@Article{قنبری2002, author="قنبری, حسن", title="تکامل و نظم", journal="پژوهش‌های فلسفی -کلامی", year="2002", volume="3", number="11-12", pages="4-25", abstract="نظریه تکامل طبیعی و رابطه آن با وجود نظم و تدبیر در طبیعت، در تفکر غربی هنوز از بحت‌های مطرح و مهم است. این موضوع سخنرانی پروفسور الوین پلانتینگا در دانشگاه قم است که مؤلف محترم متن ویراسته شده آن را جهت چاپ در اختیار فصلنامه گذاشته است. وی ابتدا مفاد نظریه تکامل و نیز معنای مورد نظر خود را از نظم بیان می‌کند و اظهار می‌دارد که علم به خودی خود هیچ دلالتی بر نفی نظم ندارد، بلکه ترکیب علم با طبیعت‌گرایی فلسفی است که منتهی به نفی نظم می‌شود.وی سپس به بیان تفصیلی دلایل ادعای خود می‌پردازد، هم‌چنین درباره انواع مختلف داروین‌اندیشی سخن می‌گوید و در نهایت، نتیجه می‌گیرد که هیچ‌کدام با وجود نظم در طبیعت ناسازگار نیستند. یکی از رشته‌های علمی که در دهه‌های اخیر شهرت پیدا کرده زیست‌شناسی اجتماعی یا روان‌شناسی تکاملی است. طرفداران این رشته می‌کوشند که ویژگی‌های انسانی را براساس انتخاب طبیعی تبیین کنند. پلانتینگا ضمن نقل برخی اقوال به این نتیجه می‌رسد که خداباوران مسیحی نتایج علم را ناقض باورهای خود نمی‌بیند، زیرا از دیدگاه آنها دو منبع معرفت وجود دارد: ایمان و عقل. در نتیجه، علم مستلزم آن نیست که آن دسته از عقاید مسیحی که با علم ناسازگار است، نقض شود، همچنان‌که باور به عقاید مسیحی که با باورهای علمی ناسازگارند به معنای نقض باورهای علمی نیست. ", issn="1735-9791", doi="10.22091/pfk.2002.362", url="https://pfk.qom.ac.ir/article_362.html" } @Article{جوادی2002, author="جوادی, محسن", title="الوین پلانتینگا و معرفت شناسی اصلاح شده", journal="پژوهش‌های فلسفی -کلامی", year="2002", volume="3", number="11-12", pages="26-40", abstract="این مقاله پس از معرفی اجمالی الوین پلانتینگا به توضیح معرفت‌شناسی اصلاح شده می‌پردازد و موضوع توجیه باور دینی را در چارچوب نظریه باور دینی واقعا پایه بررسی می‌کند.دیدگاه پلانتینگا در مورد بی‌نیازی توجیه باور دینی از دلیل و برهان، در چارچوب برداشت هنجاری و وظیفه‌گرایانه وی از توجیه، توضیح داده شده است. این مقاله به نظریه برون‌گرایانه‌تر جواز (warrant)که در آثار متأخر وی مطرح است، نمی‌پردازد.  ", issn="1735-9791", doi="10.22091/pfk.2002.363", url="https://pfk.qom.ac.ir/article_363.html" } @Article{فتحیزاده2002, author="فتحی زاده, مرتضی", title="قرینه گرایی، پلانتینگا و ایمان و عقل", journal="پژوهش‌های فلسفی -کلامی", year="2002", volume="3", number="11-12", pages="41-73", abstract="در این مقاله ضمن پذیرش عدم لزوم دلیل برای توجیه باور دینی، به نقد دیدگاه پلانتینگا درباره جواز معرفتی پرداخته شده است. مؤلف از یک دیدگاه درون‌گرایانه‌ای درباره جواز معرفتی دفاع می‌کند. باور مسیحی به اعتقاد وی جواز معرفتی ندارد، ولی چون توجیه اخلاقی دارد جای ایراد ندارد. برای توجیه اخلاقی برخلاف پلانتینگا باید برخی از آگاهی‌های ما اعم از قرینه گزاره‌ای یا چیز دیگر در تأیید باور مورد بحث باشند", issn="1735-9791", doi="10.22091/pfk.2002.364", url="https://pfk.qom.ac.ir/article_364.html" } @Article{اسلامی2002, author="اسلامی, سید حسن", title="باز هم مبانی خداباوری؛ جوابیه ای به پلانتینگا", journal="پژوهش‌های فلسفی -کلامی", year="2002", volume="3", number="11-12", pages="74-110", abstract="نخستین نقد مهم به معرفت‌شناسی پلانتینگا، به دست فیلیپ‌کوین ـ فیلسوف وابسته به کلیسای کاتولیک ـ صورت گرفت. پلانتینگا به نقد کوین پاسخ داد که در آن به چهار مسئله پرداخته بود. مقاله حاضر، پاسخی است به آن پاسخ. در این نوشته، کوین مسائل چهارگانه پلانتینگا را یکایک مطرح می‌کند و نظر خود را در باب آنها بازمی‌گوید. به نظر کوین، این چهار مسئله موارد اختلاف وی با پلانتینگا است. با این حال، وی معتقد است که در باب دو مسئله نخست می‌توان به توافقی دست یافت، لیکن در دو مسئله بعدی چنان با پلانتینگا اختلاف نظر دارد که امیدی به توافق بر سر آنها ندارد. این چهار مسئله که در عین حال چهار قسمت ساختار مقاله را تشکیل می‌دهند عبارتند از:1. شیوه جزئی‌نگرانه توجیه معیارهای معرفتی؛ 2. بنیان‌انگاری کلاسیک بازبینی شده؛ 3. توجیه اعتقادات خداباورانه؛ 4. مسئله ابطال اعتقادات خداباورانه  ", issn="1735-9791", doi="10.22091/pfk.2002.365", url="https://pfk.qom.ac.ir/article_365.html" } @Article{سلیمانیامیری2002, author="سلیمانی امیری, عسگری", title="وجود محمولی", journal="پژوهش‌های فلسفی -کلامی", year="2002", volume="3", number="11-12", pages="111-139", abstract="در این مقاله به بررسی پاسخ‌های مختلف به این پرسش پرداخته‌ایم که آیا مفهوم «وجود» در قضایای هلیه بسیطه، مانند «خدا هست»، محمول است. روشن شدن این مسئله می‌تواند اعتبار یا عدم اعتبار براهین وجودشناختی و حتی جهان‌شناختی را روشن کند.در بخش اول، مقاله آرا، ادله و نتایج مسئله از دیدگاه فیلسوفان غربی مطرح و بررسی شده است و بخش دوم، به بررسی آرا، ادله و نتایج مسئله به صورت مقایسه‌ای بین فیلسوفان غربی و مسلمان می‌پردازد.  ", issn="1735-9791", doi="10.22091/pfk.2002.366", url="https://pfk.qom.ac.ir/article_366.html" } @Article{آیتاللهی2002, author="آیت اللهی, حمید رضا", title="مباحث وجود خدا طی سال های 1965-1980 در غرب", journal="پژوهش‌های فلسفی -کلامی", year="2002", volume="3", number="11-12", pages="140-157", abstract="آلن پی، اف. سل در کتاب مهم خویش، فلسفه دین (1870ـ1983) یک دوره تاریخ صد ساله اخیر فلسفه دین را با توجه به کلیه منابع منتشره در این مدت زمانی عرضه داشته است.سل در بخشی از این کتاب، مسئله مباحث وجود خدا را، که طی سال‌های 1965 تا 1980دوباره از نو اهمیت خویش را در غرب پیدا کرد، و دیدگاه‌های عمده‌ای را که طی این مدت مطرح شدند، بررسی کرده است.  ", issn="1735-9791", doi="10.22091/pfk.2002.367", url="https://pfk.qom.ac.ir/article_367.html" } @Article{حقی2002, author="حقی, سید علی", title="درآمدی بر روش شناسی علوم تجربی", journal="پژوهش‌های فلسفی -کلامی", year="2002", volume="3", number="11-12", pages="158-167", abstract="فیلسوفان و منطقیان مسلمان از سه قسم استدلال قیاس، استقرا و تمثیل، قیاس را یقین‌آور می‌دانند. استقرا را نیز با پیوندزدن به قاعده الاتفاقی یقین‌آور می‌دانند. اما تمثیل را یقین‌آور نمی‌دانند، هرچند امروزه همین تمثیل غیریقینی در فلسفه علم نقش به‌سزایی ایفا می‌کند. این سه قسم استدلال در این مقاله با یکدیگر مقایسه شده و به نقاط قوت و احیانا ضعف هرکدام اشارت رفته است", issn="1735-9791", doi="10.22091/pfk.2002.368", url="https://pfk.qom.ac.ir/article_368.html" } @Article{علیزمانی2002, author="علی زمانی, امیر عباس", title="معناشناسی اوصاف الهی از دیدگاه صدرالمتألهین", journal="پژوهش‌های فلسفی -کلامی", year="2002", volume="3", number="11-12", pages="168-179", abstract="در این مقاله سعی شده است تا دیدگاه‌های یکی از بزرگ‌ترین فیلسوفان مسلمان درباره تحلیل معنایی اوصاف الهی بیان شود. ملاصدرا، براساس مبانی خود در باب اصالت وجود، تشکیک وجود، اشتراک معنوی مفهوم وجود و...، نتیجه گرفته است که همه اوصاف سلبی خداوند، در حقیقت سلب سلب بوده و همه آنها به سلب امکان از ذات خداوند بازگشت می‌کنند. همه اوصاف ایجابی نیز گرچه به لحاظ مفهوم با یکدیگر متفاوت هستند، به حسب مصداق واحد بوده و همه آنها به وجود و شدت و کمال وجود قابل ارجاع هستند.صدرالمتألهین معتقد است که علاوه بر مفهوم وجود، سایر مفاهیم کمالی چون علم، قدرت، حیات و... نیز به معنای واحدی (= به نحو اشتراک معنوی) بر خالق و مخلوقات صدق می‌نمایند و از این جهت تفاوتی بین خالق و مخلوقات وجود ندارد. اختلاف و تمایز وجودی خالق و مخلوق امری حقیقی بوده و به مقام مصداق بازمی‌گردد. صدرا سعی می‌کند تا با ارائه نظریه «تشکیک» کثرت‌های مصداقی را با وحدت مفهومی سازگار کرده، توجیهی خردپسند از وحدت در معنا و کثرت تشکیکی در مصداق ارائه دهد. علاوه بر دیدگاه صدرالمتألهین، اشاره‌ای به دیدگاه حکیم سبزواری و علامه طباطبائی نیز شده است. ", issn="1735-9791", doi="10.22091/pfk.2002.369", url="https://pfk.qom.ac.ir/article_369.html" } @Article{حیدریکاشانی2002, author="حیدری کاشانی, محمدجواد", title="قلمرو حسن و قبح عقلی در مسائل کلامی از دیدگاه علامه شعرانی", journal="پژوهش‌های فلسفی -کلامی", year="2002", volume="3", number="11-12", pages="180-198", abstract="در این مقاله به نقش اساسی نظریه حسن و قبح عقلی در اثبات بسیاری از دعاوی الهیات و کلام از دیدگاه علامه شعرانی می‌پردازیم. پس از توضیح دلایل شعرانی در قبول نظریه حسن و قبح عقلی به موارد استفاده از آن در آثار ایشان اشاره شده است. چگونگی اثبات ضرورت دین، توضیح انواع نیازهای آدمی به دین و انتظار بشر از دین براساس نظریه حسن و قبح عقلی بیان شده است. ", issn="1735-9791", doi="10.22091/pfk.2002.370", url="https://pfk.qom.ac.ir/article_370.html" } @Article{تجری2002, author="تجری, محمد علی", title="تجسم اعمال از منظر دین و فلسفه", journal="پژوهش‌های فلسفی -کلامی", year="2002", volume="3", number="11-12", pages="199-215", abstract="تجسم اعمال تبیینی است از چگونگی تأثیر اعمال بشر در سرنوشت نهایی او و تحلیلی است از نحوه ارتباط میان اعمال دنیوی با جزای اخروی.در این مقاله که به بررسی تجسم اعمال با روی‌کرد فلسفی آن می‌پردازد، پس از بیان خاستگاه، تعریف، پیشینه، اهمیت و ثمره این بحث، به ذکر دو دیدگاه در این زمینه پرداخته شده و پس از تبیین فلسفی موضوع، شبهه عقلی وارد در مسئله مطرح و به آن پاسخ داده شده و در پایان به خلاصه و نتایج بحث اشاره شده است.  ", issn="1735-9791", doi="10.22091/pfk.2002.371", url="https://pfk.qom.ac.ir/article_371.html" } @Article{امامیجمعه2002, author="امامی جمعه, سید مهدی", title="مقایسه ای تحلیلی- انتقادی بین مشکاة الانوار و حکمةالاشراق", journal="پژوهش‌های فلسفی -کلامی", year="2002", volume="3", number="11-12", pages="216-228", abstract="در این مقاله، ضمن مقایسه نورستان شیخ شهاب الدین سهروردی و بستان نور امام محمد غزالی، نشان می‌دهیم که راه سهروردی در حکمة‌الاشراق از راه غزالی در مشکاة‌الانوار، کاملا جداست. در این مقاله، برخلاف آرایی مبنی بر تأثیرپذیری سهروردی از غزالی در باب علم‌الانوار، این دیدگاه ساخته و پرداخته شده که نورشناسی سهروردی در حکمة‌الاشراق، دارای ویژگی‌ها و قلمروهایی است که نورشناسی غزالی در مشکاة‌الانوار، فاقد آنهاست. خلاصه، نور سهروردی نسبت به نور غزالی، نوری است از لونی دیگر. ", issn="1735-9791", doi="10.22091/pfk.2002.372", url="https://pfk.qom.ac.ir/article_372.html" }