نسبیت‌گرایی در فلسفه ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه پیام نور، دانشکده الاهیات و علوم اسلامی، گروه فلسفه و کلام اسلامی

چکیده

 
این مقاله با بررسی معانی مختلفی ذات و ماهیت در تفکر فیلسوفان مسلمان و با بررسی مبانی مهم فلسفه ملاصدرا ثابت می‌کند که ذات و ماهیت در این فلسفه رد می‌شود و امری قراردادی و اعتباری خواهد بود. لذا این تفکر در بحث از نحوه تحقق کلیات دیدگاهی نومینالیستی دارد و از همین‌رو به لحاظ معرفت‌شناختی تفکری نسبیت‌گراست و شناخت واقعیت را امری نسبی می‌داند. در این فلسفه، امکان شناخت ضروری و مطلق واقعیت وجود ندارد و از نظر روش‌شناختی نیز این فلسفه نمی‌تواند تفکری عقل‌گرایانه باشد، بلکه در شناخت باید روش‌هایی مانند تجربه یا شهود را معتبر بداند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Relativism in Transcendent Philosophy

نویسنده [English]

  • Sayyid 'Ali 'Alam al-Hudaسید
چکیده [English]

 By examining the different meanings of “essence” and “quiddity” in the thought of the Muslim philosophers, and by examining the important origins of Mula Sadra'a (transcendent) philosophy, this article will prove that the concepts of essence and quiddity are rejected in his philosophy and are considered as something conventional and as subjective constructs. So this line of thinking is nominalistic in this regard, and therefore is epistemologically a relativistic thought considering the knowledge of reality as something relative. In his philosophy, necessary and absolute knowledge of reality is impossible, and from the methodological viewpoint, this line of thought cannot be classified under rationalistic philosophy. Therefore, this kind of philosophy must rely on methods like intuition or experience.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • natural universal
  • essence
  • quiddity
  • Essentialism
  • nominalism
  1. فهرست منابع

    1. ابراهیمی دینانی، غلامحسین، 1384، درخشش ابن‌رشد در حکمت مشاء، تهران، طرح نو.

    2. ابن‌سینا، حسین، 1401، الاهیئت شفا، ابراهیم مدکور، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.

    3. جوادی، آملی، عبدالله، 1365، رحیق مختوم، قم، اسراء، ج6.

    4. دینانی، غلامحسین، 1364، شعاع اندیشه و شهود در فلسفه اسلامی، تهران، انتشارات حکمت.

    5. زاهدی، محمد‌صادق، 1382، ذات‌باوری از دیدگاه کریپکی، رساله دکتری به راهنمایی سید ضیاء موحد، دانشگاه تربیت مدرس.

    6. ژیلسون، اتین، 1375، نقد تفکر فلسفی غرب، احمد احمدی، تهران، فروغ دانش.

    7. سبزواری، ملاهادی، 1360، تعلیقه علی الشواهد الربوبیه، تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، چاپ دوم.

    8. ---------- ، 1369، شرح منظومه، تصحیح مهدی محقق و توشیهیکو ایزوتسو، تهران، دانشگاه تهران، ج1.

    9. سهروردی، شهاب الدین، 1379، مجموعه مصنفات، التلویحات، انجمن حکمت و فلسفه ایران، تهران، ج3.

    10. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، 1357، المبدأ و المعاد، تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی، تهران، انتشارات حکمت.

    11. ---------- ، محمد بن ابراهیم، 1368، الاسفار العقلیه الاربعه فی الحکمه المتعالیه، قم، مکتبه المصطفوی، ج1-9.

    12. ---------- ، 1382، شرح و تعلیقه شفا، تصحیح نجفقلی حبیبی، تهران، بنیاد حکمت صدرا.

    13. ---------- ، بی‌تا، المشاعر، اصفهان، انتشارات مهدوی.

    14. ---------- ، بی‌تا، شرح الهدایه الاثیریه، چاپ سنگی، بی‌نا.

    15. ---------- ، بی‌تا، تعلیقه بر شرح حکمه الاشراق، قم، انتشارات بیدار.

    16. ---------- ، 1360، الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.

    17. ---------- ، 1385، رسائل فلسفی صدرالمتألاهین، تصحیح حامد ناجی اصفهانی، ‌تهران، انتشارات حکمت.

    18. ---------- ، 1981، الاسفار الاربعه العقلیه فی الحکمه المتعالیه، دار احیاء التراث العربی، ج1-9.

    19. عسگری، احمد، 1385، بررسی مسایل وجود‌شناختی و معرفت‌شناختی کلیات در فلسفه ملاصدرا، رساله دکتری به راهنمایی محمد سعیدی‌مهر، دانشگاه آزاد.

    20. مصباح یزدی، محمد‌تقی، 1375، دروس فلسفه، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

    22. ---------- ، بی‌تا، تعلیقه علی نهایه الحکمه، قم، مؤسسه در راه حق، چاپ اول.

    23. مطهری، مرتضی، 1385، تقریرات شرح منظومه، القسم الاول، الاهیئت بالمعنی الاعم، تهران، انتشارات حکمت.

    1. Lock, John, 1976, An Essay Concerning Human Understanding, Oxford.

    Russel, Bertrand, 2001, History of Western Philosophy, Routledge

CAPTCHA Image