین شیرازی، 1383، شرح حکمه الاشراق، چ اول، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
  19.  مظفر، محمدرضا، 1384، منطق، ترجمه و شرح: علی شیروانی، قم: دارالعلم.
  20. یزدان­پناه، یدالله، 1389، حکمت اشراق، چاپ اول، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار