ORIGINAL_ARTICLE
فهرست مقالات به فارسی و انگلیسی، شماره ۷۴
https://pfk.qom.ac.ir/article_1126_b2a96bb810b2075e759b493757db8432.pdf
2018-02-20
1
5
10.22091/pfk.2018.1126
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی شکل هندسی اجزای جسم از نگاه ذیمقراطیس و پیروانش
دربارۀ بساطت و ترکّب جسم، در فلسفه -که عهدهدار شناخت واقعیات است - دو قول مطرح شده یکی قول به بساطت که جسم را تنها صورت جسمیّه میداند و ترکب آن از ماده و صورت و نیز ترکب از اجزاء صغار را منکر میشود. و دیگر قول به ترکّب که صاحبان این قول به دو دسته تقسیم میشوند: یکی آنان که جسم را از ماده و صورت (یعنی صورت جسمیه) مرکب میدانند. و دیگر کسانی که به ترکب آن از اجزاء صِغار معتقدند. گروه اخیر برای هر کدام از اجزاء سازندۀ عناصر و نیز برای هر کدام از اجزاء سازندۀ افلاک شِکلی را تعیین کردهاند که این مقاله دو شکل از آنها را بحث کرده است. توضیح اینکه عناصر بسیط چهارتا هستند و افلاک در نظر آنان شکل مشترک دارد، پس شکلهایی که برای اجزاء عناصر و افلاک وجود دارند مجموعاً پنج شکلاند. در این مقاله به تبیین دو شکل (شکل اجزاء نار و شکل اجزاء ارض) عنایت شده است. در بیان هر یک از این دو شکل - که در تحریر اقلیدس شکل شانزدهم و هفدهم مقاله سیزدهم واقع شدهاند - به نحوۀ ساخت شکل توجه شده و پس از ذکر مفروضات مسئله، طریقۀ ساخت بیان شده و آنگاه بر صحت طریقۀ ساخت، دلیل اقامه شده است.
https://pfk.qom.ac.ir/article_1040_42a5970b721409d3384b4e114c668025.pdf
2018-02-20
6
23
10.22091/pfk.2017.1361.1446
جسم
ذیمقراطیس
شکل
آتش
زمین
محمدحسین
حشمت پور
heshmatpoor@qom.ac.ir
1
استادیار گروه فلسفه دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
1. ابن سینا، ابوعبداللّه. (1404ق). طبیعیات شفا، مصر.
1
2. طوسی، خواجه نصیر. (1298ق). تحریر اصول اقلیدس. چاپ سنگی. بیجا.
2
3. کاپلستون، فردریک. (1368). تاریخ فلسفه یونان و روم. ترجمه: جلالالدین مجتبوی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
3
ORIGINAL_ARTICLE
مرامنامه اخلاقی در علوم: چیستی، چرایی و روش تهیه
چکیده بهرغم پیشرفتهای بسیار، در حوزۀ تهیه و تنظیم مرامنامههای اخلاقی کار زیادی در ایران انجام نشده است. در نتیجه، تعارضهای اخلاقی در فعالیتهای اجتماعی و علمی به آسیبی جدّی در جامعه بدل شدهاند. از آنجاکه در سالهای اخیر بسیاری از متخصصان دغدغۀ ارائه دستورالعملهای اخلاقی - مبتنی بر فرهنگ ایرانی اسلامی - داشتهاند، تدوین شیوهنامه و روش تنظیم این مرامنامهها بایسته و ضروری است. مقالۀ حاضر با هدف تدوین روش تهیۀ این مرامنامهها انجام شد. نتایج بررسیها نشان داد تهیۀ مرامنامهها از شش مرحله تشکیل یافته است: 1) یافتن مواردی که نیاز به تصمیم اخلاقی دارند؛ 2) مشخص ساختن دستاندرکاران نیازمند به کدهای اخلاقی؛ 3) بازشناختن چالشهای اخلاقی در آن علم؛ ۴)تعیین اصول اخلاقی؛ ۵) تعیین رویکرد مبنایی در اخلاق و ۶) تدوین مرامنامۀ اخلاقی در آن علم. البته، لازم به ذکر است ملاحظاتی برای پیش از تهیۀ مرامنامه و برای استفاده از آن هم مطرح شده است.[1] [1]. مقاله حاضر مستخرج طرحی با عنوان «روششناسی تهیه مرامنامه اخلاقی در علوم» به کد طرح 9۴10۶0 ُ«صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور» معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، انجام شده است.
https://pfk.qom.ac.ir/article_1037_26122cb572d3ab7fa37bff473969b149.pdf
2018-02-20
24
45
10.22091/pfk.2017.2023.1632
مرامنامۀ اخلاقی
روششناسی
اخلاق
علوم
حمیدرضا
آیت اللهی
hamidayat@gmail.com
1
استاد بازنشسته دانشگاه علامه طباطبایی
LEAD_AUTHOR
سعید
اکبری زردخانه
akbari76ir@yahoo.com
2
استادیار سنجش و اندازهگیری دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
- آیتاللّهی، حمیدرضا. (1383). تأثیر بستر دینی در پیشرفت علم. پژوهشهای فلسفی-کلامی. 4 (1)، ص75-65.
1
- آیتاللّهی، حمیدرضا. (1394) مرامنامه اخلاقی برای فضای مجازی. تحقیق برای مرکز ملی فضای مجازی که در سایت آکادمیا نیز منتشر شده است.
2
- آیتاللّهی، حمیدرضا. (١٣٨۶). جستارهایی در فلسفه و دینپژوهی تطبیقی. قم: انتشارات طه.
3
- آیتاللّهی، حمیدرضا. (1387). انقلاب اسلامی و اضمحلال حاکمیت فکری انسانمحوری. مجله علمی-ترویجی خط اول: رهیافت انقلاب اسلامی. 2 (7)، زمستان 1387.
4
- آیتاللّهی، حمیدرضا. (1388). مدلی برای ساختار اصلی اخلاق پزشکی اسلامی. مجله اخلاق و تاریخ پزشکی. مجله علمی-پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی تهران. 2 (2)، بهار 1388.
5
- آیتاللّهی، حمیدرضا؛ احمدی، فاطمه. (1388). بررسی مقایسهای روابط علم و دین در الهیات جدید مسیحی (با تأکید بر آراء مک گراث، باربور و تد پیترز). فصلنامه علمی -پژوهشی ادیان و عرفان. 42 (1)، پاییز و زمستان 1388.
6
- آیتاللّهی، حمیدرضا (1394). مرامنامه اخلاقی برای فضای مجازی. مرکز ملی فضای مجازی.
7
- http: //majazi. ir/pdf/maramname. pdf
8
- پالمر، مایکل. (1385). مسائل اخلاقی. ترجمه: علیرضا آلبویه. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
9
- جوادی آملی، عبدالله. (1384). حق و تکلیف در اسلام. قم: مرکز نشر اسراء.
10
- ریچلر، جیمز. (1387). فلسفۀ اخلاق.ترجمه: آرش اخگری. تهران: انتشارات حکمت.
11
- سبحانی، جعفر. (1379). مدخل مسائل جدید در علم کلام. قم: مؤسسه امام صادق (ع).
12
- سبحانی، جعفر. (1381). حسن و قبح عقلی یا پایههای اخلاق جاودان. قم: مؤسسه امام صادق (ع).
13
- طباطبایی، سید محمد حسین (علامه طباطبایی). (بیتا). فرازهایی از اسلام. تهران: جهانآرا.
14
- الطوسی، نصیرالدین. (1367). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد. قم: انتشارات شکوری.
15
- فرامرز قرا ملکی، احد؛ درخشانی، لعبت؛ رضایی شریفآبادی، سعید. (1390). اخلاق حرفهای در کتابداری و اطلاعرسانی تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی.
16
- فرانکنا، ویلیام. کی. (1385). فلسفۀ اخلاق. (چاپ دوم). ترجمه: هادی صادقی. قم: کتاب طه.
17
- لاریجانی، باقر. (1381). اخلاق در پژوهشهای پزشکی. تهران: برای فردا.
18
- مشکینی، علی. (1383). درسهایی از اخلاق. ترجمه: حسین استادولی. قم: انتشارات الهدی.
19
- مصباح، مجتبی. (1384). بنیاد اخلاق. قم: انتشارات مؤسسه امام خمینی (ره).
20
- مطهری، مرتضی. (1362). فلسفه اخلاق. قم: بنیاد 15 خرداد.
21
- مطهری، مرتضی. (1382). عدل الهی، تهران: انتشارات صدرا.
22
- نصیری، منصور. (1383). روششناسی علم و الهیات (بررسی و نقد دیدگاه ننسی مورفی). قم: مرکز انتشارات مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی.
23
- هال، ال. دبلیو اچ. (1363). تاریخ و فلسفۀ علم، ترجمه: عبدالحسین آذرنگ. تهران: انتشارات سروش.
24
- Bird, S. and Spier, R. (1995). Welcome to Science and Engineering Ethics, Science and Engineering Ethics 1, 1: 2–4.
25
- Garte, S. (1995). Guidelines for Training in the Ethical Conduct of Research, Science and Engineering Ethics 1: 59–70.
26
- Hedges, S. (1997). Time bomb in the crime lab, US News and World Report, 24 March: 22–24.
27
- Hilts, P. (1996). Noted finding of science fraud is overturned by a federal panel, New York Times, 22 June: A1, A20.
28
- Kohlberg, L. (1984). Essays on Moral Development. Vol. 2, The Psychology of Moral development, San Francisco: Harper & Row
29
- Murphy, N. (1997). Reconciling Theology and Science; London: Cornell University Press.
30
- Nasr, Seyyed Hossein, (1996). Religion and the Order of Nature, New York, NY Publisher,
31
- Reiser, S. (1993). The ethics movement in the biological sciences: a new voyage of discovery, in R. Bulger, E. Heitman, and S. Reiser (eds). The Ethical Dimensions of the Biological Sciences, New York: Cambridge University Press.
32
- Resnik, D. (1998). The Ethics of Science: An Introduction, London and New York: Routledge.
33
- Rest, J. R. (1984). The major components of morality. In W. Kurtines & J. Gewirtz (Eds.), Morality, Moral Behavior, and Moral Development (pp. 24-40). New York: Wiley.
34
- Rest, J. R. (1986). Moral Development: Advances in Research and Theory. New York: Praeger Press.
35
- Rest, J. R., & Narvaez, D. F. (1994). Moral development in the professions. Psychology and Applied Ethics.
36
- تمامی آدرسهای اینترنتی ذیل در تاریخ 31 اردیبهشت 96 بازیابی شدهاند:
37
Some Codes of Ethics for sciences
38
- http: //www. ascls. org/about-us/code-of-ethics
39
- http: //ethics. iit. edu/ecodes/sites/default/files/The%20Uppsala%20Code%20of%20Ethics%20for%20Scientists. pdf
40
- https: //www. soinc. org/code-ethics-general-rules
41
- http: //www. scj. go. jp/en/report/Code%20of%20Conduct%20for%20Scientists-Revised%20version. pdf
42
- https: //repository. library. georgetown. edu/handle/10822/547314
43
- http: //www. sgr. org. uk/resources/universal-ethical-code-scientists-sgr-response
44
- https: //www. gov. uk/government/publications/universal-ethical-code-for-scientists
45
Guidelines and Codes of Ethics for those in the Natural Sciences:
46
- American Association of Petroleum Geologists, Code of Ethics
47
- http: //www. aapg. org/business/codethic. cfm
48
- American Association of University Professors, Statement on Professional Ethics
49
- http: //www. aaup. org/AAUP/pubsres/policydocs/contents/statementonprofessionalethics. htm
50
- American College of Forensic Examiners International, Principles of Professional Practice
51
- http: //www. acfei. com/about_acfei/principles/
52
- American Chemical Society, The Chemist’s Code of Conduct
53
- http: //portal. acs. org/portal/acs/corg/content?_nfpb=true&_pageLabel=PP_ARTICLEMAIN&node_id=1095&content_id=CNBP_023290&use_sec=true&sec_url_var=region1&__uuid=cf1dae55-baf2-4984-826d-f5b50b190ff7
54
- American Institute of Chemists, Code of Ethics
55
- http: //theaic. org/about_ethics. html
56
- American Institute of Professional Geologists, Code of Ethics (select “ethics” from “Select and Go!” box at top)
57
- http: //www. aipg. org/About/Ethics. html
58
- American Mathematical Society, Ethical Guidelines
59
- http: //www. ams. org/secretary/ethics. html
60
- American Physical Society, Ethics and Values Statements
61
- http: //www. aps. org/policy/statements/02_2. cfm
62
- American Society for Biochemistry and Molecular Biology, Code of Ethics
63
- http: //www. asbmb. org/Page. aspx?id=70&terms=code%20of%20ethics
64
- American Society for Information Science and Technology, Professional Guidelines
65
- http: //www. asis. org/AboutASIS/professional-guidelines. html.
66
- American Statistical Association, Ethical Guidelines for Statistical Practice
67
- http: //www. amstat. org/about/ethicalguidelines. cfm
68
- Association for Computing Machinery, Code of Ethics and Professional Conduct
69
- http: //www. acm. org/constitution/code. html
70
- Ecological Society of America, Code of Ethics
71
- www. esa. org/aboutesa/codeethics. php
72
- Software Engineering Code of Ethics and Professional Practice (Version 5. 2), ACM/IEEE-CS Joint Task Force
73
- http: //www. acm. org/serving/se/code. htm
74
- More codes of ethics can be found at the Codes of Ethics Online site of the Center for the Study of Ethics in the Professions at the Illinois Institute of Technology
75
http: //ethics. iit. edu/index1. php/Programs/Codes_of_Ethics
76
ORIGINAL_ARTICLE
احتجاجی جدید بر زندگی پس از مرگ
انسان به طبیعت آگاهی و خواست خود زندگی را میطلبد، به زندگی میاندیشد، از آن محافظت میکند و از هر چه بر ضد آن باشد میگریزد. مرگ، بهویژه آنگاه که پایان مطلق زندگی تلقی شود، بیشتر از هر چیز دیگری هراسناک میشود. هرچند اموری در زندگی برای انسان ناخوشایند باشد، ناخرسندی به اصل زندگی سرایت نمیکند و او به زندگیِ بدون آن امور میاندیشد. اصل اعتقاد به زندگی، بقا و جاودانه بودن آن به طور اطمینانآوری به پیغام پیامبران خداوند تکیه زده است. در میان دانشوران، فیلسوفان نیز برای اصل زندگی پس از مرگ دلایلی آوردهاند. در میان دلایل متقن بر زندگی پس از مرگ، دلیلی که افزون بر اتقان، امکان ورود سریع و عمیق به عقل عام بشری را د، بهتر و برتر از دلیلهای دیگر است. در این مقاله میکوشیم تا چنین دلیلی بر زندگی پس از مرگ نشان داده شود، دلیلی که به چیزی جز تأمل و تدبر وابسته نیست و در دسترس همگان است.
https://pfk.qom.ac.ir/article_1039_c7e6607573f3debf69874ac7edbcaa4b.pdf
2018-02-20
46
67
10.22091/pfk.2018.985.1350
مرگ
زندگی پس از مرگ
طبیعت عقل
اندیشۀ ناب عقل
آگاهی – خواست
امیر
دیوانی
divani.mofiduni@gmail.com
1
دانشیار گروه فلسفه دانشگاه مفید
LEAD_AUTHOR
- ابن سینا، حسین بن عبداللّه. (1403 ق). الاشارات و التنبیهات. بیجا: دفتر نشر الکتاب.
1
- ابن سینا، حسین بن عبداللّه. (1404 ق). شفا، طبیعیات. قم: منشورات مکتبة آیة اللّه العظمی المرعشی النجفی.
2
- برن، آلکس. (1381). رفتارگرایی. در کتاب فلسفۀ نفس. ترجمه: امیر دیوانی. تهران: انتشارات سروش و طه.
3
- شیرازی، محمد ابن ابراهیم (ملاصدرا). (1368). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلة الاربعة. قم: منشورات مصطفوی.
4
- طباطبایی، سید محمد حسین (علامه طباطبایی). (1387). اصول فلسفۀ و روش رئالیسم. به کوشش سید هادی خسروشاهی. قم: بوستان کتاب.
5
- عابدی شاهرودی، علی. (1394). نقد قوۀ شناخت. به کوشش محمد علی اردستانی. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
6
- کانت، ایمانوئل. (1388). تمهیدات. ترجمه: غلامعلی حداد عادل. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
7
- لاهیجی، ملاعبدالرزاق. (1383). گوهر مراد. تصحیح و تحقیق: مؤسسۀ تحقیقاتی امام صادق(ع). تهران: نشر سایه.
8
- مطهری، مرتضی. (1374). مقدمهای بر جهانبینی اسلامی، مجموعۀ آثار. قم: انتشارات صدرا.
9
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی ارتباط علم (نظر) و عمل در حکمت اشراق سهروردی بر اساس مدل فلسفه به مثابه روش زندگی پییر آدو
پییر آدو (1922-2010م) فیلسوفِ فرانسوی معاصر، با ارائه مدلِ فلسفه به مثابه روشِ زندگی که حاصل سالها پژوهش او در زمینۀ فلسفۀ باستان است، پویایی و حیاتِ حقیقی فلسفه را در زندگیِ روزمرۀ فیلسوف نشان میدهد. در این مقاله با استفاده از این مدلِ فلسفی(فلسفه به مثابه روشِ زندگی) به بررسی رابطۀ علم (نظر) و عمل در حکمتِ اشراق خواهیم پرداخت. یکی از عناصر مهم در این مدلِ، گفتارِ فلسفی است. ارزشِ گفتار (فلسفۀ نظری) در مکاتبِ فلسفی، از نظرِ آدو در خدمتی است که به بهبودِ کیفیت زندگی و عملکرد و رفتارِ انسان میکند. سهروردی نیز به اهمیت حکمتِ نظری(بحثی) به عنوان مقدمه و راهنما در برگزیدن شیوۀ زندگی اشراقی تأکید میکند. به همین دلیل در این مقاله ابتدا به بررسی جایگاهِ گفتار (نظریههای فلسفی) در مکاتبِ فلسفیِ دورانِ باستان - با استفاده از مدلِ فلسفه به مثابه روشِ زندگی - میپردازیم تا تصویری واضح از ارتباط میانِ گفتار (نظر) و عمل در مکاتبِ فلسفی ارائه دهیم و در نهایت، بتوانیم دیدگاه آدو را نسبت به ارتباطِ میان گفتار (نظر) و عمل نشان دهیم. در پایان به بررسی اهمیتِ گفتار (نظر- حکمت بحثی) در حکمتِ اشراق سهروردی و کاربردِ آن - به عنوان مقدمهای ضروری برای ورود و انتخاب ِزندگیِ اشراقی و هدایت سالکِ اشراقی در مسیر زندگی و درکِ حکمتِ عملی و کسبِ آن - خواهیم پرداخت.
https://pfk.qom.ac.ir/article_1031_3d6227609619d7a2dfaf71aceb10b2be.pdf
2018-02-20
68
89
10.22091/pfk.2018.1415.1462
پییر آدو
فلسفه به مثابه روشِ زندگی
فلسفۀ باستان
حکمتِ اشراق
گفتارِ فلسفی
نظر
عمل
زهرا
رستاخیز قصرالدشتی
ghasroaldashti@gmail.com
1
دانشجوی دکتری فلسفه تطبیقی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
LEAD_AUTHOR
امیر عباس
علیزمانی
amir_alizamani@ut.ac.ir
2
دانشیار گروه فلسفه دین دانشگاه تهران
AUTHOR
- ابراهیمی دینانی، غلامحسین. (1393). شعاع اندیشه و شهود در فلسفه سهروردی، تهران:انتشارات حکمت.
1
- احمد بن الهروی، محمد شریف نظامالدین. (1358). انواریه (ترجمه و شرح حکمت الاشراق سهروردی). تهران: انتشارات امیر کبیر.
2
- ارسطو. (1377). متافیزیک(مابعدالطبیعه). ترجمه: محمد حسن لطفی. تهران: طرح نو.
3
- افلاطون. (1346) .تقوی(منون). ترجمه: دکتر کاویانی و محمد حسن لطفی، تهران: مکتب فلسفی جمعیت مبارز.
4
- افلاطون. (1353). جمهوری. ترجمه: رضا کاویانی و محمد حسن لطفی. تهران: خوشه.
5
- افلاطون. (1366). دوره آثار. ( ج3). ترجمه: محمد حسن لطفی و رضا کاویانی. تهران: انتشارات خوارزمی.
6
- افلاطون. (1393). ضیافت. ترجمه: محمد ابراهیم امینی فرد. تهران: جامی.
7
- بویلستون، نیکلاس. (1390). نظریه تجرس نفس و جایگاه آن در فلسفه افضلالدین کاشانی (در پرتو الگوی فلسفه به مثابه مشی زندگی، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
8
- خالد غفاری، سید محمد. (1380). فرهنگ اصطلاحات آثار شیخ اشراق. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
9
- سهروردی. شهابالدین. (1358). انواریه (ترجمه و شرح حکمه الاشراق). ترجمه: محمد شریف نظامالدین احمد بن الهروی. تهران: انتشارات امیر کبیر.
10
- سهروردی، شهابالدین. (1380). مجموعه مصنفات شیخ اشراق(ج1، 2 و۴). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
11
- سهروردی، شهابالدین. (1375). مجموعه مصنفات شیخ اشراق (ج1-۴). تصحیح و مقدمه: هانری کربن و سید حسین نصر و نجفقلی حبیبی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
12
- شهابالدین، سهروردی. (1391). شرح حکمت الاشراق سهروردی. ترجمه: محمد خواجوی، تهران: مولی.
13
- الشهرزوری، شمسالدین. (1365). نزهه الأرواح و روضه الأفراح (تاریخ الحکماء). ترجمه: مقصود علی تبریزی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
14
- الشهرزوری، شمسالدین. (1372). شرح حکمت الاشراق (الشهرزوری). مقدمه و تصحیح: حسین ضیائی تربتی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
15
- شیرازی، قطبالدین. (1383). شرح حکمت الاشراق. به اهتمام: عبداللّه نورانی و مهدی محقق. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
16
- فروغی، محمد علی. (1316). حکمت سقراط. تهران: فرهنگ ایران.
17
- فلوطین. (1366). دوره آثار. (ج1) . ترجمه: محمد حسن لطفی. تهران: انتشارات خوارزمی.
18
- کاپلستون، چارلز، (1388). تاریخ فلسفه. (ج1). ترجمه: سید جلالالدین مجتبوی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
19
- کربن، هانری. (1393). روابط حکمت اشراق و فلسفه ایران باستان، ترجمه: احمد فردید و عبدالمجید گلشن. تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
20
- لیمون، الیور. نصر، حسین. (1386). تاریخ فلسفه اسلامی. (ج2). ترجمه: جمعی از مترجمان. تهران: حکمت.
21
- محمدخانی، علی اصغر و سید عرب، حسن. (1386). نامه سهروردی (مجموعه مقالات). تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
22
- Hadot, P., )2002). What is Ancient Philosophy. Cambridge, The Belknap press of Harvard University Press.
23
- Hadot, P., )2011). The Present alone is Our Happiness, Second Edition, trans: Marc Djaballah and Michael Chase,Callifornia. Standard University Press. Stanford.
24
- Hadot, P.,) 1995(. Philosophy as a way of life. Trans., Michael Chase.Wiley-Blackwell.
25
- Vlastos, G., )1971). The Philosophy of Socrates (A Collection of Critical Essay). New York. Library of Congress.
26
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی دیدگاه جان هیک دربارۀ دلائل پیدایی تصورات مختلف از خداوند
این مقاله به بررسی دیدگاه جان هیک - فیلسوف دین تحلیلی معاصر- دربارۀ دلایل وجود تصورات مختلف از خداوند و عدم امکان دستیابی به مفهوم خداوند میپردازد. ابتدا ضمن اشاره به تفکیک مفهوم و تصور خداوند و ویژگیهای اساسی تصورات گوناگون از خداوند - با تکیه بر مبانی او یعنی تفکیک نومن از فنومن کانت، «دیدن به عنوان» ویتگنشتاین متأخر و وصفناپذیری خداوند - نشان خواهیم داد که با تفکیک کانت تنها میتوان تفکیک مفهوم خداوند از تصور او را توجیه کرد و نمیتوان از دستیابی به مفهوم خداوند دفاع کرد؛ زیرا طبق آن، راهی به نومن خداوند نیست. با تکیه بر دیدگاه ویتگنشتاین متأخر نیز هیچ تجربۀ ناب و خالصی نیست که بتوان از مفهوم خداوند سخن گفت، بلکه همواره تصوراتی از او داریم. وصفناپذیری خداوند نیز مشکل تجربۀ ما را از او دوچندان کرده و باعث تصورات گوناگون از خداوند میشود. در پایان نیز به نتایج دیدگاه او مانند توفیق او در تفکیک مفهوم و تصور خداوند و توجیه وجود تصورات مختلف از خداوند، گشودن راه نقد و بررسی آموزههای مسیحی، دفاع از کثرتگرایی دینی و نزدیک شدن او به تصور پنن تئیستی از خداوند اشاره خواهیم کرد.
https://pfk.qom.ac.ir/article_1032_1f20b0a3b376bfb0313853e1ae01865f.pdf
2018-02-20
90
105
10.22091/pfk.2017.1298.1431
جان هیک
مفهوم خداوند
تصور از خداوند
تئیسم
پنتئیسم
پننتئیسم
محمدرضا
بیات
mz.bayat@ut.ac.ir
1
استادیار گروه فلسفه دین دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
زینب
امیری
zainabamiri9@gmail.com
2
دانشجوی دکتری فلسفه دین دانشگاه تهران
AUTHOR
فهرست منابع
1
- اسپینوزا، باروخ. (13۷6). اخلاق. (ترجمه : محسن جهانگیری). تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
2
- استیس، والتر ترنس. (13۷۵). عرفان و فلسفه. (ترجمه: بهاءالدین خرمشاهی). تهران: انتشارات سروش.
3
- اکبری، رضا. (138۴). نظریه کثرت گرایانه جان هیک در بوته نقد، قبسات . (10).
4
- پوپر، کارل ریموند. (13۷۰). منطق اکتشاف علمی. (ترجمه: احمد آرام). تهران: سروش.
5
- جامی، عبدالرحمن. (13۷۰). نقد النصوص فی شرح نقش النصوص، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
6
- کاکایی، قاسم. (13۹۳). وحدت وجود به روایت ابن عربی و مایستر اکهارت، تهران: هرمس.
7
- کانت، ایمانوئل. (1383). رسالۀ کشف. (ترجمه: مهدی ذاکری). قم: دانشگاه مفید.
8
- کتز، استیون. (1383). ساخت گرایی، سنت و عرفان. (ترجمه: عطا انزلی). قم: نشر آیت عشق.
9
- مجلسى، محمدباقر. (1363). بحار الانوار. (ج69). بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
10
- هیک، جان. (13۷۲). فلسفه دین. (ترجمه: بهرام راد). تهران: انتشارات بین المللی الهدی.
11
- هیک، جان. (138۲). بعد پنجم: کاوش در قلمرو روحانی. (ترجمه: بهزاد سالکی)، تهران: قصیده سرا.
12
- هیک، جان. (138۶). اسطوره تجسد خدا. (ترجمه: عبدالرحیم سلیمانی اردستانی و محمد حسن محمدی مظفر). قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
13
- هیک، جان. (1387). وجود خدا. (ترجمه: عبدالرحیم گواهی). تهران: علم.
14
- Herrmann, E., (2008). on the distinction between the concept of God and conceptions of God. International Journal for Philosophy of religion. vol. 64, No. 2, p. 63-73.
15
- Hick, J., (1957). Faith and knowledge. Ithaca. N. Y., Cornell University Press.
16
- Hick, J., (1961). Necessary Being. Scottish Journal of Theology. vol. 14, pp 353-369.
17
- Hick, J., (1985). Eschatological verification reconsidered in the problems of religious pluralism [1977]. NewYork, Martin’s Press.
18
- Hick, J., (1994). problems of religious pluralism. St. Martin’s Press.
19
- Hick, J., (2000. Ineffability, Religious studies. No. 36. Cambridge university press.
20
- Hick, J., (2001). who or what is God?. 1. pdf "www. johnhick. org. uk/article1. pdf
21
- Hick, J., (2002). An Autobiography. Oneworld. Oxford Publications.
22
- Hick, J., (2004). An Interpretation of Religion (Human Responses to the Transcendent). Macmillan Ltd.
23
- Hick, J., (2008). Who or what is God. University of Oxford.
24
- Owen, H., (1971). Concepts of Deity. London: Macmillan.
25
- Palmer, R. E., ( 1969). Hermeneutics. Evanston. Northwestern University Press
26
- Peterson, M. L., (1998). God and evil: an introduction to the issues. Westview Press.
27
- Wittgenstein, L., (1967). Philosophical investigations. Trs. G. E. M. Anscombe, Third edition, Oxford: Basil Blackwell.
28
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی دیدگاه ابوحامد غزالی دربارۀ درونی بودن موانع عملی تحقق فعل اخلاقی
در میان عالمان اسلامی تأکید ابوحامد محمد غزالی بر خودکاوی و خودشناسی در شناخت عوامل و موانع تحقّق فعلِ اخلاقی، برجستگی ویژهای دارد. نظر غزالی دربارۀ اینکه چرا معرفت اخلاقیِ انسان لزوماً به عمل اخلاقی متناسب با آن نمیانجامد به رأی ارسطو نزدیک است که علاوه بر وجود معرفت، غلبه بر ضعف اراده را نیز در اینجا لازم میدانست. غزالی مراحل ششگانهای برای شکلگیری عمل اخلاقی معرفی میکند که برای طی کردن آن لازم است تا افزون بر فراهم آوردن عوامل تحقق فعل اخلاقی، موانع پیشِ پا نیز برداشته شوند. از سخنان غزالی در احیاء علومالدین به پنج مانع میتوان دست یافت. با تحلیل سخن غزالی دربارۀ هر کدام از این موانع - بهویژه شیطان - و نظریۀ او دربارۀ خواطر نیک و بد در درون انسان، میتوان احتمال بسیار داد که او منشأ تمام آنها را درونی میداند، نه وجود عاملی مستقل و خارج از انسان که به نحوی به درون او راه پیدا میکند. پذیرش چنین رأیی تأثیرات مهمی در تلقی، شناخت و معرفی عوامل و موانع اخلاقی و نیز در تربیت اخلاقی انسان دارد و میتواند به صورت رأیی فراگیر، حتی تا بیرون از مرزهای یک دین و مذهب خاص، مطرح شود.
https://pfk.qom.ac.ir/article_1033_db5889ab54a98537ccb7e2b60beea974.pdf
2018-02-20
106
129
10.22091/pfk.2018.1245.1415
غزالی
معرفت اخلاقی
عمل اخلاقی
شیطان
خواطر
حسین
خندق آبادی
hkhandaghabadi@yahoo.com
1
عضو هیأت علمی بنیاد دائرةالمعارف اسلامی
LEAD_AUTHOR
سیدحسن
اسلامی اردکانی
eslami@urd.ac.ir
2
دانشیار دانشگاه ادیان و مذاهب
AUTHOR
- ارسطو (1378). اخلاق نیکوماخوس. (ترجمه: محمدحسن لطفی). تهران: انتشارات طرح نو.
1
- اسمیت، مارگارت. (1389). «آموزههای محاسبی در آثار غزالی». (ترجمه: مرضیه سلیمانی). مجموعه مقالات غزالیپژوهی. به کوشش سیدهدایت جلیلی. تهران: خانه کتاب. 271ـ284.
2
- اشعری، ابوالحسن. (1400ق). المقالات الاسلامیین واختلاف المصلین. تصحیح: هلموت ریتر. ویسبادن: فرانزشتاینر.
3
- افلاطون. (1380). «پروتاگوراس». در افلاطون. دوره آثار افلاطون. (چاپ سوم). ترجمه: محمد حسن لطفی و رضا کاویانی. تهران: انتشارات خوارزمی. (ج1). 69-129.
4
- انواری، محمدجواد. (1390). «خواطر: در کلام». دانشنامه جهان اسلام. زیر نظر غلامعلی حداد عادل. تهران: بنیاد دایرةالمعارف اسلامی. 16، 345-349.
5
- بغدادی، عبدالقاهر. (1346ق). کتاب اصولالدین. استانبول: مطبعة الدولة.
6
- ساکت، محمدحسین. (1389). «دانش و ارزش: ردهبندی دانشها از دریچه چشم امام محمد غزالی». مجموعه مقالات غزالیپژوهی. به کوشش سیدهدایت جلیلی. تهران: خانه کتاب. 63ـ95.
7
- سوری، محمد. (1390). «خواطر: در عرفان». دانشنامه جهان اسلام. زیر نظر غلامعلی حداد عادل. تهران: بنیاد دایرةالمعارف اسلامی. 16، 349-351.
8
- عثمان، عبدالکریم. (1401ق). الدراسات الفلسفیه عند المسلمین والغزالی بوجه خاص. قاهره: مکتبة وهبه.
9
- غزالی، ابوحامد محمد. (2000). احیاء علومالدین. زیر نظر هیئت تحقیق در دارالوعی العربی - حلب، بیروت: دارالصادر.
10
- غزالی، ابوحامد محمد. (1386). احیاء علومالدین. (چاپ پنجم). ترجمه: مؤیدالدین خوارزمی. به کوشش حسین خدیوجم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
11
- غزالی، ابوحامد محمد. (1349). اعترافات غزالی. (ترجمه: زینالدین کیایینژاد). تهران: انتشارات عطایی.
12
- غزالی، ابوحامد محمد. (بیتا). تهافت الفلاسفه. (چاپ چهارم). تصحیح: سلیمان دنیا. قاهره: دارالمعارف بمصر.
13
- غزالی، ابوحامد محمد. (1362). مکاتیب فارسی غزالی به نام فضائل الانام من رسائل حجةالاسلام. (چاپ دوم). تصحیح: عباس اقبال. تهران: انتشارات امیرکبیر.
14
- غزالی، ابوحامد محمد. (1416ق). المنقذ من الضلال والموصل الی ذی العزة والجلال. تصحیح: جمیل صلیبا و کامل عیاد. بیروت: دارالاندلس.
15
- لائوست، هانری. (1354). سیاست و غزالی. (ترجمه: مهدی مظفری). تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
16
- محاسبی، حارث. (1390). الرعایة لحقوق اللّه. تصحیح: عبدالقادر احمد عطا. قاهره.
17
- Abul Guasem, M., (1978). The Ethics of al-Ghazali: A Composite Ethics in Islam. Delmar-New York: Caravan Books.
18
- Gil’adi, A., (1989). On the Origin of Two Key-Terms in al-Gazzali’s Ihya’ ‘Ulum al-Din. Arabica. tome XXXVI, pp. 81-92.
19
- Gyekye, K., (1987). Al-Ghazali on Action in Ghazali: la raison et le miracle. Table Ronde UNESCO 9-10 décembre 1985. Paris: Éditions Maisonneuve et Larose, pp. 83- 91.
20
- Heer, N., (1981). Moral Deliberation in al-Ghazali’s Ihya’ ‘Ulum al-Din in Islamic Philosophy and Mysticism. Ed. Parviz Morewedge. Delmar-New York: Carvan Books, pp. 163- 176.
21
- Mele, A., (2001). Self-Deception Unmasked. Princeton: Princton University Press.
22
- Umaruddin, M., (1970). The Ethical Philosophy of Al-Ghazzali. Lahore: Sh. Muhammad Asharaf.
23
- Wolfson, H. A., (1976). The Philosophy of the Kalam. Cambridge-Massachusetts-London: Harvard University Press
24
[1]. این رأی غزالی دربارۀ وابستگی سعادت انسان به علم و عمل او رایی نیست که تنها پس از ورود او به تصوف شکل گرفته باشد، بلکه در تمام آثار پیش و پس از ورودش به تصوف هست.
25
see Abul Quasem, 1978, p. 64.
26
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی قول به قِدم نفوس ناطقۀ انسانی در سنجش با آیۀ میثاق (عالم ذر) با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی(ره)
نفس ناطقۀ انسانی یا «روح» همواره مورد توجه و مطالعۀ بسیاری از دانشمندان قرار گرفته است. نحوۀ پیدایش نفس ناطقه از مسائل اصلی در باب نفس ناطقه انسانی است. مقالۀ پیشِ رو به این مسئله پرداخته که آیا آیۀ شریفۀ «میثاق» میتواند تأییدی بر قِدم نفوس ناطقه انسانی باشد؟زیرا طبق آیۀ شریفۀ «میثاق» خداوند از فرزندان آدم - پیش از اینکه به دنیای مادّی بیایند - بریگانگی خویش پیمان و اِقرار گرفته است و فرزندان آدم بر این توحید اِقرار کردهاند. سپس به صلب حضرت آدم(ع) بازگشتهاند. دربارۀ معنای آیۀ «میثاق» سه قول گفته شده است که عبارتند از: اثبات عالم ذَر، پیمان فطری از انسان در همین دنیا و وجود جمعی نفوس نزد خداوند که در مرتبهای قبل از عالم دنیاست. در مقام داوری وپاسخ به پرسش پیشگفته، میگوییم: قول اول که با قِدم نفوس سازگار است با ضرورت عقل و ظهور آیۀ مخالفت دارد و به تناسخ باطل منجر میشود. قول دوم نیز با سیاق آیۀ «میثاق» سازگاری ندارد و مستلزم این است که آیه را بر معنای مجازی حمل کنیم. به این ترتیب، آیۀ «میثاق» - در نظر علامه طباطبایی(ره) - نمیتواند تاییدی بر قِدم نفوس ناطقه باشد، بلکه مقصود این است که نفوس در مرتبهای پیش از عالم دنیا در نزد خدا و بهوجود جمعی حضور داشتهاند و پروردگار را در ربوبیت مشاهده کردهاند و این مشاهده از طریق نفس خودشان بوده است و حمل آیۀ شریفه برقول علامه طباطبایی(ره)هم تاحدی بعید به نظرمی رسد.
https://pfk.qom.ac.ir/article_1038_fbafeab5a2782a2f5dfffe0be4e803f2.pdf
2018-02-20
130
147
10.22091/pfk.2017.1295.1429
نفس ناطقۀ انسان
حادث
قدیم
عالم ذَر
علامه طباطبایی(ره)
سید احمدرضا
شاهرخی
s.ahmadreaz.shahrokhi@gmail.com
1
استادیار گروه فلسفه دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
- قرآن مجید.
1
- ابن سینا، حسین عبدالله. (1404ق). الشفا، الطبیعیات. قم: منشورات آیة اللّه المرعشی النجفی.
2
- ابن سینا، حسین عبدالله. (1383). رساله نفس. (چاپ دوم). مقدمه و حواشی: دکتر موسی عمید، همدان: دانشگاه بوعلی سینا.
3
- ابنطاووس حلی، سید علی. (بیتا). سعد و صعود. للنفوس. منظود. نشر محمد کاظم الکتبی.
4
- ابن کثیر، دمشقی اسماعیل ابن عمر. (1419 ق). تفسیر القرآن العظیم. بیروت: تحقیق محمد حسین شمسالدین. دارالکتب العلمیه.
5
- ناس، جان. (1372). تاریخ جامع ادیان. (چاپ پنجم). ترجمه: علی اصغر حکمت. انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
6
- جرجانی، میر سید شریف. (1405ق/1363). شرح مواقف. (ج7). قم: الشریف الرضی.
7
- الجوهری، اسماعیل بن حماد. (1418ق/1998). الصحاح. (ج1). بیروت: تحقیق شهابالدین ابوعمر. دارالکفر.
8
- دهخدا، علی اکبر. (1373). لغت نامه. (ج14). (چاپ دوم). زیر نظر محمد معین و جعفر شهیدی، تهران: مؤسسه لغت نامه دهخدا.
9
- رازی، فخرالدین. (1987/1407ق). المطالب العالیه. (ج7). بیروت: دارالکتاب العربی.
10
- رازی، فخرالدین. (1411ق). تفسیر الکبیر(چاپ سوم، ج13). بیروت: مکتب الاعلام السلامی.
11
- رازی، فخرالدین. (1411ق). المباحث المشرقیه. (چاپ دوم، ج2). قم: انتشارات بیدار.
12
- رازی، ابوالفتوح حسین ابن علی. (1408 ق). روض الجناح و روح الجناح. مشهد: تحقیق دکتر محمد جعفر یاحقی و دکتر مهدی ناصح. بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
13
- زمخشری، محمود. (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دارالکتاب العربی.
14
- سهروردی، شهابالدین یحیی. (1397ق/1355). مجموعه مصنفات شیخ اشراق. (ج3). تصحیح و تحشیه و مقدمه سید حسین نصر و با مقدمه و تحلیل فرانسوی هنری کربن، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
15
- سهروردی، شهابالدین یحیی. (1372). مجموعه مصنفات شیخ اشراق. (چاپ دوم، ج1 و 2). تهران: تصحیح و مقدمه: هنری کربن. مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
16
- سیوطی، جلالالدین. (1416 ق). تفسیر الجلالین. بیروت: مؤسسه النور للمطبوعات.
17
- شهرزوری، شمسالدین محمد. (1380). شرح حکمه الاشراق. (چاپ دوم). تهران: تصحیح، تحقیق و مقدمه: دکتر حسین ضیاء تربتی. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
18
- شیرازی، محمد ابن ابراهیم. (ملاصدرا). (1378ق). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلة الاربعة. (ج8). تهران: منشورات مصطفوی.
19
- شیرازی، محمد ابن ابراهیم. (ملاصدرا). (1379ق). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلة الاربعة. (ج3 و6). تهران: منشورات مصطفوی.
20
- شیرازی، محمد ابن ابراهیم (ملاصدرا). (1403ق/1361). تفسیر القرآن الکریم. (ج4). قم: تصحیح: محمد خواجوی، انتشارات بیدار.
21
- شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا). (1420ق/2000م). العرشیه. تصحیح و تعلیق: فاتن خلیل اللبن و فوادکار. بیروت: مؤسسه التاریخ العربی.
22
- طباطبایی، سید محمد حسین (علامه طباطبایی). (1417ق/1997م). المیزان .( ج2 و9). بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
23
- طباطبایی، سید محمد حسین (علامه طباطبایی). (1362). نهایة الحکمة، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
24
- طباطبایی، سید محمد حسین (علامه طباطبایی). (1417). بدایة الحکمة، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
25
- طباطبایی، سید محمد حسین (علامه طباطبایی). (1426ق/ 2005 م). الانسان والعقیده، قم: تحقیق الشیخ صباح الربیعی – الشیخ علی الاسدی، مکتبه فدک.
26
- الطبرسی ابوعلی الفضل (1379ق/1339). مجمع البیان. ( ج4). بیروت: تصحیح: سید هاشم رسولی محلاتی، داراحیاء التراث العربی.
27
- علم الهدی، سید مرتضی. (1325ق). الامالی. (ج1). مصر.
28
- علم الهدی، سید مرتضی. (1403 ق) امالی المرتضی. (ج1). قم: مکتبة آیت اللّه مرعشی نجفی.
29
- الفیض الکاشانی، مولی محسن. (1383). المجحة البیضاء. (چاپ دوم، ج5). تهران: تصحیح و تعلیق: علی اکبر غفاری، دفتر انتشارات اسلامی.
30
- قرائتی، محسن. (1390). تفسیر نور، (چاپ هفدهم، ج3). تهران: دارالکتب الاسلامیة.
31
- قطبالدین شیرازی، محمود بن مسعود. (1380). شرح حکمة الاشراق. به اهتمام عبدالله نورانی و مهدی محقق. انتشارات مؤسسه مطالعات اسلامی. تهران: دانشگاه تهران.
32
- کاپلستن، فردریک. (1362). تاریخ فلسفه. (ج1، قسمت دوم). ترجمه: دکتر سید جلالالدین مجتبوی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
33
- لطفی، محمد حسین. (1367). دوره آثار افلاطون. (چاپ دوم، ج1). تهران: گلشن.
34
- مکارم شیرازی، ناصر و همکاران. (1374). تفسیر نمونه. (چاپ هفدهم، ج7). تهران: دارالکتب الاسلامیة.
35
- معلوف، لوئیس. (1973م). المنجد. (چاپ بیست وششم). بیروت.
36
- دورانت، ویل. (1372)، تاریخ تمدن. (چاپ چهارم. ج1). تهران: ترجمه: احمد آرام. تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
37
ORIGINAL_ARTICLE
نگاهی نو به ساختار اخلاق اسلامی
محققان اسلامی از منظرهای مختلف به مقولۀ اخلاق نگریستهاند و مطالب مختلف و گاه پراکندهای در این زمینه مطرح کردهاند. ورود و خروج محققان به این مبحث، یکسان نیست. بهویژه اینکه نگرش آنان از این جهت که به صِرف عقل اعتماد کردهاند یا نقل یا هر دو، متفاوت است. بسیاری اوقات چندان به دنبال تنظیم یک نظام اخلاقی یا ساختار معین نبودهاند و یا دستکم نگاه استقلالی به آن نداشتهاند و از اینرو، چندان تصریحی به «نظام اخلاقی» ندارند. البته، بیتردید اگر« نظام اخلاقی» تعریف شود و منظور از«ساختار» آن تبیین شود و با این نگاه به مجموعۀ آن چه در« اخلاق» آوردهاند، نگریسته شود، چهبسا بتوان نظام اخلاقی خاص و ساختار معین از آن استخراج کرد که کار چندان سادهای نیز نیست. پارهای از نویسندگان ومحققان معاصر به مسئلۀ «نظام اخلاقی» و «ساختار» آن توجه مستقل نمودهاند و مسئلۀ «نظام اخلاقی» و شرایط و پیشفرضهای آن را برجسته کردهاند که کار بسیار پسندیدهای است، اما آن چه در این مقاله ارائه میشود؛ نگاه جدیدی به ساختار اخلاق اسلامی است که سابق بر این در کتب اخلاق اسلامی پیشینهای برای آن یافت نشده است.
https://pfk.qom.ac.ir/article_1047_926336a08f9ae0dac285a0fc4afdbceb.pdf
2018-02-20
148
169
10.22091/pfk.2018.2553.1755
ساختاراخلاق اسلامی
غایت اخلاقی
فعل اخلاقی
فاعل اخلاقی
حیطه اخلاقیات
لقاءاللّه
مریم
لاریجانی
larijani54@gmail.com
1
استادیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
- قرآن کریم.
1
- امام جعفر بن محمد الصادق (ع). (1400 ق). مصباح الشریعه. بیروت: موسسه أعلمی.
2
- آمدی، عبد الواحد بن محمد. (1410 ق). غررالحکم و دررالکلم. قم: دارالکتب الإسلامی.
3
- ابن أبی جمهور، محمد بن زینالدین. (1405 ق).عوالی اللئالی العزیزیه. قم: دار سید الشهداء.
4
- ابن طاووس، علی بن موسی. (1376). الإقبال بالأعمال الحسنه فی ما یعمل مرّة فی السنة (إقبال الأعمال). (ج3).قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
5
- اصفهانی، محمد حسین. (1415ق). نهایة الدرایة فی شرح الکفایه. قم: مؤسسه آل البیت.
6
- جوادی آملی، عبداللّه. (1390). ادب قضا در اسلام.(ج1). تحقیق و تنظیم: مصطفی خلیلی. قم: مرکز نشر اِسراء.
7
- دراز، محمد بن عبداللّه. (1418ق). دستور الأخلاق فی القرآن. (چاپ دهم). قاهره: مؤسسة الرساله.
8
- رازی، ابن مسکویه. (بیتا). تهذیب الأخلاق و تطهیر الأعراق. قاهره: مکتبة الثقافة الدینیة.
9
- صافی اصفهانی، حسن. (1417ق). الهدایة فی الأصول (تقریراً لأبحاث آیةاللّه الخویی). قم: موسسه صاحب الأمر.
10
- شیخ صدوق، محمدبن علی بن الحسین. (1413ق). من لا یحضره الفقیه.(ج3). قم: انتشارات جامعه مدرسین.
11
- صفار قمی، محمد بن حسن. (1404ق). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد (ص).(ج3). قم: کتابخانه آیة اللّه مرعشی.
12
- طباطبایی، سید محمد حسین (علامه طباطبایی). (1371). المیزان فی تفسیر القرآن. (ج6). قم: اسماعیلیان.
13
- طباطبایی، سید محمد حسین (علامه طباطبایی). (1360). رسالة الولایة. قم: موسسه أهل البیت.
14
- طبرسی، احمد بن علی. (1403ق). الإحتجاج علی أهل اللجاج. (ج1). مشهد: نشر مرتضی.
15
- طبرسی، حسن بن فضل. (1412ق). مکارم الأخلاق. قم: الشریف الرضی.
16
- طوسی، محمد بن حسن. (1414ق). الأمالی. قم: موسسه بعثت.
17
- طوسی، محمد بن حسن. (1411ق). مصباح المتهجد و سلاح المتعبد. (ج2). بیروت: موسسه فقه الشیعه.
18
- غزالی، محمد بن محمد. (بی تا). إحیاء علومالدین. (ج1). بیروت: دار الکتاب العربی.
19
- فیض کاشانی، محمد بن مرتضی. (1417ق). المحجة البیضاء فی تهذیب الإحیاء. (ج1). قم: موسسة النشر الإسلامی.
20
- کراجکی، محمد بن علی. (1410ق). کنز الفوائد فی حل مشکلات القواعد. (ج1). قم: دار الذخائر.
21
- کلینی رازی، أبو جعفر محمّد بن یعقوب. (1365). الکافی. تهران: درالکتب الاسلامیه.
22
- مصباح یزدی، محمد تقی. (1388). اخلاق در قرآن. (ج1). قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
23
- مصباح یزدی، محمد تقی. (1384). نقد و بررسی مکاتب اخلاقی. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
24
- مکارم شیرازی، ناصر. (1377). اخلاق در قرآن. (ج1). قم: مدرسه امام علی بن ابیطالب (ع).
25
- ملکی تبریزی، جواد. (1369). لقاء اللّه. (چاپ چهارم). قم: انتشارات مصطفوی.
26
- نراقی، محمد مهدی. (1332). جامع السعادات. (ج1). بیروت: موسسه أعلمی.
27
- نوری، حسین بن محمد تقی. (1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. (ج11). قم: موسسۀ آل البیت.
28
- وارنوک، جان. (1368). فلسفۀ اخلاق در قرن حاضر. ترجمه و تعلیقات: صادق لاریجانی. تهران: مرکز ترجمه و نشر کتاب.
29
- اصفهانی، محمد حسین. (1376-1377). حسن و قبح عقلی و قاعده ملازمه. ترجمه: صادق لاریجانی. نقد و نظر، 4 (۱۳-1۴)، 129-165.
30
- لاریجانی، صادق. (1386). نظریهای در تحلیل الزامات اخلاقی و عقلی. پژوهشهای اصولی. 3 (7)، ص209-234.
31
- لاریجانی، مریم. (1392). رابطه دین و اخلاق؛ سطوح چهارگانه. اخلاق وحیانی. 2 (5). ص 45-62.
32
- لاریجانی، مریم. (1389). چگونگی امکان اخلاق اسلامی. پژوهشهای اخلاقی. 1 (1). ص 82-71.
33
- هیثمی، علی بن أبی بکر. (1414ق). مجمع الزوائد و منبع الفوائد. (ج8). قاهره: مکتبة القدسی.
34
- Annas, J., (1995). The Morality of Happiness. Oxford: Oxford University Press.
35
- Bartley, W. W., (1972). Morality and Religion. UK: Palgrave McMillan.
36
- Davis, N., (1993). Contemporary deontology in Companion to Ethics. Ed. Peter Singer. USA: John Wiley & Sons.
37
- Foot, P., (1978) Virtues and Vices and Other Essays in Moral Philosophy. USA: University of California Press.
38
- Finnis, J., (2011). Natural Law and Natural Rights. Oxford: Oxford University Press.
39
- Frankena, W. K., (1976). Perspectives on Morality: Essays. USA: University of Notre Dame Press.
40
- Frankena, W. K., (1973). Ethics. USA: Prentice-Hall.
41
- Rawls, J., (2000). Lectures on The History of Moral philosophy. USA: Harvard University Press.
42
- Moore, G. E., (1965). Principia Ethica. UK: Cambridge University Press.
43
- MacIntyre, A. C., (2013). After Virtue. USA: A & amp; C Black..
44
- Alexander, L.; Moore, M. (2016). Deontological Ethics. The Stanford Encyclopedia of Philosophy. URL = .
45
- Kraut, R., (2016). Altruism. The Stanford Encyclopedia of Philosophy. URL = .
46
ORIGINAL_ARTICLE
نامۀ عمل در نظام حکمت صدرایی
از آموزههای دینی در حوزۀ معادشناسی نامۀ عمل است که بر اساس آیات و روایات در بردارندۀ همه اعمال، نیتها و باورهای انسان است و در قیامت بسته به نوع آنها از سمت راست یا چپ به او داده میشود. با توجه به اینکه این نامه نمیتواند از سنخ کتاب و دفتر دنیوی باشد، دانشمندان مسلمان با این پرسش روبهرو شدهاند که حقیقت نامۀ عمل چیست. یکی از پاسخهای مهم به این پرسش، تبیین فلسفی حکیم الهی ملاصدراست که حقیقت نامۀ عمل را روح و قلب انسان میداند. این مقاله، ضمن اشاره به دیدگاههای گوناگون در باب نامۀ عمل، به گزارش تبیین فلسفی ملاصدرا و بیان مبانی و نیز ثمرات تبیین او میپردازد و سپس نشان میدهد که این تبیین نهتنها از حیث سازگاری درونی با نظام فلسفه صدرایی از ابهاماتی برخوردار است، از جهت همخوانی با آموزههای دینی نیز با تأملاتی روبهروست.
https://pfk.qom.ac.ir/article_1034_7a491d9ec7a4e9c70992ddf4b4135f78.pdf
2018-02-20
170
189
10.22091/pfk.2018.910.1323
نامۀ عمل
معاد
ملاصدرا
تجسّم اعمال
حکمت متعالیه
علیرضا
اسعدی
asady50@gmail.com
1
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
LEAD_AUTHOR
- قرآن کریم. ترجمه: الهی قمشهای.
1
- حسن بن محمد دیلمی. (1412ق). ارشاد القلوب. ( ج1). قم: الشریف الرضی.
2
- عبداللّه جوادی آملی. (1387). تفسیر تسنیم. ( ج13). قم: اسراء.
3
- فضل بن حسن طبرسی. (1406ق). مجمع البیان. ( ج9-10). تهران: انتشارات ناصر خسرو.
4
- محمد بن یعقوب کلینی. (1407ق). الکافی. (ج2). تحقیق: علی اکبر غفاری و محمد آخوندی. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
5
- حسینی تهرانی، سید محمد حسین. (1423ق). معادشناسی. (ج7). مشهد: نور ملکوت قرآن.
6
- طباطبایی، سید محمد حسین (علامه طباطبایی). (1393ق). المیزان فی تفسیر القرآن. (چاپ سوم، ج2). بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
7
- طباطبایی، سید محمد حسین (علامه طباطبایی). (1392ق). المیزان فی تفسیر القرآن. (چاپ دوم، ج7). قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
8
- شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا). (1366). تفسیر القرآن الکریم. (چاپ دوم، ج1، 4، 5 و 7). قم: بیدار.
9
- شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا). (1981م). الحکمه المتعالیه. (چاپ سوم، ج9). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
10
- شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا). (1360). اسرار الآیات و انوار البینات. تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه اسلامی.
11
- شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا). (1363). مفاتیح الغیب. تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی و انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
12
- شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا). (1386). الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه. سید جلالالدین آشتیانی. ( چاپ چهارم). تهران: مؤسسه بوستان کتاب.
13
- شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا). (1420ق). مجموعه رسائل فلسفی. (چاپ دوم). تهران: حکمت.
14
- شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا). (1422ق). شرح الهدایه الاثیریه. (چاپ دوم). بیروت: مؤسسه التاریخ العربی.
15
- مکارم شیرازی، ناصر. (1386). پیام قرآن. (چاپ نهم، ج6). تهران: دار الکتب الاسلامیه.
16
- مکارم شیرازی، ناصر. (1371). تفسیر نمونه. (چاپ دهم، ج12). تهران: دار الکتب الاسلامیه
17
ORIGINAL_ARTICLE
معرفت و یقین پیامبران به حقانیت وحی
بررسی معرفت و یقین انبیا به حقانیتِ وحی، یکی از مسائل مهم وحی و معارف بلند الهی است. در این خصوص تحلیلهای گوناگونی ارائه شده است. برخی معرفت و یقین پیامبران را در تلقی وحی از طریق علم حضوری که خطا در آن راه ندارد، دانسته و کسانی نیز منشأ آن را آگاهی از لوح محفوظ که پیامبر با روح قدسی خود به فرشته متصل میشود و معارف الهی را از او دریافت میکند، میدانند. برخی اندیشمندان، علم پیامبران به حقانیت وحی را از طریق معجزه الهی معرفی کردهاند. دیدگاهی با استناد به تجرّد ناب عقلی پیامبر و عدم دسترسی شیطانِ درون و بیرون بر مقام تجرّد عقلی و مشاهدۀ حقیقت وحی از سوی پیامبر به حقانیت و عدم شک و تردید او به وحی اعتقاد دارند، ولی آن چه به عنوان راهحل نهاییِ مسئله قابلطرح است این است که وحی یک پدیدۀ اعطایی و غیر اکتسابی است و از همینرو، از راههای متعارف عقلی و شهودی به دست نمیآید. از سوی دیگر، هدف اعطاکنندۀ وحی و بعثت پیامبران، به مقتضای حکمت الهی هدایت و راهنمایی بشریت به سوی رستگاری، سعادت و کمال جاودانی است و برای نیل به این هدف، ضروری است گیرندگان وحی از عصمت و مصونیت در دریافت آن برخوردار باشند تا بتوانند پس از تلقی، پیام الهی را بهدرستی ابلاغ کرده و بدون هیچگونه خطا و اشتباه به وظیفه خطیر رسالت خویش اقدام نمایند. در غیر این صورت، نقضِ غرض لازم آمده و اِنزال وحی و اِرسال رسولان بیهوده و لغو خواهد بود.
https://pfk.qom.ac.ir/article_1036_9971e0e997d70c45ddfa02b2ff914f94.pdf
2018-02-20
109
207
10.22091/pfk.2018.498.1227
معرفت
پیامبران
حقانیت
یقین
وحی
سرشت
طبیعت وحی
یداله
دادجو
dadjoo43@gmail.com
1
دانشیار دانشگاه پیام نور
LEAD_AUTHOR
- امینی، ابراهیم. (1377). وحی در ادیان آسمانی. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
1
- جوادی آملی، عبداللّه. (1384). تفسیر موضوعی قرآن. (وحی ونبوت). (چاپ سوم). قم: مرکز نشراسراء.
2
- جوادی آملی، عبداللّه. (بیتا). وحی و رهبری. (چاپ سوم). تهران: انتشارات الزهرا.
3
- حسنزاده آملی، حسن. (1377). عیون مسائل النفس. قم: انتشارات امیر کبیر.
4
- حسنزاده آملی، حسن. (1381). دروس معرفت نفس. قم: انتشارات الف. لام. میم.
5
- ربّانی گلپایگانی، علی. (1391). وحیشناسی. قم: انتشارات رائد.
6
- سبحانی، جعفر. (1411ق). نظریة المعرفة. قم: المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه.
7
- شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا). (1981 م). الحکمة المتعالیة. بیروت: احیاء الترا ث العربی
8
- طباطبایی، سید محمد حسین (علامه طباطبایی). (1390). المیزان. (چاپ سوم). قم: مؤسسۀ مطبوعاتی اسماعیلیان.
9
- طباطبایی، سید محمد حسین (علامه طباطبایی). (1415ق). الرسائل التوحیدیه. (چاپ دوم). قم: مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
10
- طباطبایی، سید محمد حسین (علامه طباطبایی). (بیتا). اصول فلسفه و روش رئالیسم. مقدمه و پاورقی: مرتضی مطهری. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
11
- عبد اللّهی، محمود. (1386). وحی در قرآن. قم: بوستان کتاب .
12
- فخر رازی، ابو عبداله محمد بن عمر. (1420ق). مفاتیح الغیب. بیروت: احیاء الترا ث العربی.
13
- فنائی اشکوری، محمد. (1374). علم حضوری. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
14
- محمد بن محمد ابن نعمان (شیخ مفید). (1413ق). مصنفات شیخ مفید. قم: المؤ تمر العالمی لألفیة الشیخ المفید.
15
- مصباح یزدی، محمد تقی. (1374). آموزش فلسفه. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
16
ORIGINAL_ARTICLE
نسبت صفات سلبی خداوند با بیانپذیری او در اندیشۀ ابن سینا و علامه حلّی
برای سخنگفتن از اوصاف الهی از دیرباز طریقههایی مطرح بوده است و به دو دستۀ کلی سلبی و ایجابی تقسیم میشود که این دو خود دارای زیرمجموعهها و تقسیمات فرعیاند؛ ازجمله تقسیم سلبی به طریقۀ سلب و سکوت، طریقه سلبی تفضیلی و طریقه سلبی- ایجابی است. آن چه در این نوشتار مدنظر ماست بررسی دربارۀ طریقه سلبی- ایجابی و نسبت آن با بیانپذیری خداوند است؛ زیرا این طریقه دارای تفاسیر و معانی مختلف نزد اندیشمندان است و برخی از این معانی با بیانناپذیری خداوند تضاد دارد. حال معنای طریقۀ سلبی- ایجابی نزد ابن سینا و علامه حلی چگونه است؟ رابطه طریقۀ سلبی-ایجابی با بیانناپذیری خداوند نزد این دو اندیشمند چگونه است؟ ابن سینا در باب ذات و صفات الهی صفات واجب تعالی را به سلبها و اضافه بازمیگرداند و با بیانناپذیری صفات و ذات الهی موافق نیست. علامه حلی بهنوعی بازگشت از ایجابی به سلبی قائل و صفات ایجابی را از راه سلب اضداد آنها میشناسد و بیانپذیری در صفات را نیز به توقیفیّت صفات محدود میکند. در این نوشتار ضمن بررسی معانی مختلف طریقۀ سلبی- ایجابی نزد اندیشمندانی چون ابن سینا و علامه حلّی، موضع کلی ابن سینا را که بازگشت همۀ صفات الهی به سلب و اضافه است، بیان میداریم.
https://pfk.qom.ac.ir/article_1035_a77235611086f397569b7101d51bd752.pdf
2018-02-20
208
227
10.22091/pfk.2018.502.1229
وجوب وجود
صفات سلبی
صفات ایجابی
وحدت
صفات الهی
حسن
عباسی حسین آبادی
abasi.1374@yahoo.com
1
دنشیار دانشگاه پیام نور
LEAD_AUTHOR
- الأهوانی، احمد فؤاد. (1362). تاریخ فلسفه در اسلام. (ترجمه: م. م. شریف). (ج1). تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
1
- ابن سینا. (1375). الاشارات والتنبیهات مع شرح خواجه نصیرالدین طوسی وقطبالدین رازی. قم: نشر البلاغه.
2
- ابن سینا. (1363). مبدأ والمعاد، (به اهتمام عبداللّه نورانی). مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مگ گیل شعبۀ تهران.
3
- ابن سینا. (1418). الهیات من کتاب الشفاء. آیة اللّه حسنزاده آملی. قم: مکتبه الاعلام الاسلامی. مرکز نشر.
4
- ابن سینا. (1379). التعلیقات. (چاپ چهارم). قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
5
- ابن سینا. (1390). الهیات از کتاب شفا. (ویرایش و ترجمه: ابراهیم دادجو). تهران: امیرکبیر.
6
- ابن سینا. (1364). النجاه من الغرق فی بحر الضلالات. (مقدمه و تصحیح: محمدتقی دانشپژوه). (چاپ دوم). تهران: دانشگاه تهران.
7
- ابن سینا. (1371). المباحثات. (توضیح مقدمه و تحقیق: محسن بیدارفر). قم: بیدار.
8
- ابن سینا. (1391). تعلیقات. (تحقیق: سید حسین موسویان). تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
9
- احمدوند، معروفعلی. (1389). رابطه ذات و صفات الهی. قم: بوستان کتاب.
10
- افلاطون. (1380). مجموعه آثار. (ترجمه: محمد حسن لطفی). (ج4). تهران: خورازمی.
11
- افلوطین. (1361). مجموعه آثار. (ترجمه: محمدحسن لطفی). (ج2) . تهران: خوارزمی.
12
- ایلخانی، محمد. (1382). تاریخ فلسفه در قرون وسطی و رنسانس. تهران: سمت.
13
- ایلخانی، محمد. (1380). متافیزیک بوئتیوس. تهران: الهام.
14
- حسنزاده آملی، حسن. (1374). کلمه علیا در توقیفیت اسماء. (چاپ چهارم). قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
15
- حلّی، حسن بن یوسف. (بیتا). کشفالمراد شرح فی تجرید الاعتقاد. قم: مکتبه المصطفوی.
16
- حلّی، حسن بن یوسف. (1413). کشفالمراد شرح فی تجرید الاعتقاد. تصحیح، مقدمه، تحقیق و تعلیقات: حسنزاده آملی. (چاپ چهارم). قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
17
- حلّی، حسن بن یوسف. (1351). کشف المراد فی شرح تجریدالعتقاد. ترجمه و شرح: ابوالحسن شعرانی. تهران: انتشارات کتابفروشی اسلامیه.
18
- حلّی، حسن بن یوسف. (1371). نهج الحق کشف الصدق. مؤسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان.
19
- حلّی، حسن بن یوسف. (1419). نهایه المرام فی علم الکلام. قم: مؤسسه الامام الصادق.
20
- ذبیحی، محمد. (1389). فلسفه مشاء با تکیه بر اهم آراء ابن سینا. چاپ چهارم. تهران: سمت.
21
- ذبیحی، محمد؛ ایرجینیا، اعظم. (1393). «بررسی وجودشناختی صفات الهی از دیدگاه ابن سینا همراه با نقد ملاصدرا». پژوهشهای هستیشناختی. 3 (6)، ص19-38.
22
- شیروانی، علی. (1388). ترجمه و شرح کشفالمراد. (چاپ سوم، ج1). قم: مؤسسه انتشارات دارالعلم.
23
- علیزمانی، امیرعباس. (1387). سخنگفتن از خدا. (ج2). تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشههای اسلامی.
24
- مطهری، مرتضی. (1369). مقالات فلسفی. (ج2). تهران: انتشارات حکمت.
25
- Quinn, Patrick. (1996). Aquinas, Platonism and Knowledge of God. Avebury Series in Philosophy.
26