ORIGINAL_ARTICLE
توحید خاصّی و تفسیر آیات متشابه از منظر ملاصدرا
آیات متشابه در طول تاریخ علوم اسلامی از جمله مباحث چالشبرانگیز بوده است. صدرالمتألّهین شیرازی در اصول هستیشناسی خود قائل به نظریه توحید خاصّی در مقابل دیدگاه توحید عامی است. وی معتقد است بدون آنکه نیازی به تأویل آیات متشابه یا قول به تجسم در باب ذات باریتعالی باشد میتوان بر مبنای اصول فلسفیـ عرفانی دیدگاه توحید خاصّی ظواهر الفاظ آیات را حفظ کرد و همه آیات متشابه را بر ظاهر معنای آنها حمل کرد. اما بر مبنای نظریه توحید عامی نمیتوان آیات متشابه را بر ظاهر الفاظ حمل کرد، بلکه یا باید آنها را تأویل کرد، یا قول به تجسم در باب واجبالوجود را پذیرفت. با توجه به چندتباری بودنِ مسئله متشابهات قرآن، ملاصدرا در این مسئله رهیافت میانرشتهای اخذ کرده است.
https://pfk.qom.ac.ir/article_3_4d1bc1e585a2a97d7067a0690cc0a034.pdf
2014-05-22
5
22
10.22091/pfk.2014.3
توحید خاصّی
توحید عامی
آیات متشابه
عرش
ملاصدرا
احمد
عبادی
1
استادیار گروه معارف قرآن و اهلالبیت(ع) دانشگاه اصفهان.
LEAD_AUTHOR
داود
صائمی
2
دانشجوی مقطع دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران
AUTHOR
احمد
بهشتی
falsafikalami@qom.ac.ir
3
استاد گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تهران
AUTHOR
القرآن الکریم.
1
الامام علی (ع) (1422). نهج البلاغه، گردآوری: السیّد الشریف الرضیّ، قم: مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ سوم.
2
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1383). الاشارات و التنبیهات، در: شرح الاشارات، قم: نشر البلاغه، چاپ اول، ج3.
3
بهشتی، احمد (1383). هستی و علل آن، قم: بوستان کتاب قم، چاپ اول.
4
______ (1382).«بررسی زبان قرآن در آیات متشابه»، در: پژوهشنامهٔ قرآن و حدیث، پیششمارهٔ 1، ص5-18.
5
سبزواری، حاج ملاهادی (1382). التعلیقه علی الشواهد الربوبیّه، در: الشواهد الربوبیّه فی المناهج السلوکیّه، تصحیح: سید جلالالدین آشتیانی، قم: بوستان کتاب قم، چاپ سوم.
6
______ (1369). شرح غررالفرائد یا شرح منظومه حکمت، قسمت امور عامه و جوهر و عرض، به اهتمام: مهدی محقّق و توشی هیکو ایزوتسو، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
7
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1382). الشواهد الربوبیّه فی المناهج السلوکیّه، به تصحیح: سید مصطفی محقّق داماد، به اشراف: سید محمد خامنهای، تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا، چاپ اول.
8
______ (1366). تفسیر القرآن الکریم، تصحیح: محمد خواجوی، قم: انتشارات بیدار، چاپ اول.
9
______ (1386). مفاتیح الغیب، تصحیح: نجفقلی حبیبی، به اشراف: سید محمد خامنهای، تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا، چاپ اول، ج1.
10
______ (1430). الحکمه المتعالیّه فی الاسفار العقلیّه الاربعه، قم: منشورات طلیعه النور، چاپ دوم، ج1، ج2 و ج6.
11
______ (1378). متشابهات القرآن، در: سه رساله فلسفی، تصحیح: سید جلالالدین آشتیانی، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ اول.
12
طباطبایی، سید محمد حسین (1382). بدایه الحکمه، تصحیح: علی شیروانی، قم: انتشارات دارالفکر، چاپ چهارم.
13
______ (1424). نهایه الحکمه، تحقیق و تعلیق: عباسعلی زارعی سبزواری، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ هجدهم.
14
فرامرز قراملکی، احد (1385). اصول و فنون پژوهش در گستره دینپژوهی، قم: انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
15
______ (1388). روششناسی مطالعات دینی، مشهد: انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی، چاپ پنجم.
16
______ (1377). «رویآورد بینرشتهای و هویت معرفتی فلسفهٔ صدرایی»، در: مقالات و بررسیها، ش63، ص125ـ136.
17
فلاحپور، مجید (1382).«متشابهات قرآن از دیدگاه ملاصدرا»، در: مقالات و بررسیها، ش74، ص73ـ88.
18
پینوشتها:
19
[1]. برای تفصیل سخن در باب اقسام تشکیک نک.: ملاصدرا، 1430: 1/62؛ بهشتی، 1383: 206.
20
[2]. حضرت علی (ع) میفرماید: «مَعَ کُلِّ شیءٍ لا بِمُقارنه و غیر کلِّ شیءٍ لا بِمُزایله» (نهجالبلاغه، خطبه 1).
21
[3]. اشاره به آیهٔ شریفهٔ «کَفَروا الّذین قالوا إنَّ اللهَ ثالِثُ ثَلاثه» (مائده: 72).
22
[4]. برای تفصیل سخن در این خصوص و بررسی دلایل ملاصدرا و پیروانش در رد این نظریه نک.: صدرالمتألّهین شیرازی، 1430: 6/59-84؛ همو، 1382: 69؛ سبزواری، 1382: 521؛ همو، 1369: 57؛ طباطبایی، 1424: 17-18؛ همو، 1382: 22.
23
[5]. برای تفصیل سخن در باب نفی جسم و جسمانیّت از واجبالوجود نک.: ابنسینا، 1383: 3/59-60؛ بهشتی، 1383: 329-340.
24
[6]. برای تفصیل سخن در باب جایگاه رویآورد میانرشتهای در فلسفهٔ صدرایی نک.: فرامرز قراملکی، 1388؛ همو، 1377.
25
[7]. برای تفصیل سخن در باب چیستی مسائل چندتباری نک.: فرامرز قراملکی، 1388: 186-187.
26
ORIGINAL_ARTICLE
بازخوانی حرکت جوهری ملاصدرا و برخی لوازم و پیامدهای دینشناختی آن
مقاله حاضر، با واکاوی مبانی وجودی و معرفتی فلسفه ملاصدرا، رویکرد خاص وی را به نظریه حرکت جوهری بررسی میکند. ملاصدرا بر اساس نگرش تلفیقی خود، مؤلفهها و لوازم نظریه خویش را بازنگری میکند. بر این اساس، دوگانههای ماده و صورت و اتصافشان به جوهریت، در ذیل کارکردهای نفس تبیین میشود. وی، با وضع تفکیک بین اشتداد وجودی و اشتداد جوهری، موضوع اشتداد را امری ورای جوهریت و عرضیت و اسناخ حقیقت وجود میداند. ملاصدرا، با وضع تشکیک به مثابه ملاک نهایی، فرآیند اشتداد را در عقول مجرد و جمیع ماسویالله تسری میدهد. بر این اساس، در تفکر صدرایی، خلع نفس از عوارض مادی و جسمانی در حین موت، مانع از استدامه حرکت استکمالی و تناسخ دنیوی نفس نخواهد بود.
https://pfk.qom.ac.ir/article_4_ef5ee0ec8a853e338743ba8eec6e1c03.pdf
2014-05-22
23
35
10.22091/pfk.2014.4
اصالت وجود
اشتداد
ماده و صورت
تشکیک
تناسخ
محمد
نجاتی
1
استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بندرعباس
LEAD_AUTHOR
محمد
سعید مهر
saeedi@modares.ac.iryahoo.com
2
دانشیار دانشگاه تربیت مدرس
AUTHOR
منابع
1
اکبری، رضا (1377). «تجربه دینی سوئینبرن و اصل زودباوری»، در: قبسات، س3، ش8 و 9، ص96-103.
2
پترسون، مایکل و همکاران (1383). عقل و اعتقاد دینی، ترجمه: احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران: طرح نو.
3
ملکیان، مصطفی (1381). راهی به رهایی؛ جستارهایی در باب عقلانیت و معنویت، تهران، نشر نگاه معاصر.
4
Cupitt, D. (1998). Mysticism and Morality,Blackwell.
5
James, W. (1902). The Varieties of Religious Experience, Newyork: longman, creen.
6
Mackie, J. L. (1982). The Miracle Of Theism, New York: Oxford University Press.
7
Peterson, M. (1991). Reason and Religious Belief, Oxford: Oxford University Press.
8
Swinburne, R. (1979).The Existence of God, Oxford: Clarendon Press.
9
Swinburne, R. (2005). Faith and Reason, Oxford, 2nd ed.: Oxford University Press.
10
Swinburn, R., Intellectual Autobiography, in Reason and the Christian Religious, Essay in Honor Of Richard Swinburne , Edited by Alan G. Radgett., Oxford , Clarendon Press, 1994.
11
William, J. (1902). The Varieties of Religious Experience, Newyork: Longman, Green Co.
12
Yandell, K. (1993). The Epistemology of Religious Experience, Cambridge.
13
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی نقدهای جی. ال. مکی بر تجربه دینی و پاسخ آنها از منظر ریچارد سوئینبرن
تجربه دینی، رویداد مواجهه شخص تجربهگر با حقیقت غایی یا عالم ماورای طبیعی است. جی. ال. مکی، تجارب دینی را نه تجاربی الاهی، که توهّمات، خیالپردازیها و کارکردهای ضمیر ناخودآگاه اشخاص تجربهگر میداند. از اینرو، تجارب مذکور را به مثابه دلیلی بر وجود خدا، نامعتبر میداند. در مقابل، ریچارد سوئینبرن بر اساس «اصل آسانباوری»، که «اشیا در واقع همان گونهاند که به نظر میرسند مگر اینکه خلاف آن اثبات شود»، و نیز «اصل گواهی»، که «در صورت عدم فریبخوردگی یا توهّم شاهدان، باید قول آنان را درباره تجربه مورد نظر پذیرفت»، با رد انتقادهای مکی، تجارب دینی را یک استدلال استقرایی معتبر بر اثبات وجود خدا میداند.
https://pfk.qom.ac.ir/article_7_046e7df39679c67c17b5e3a8f985db6b.pdf
2014-05-22
37
58
10.22091/pfk.2014.7
تجربه دینی
جی. ال. مکی
ریچارد سوئینبرن
پدیده روانی
پایه عقلانیت
اصل آسانباوری
اصل تصدیق
محیا
رفیعی
1
استادیار گروه علوم تربیتی، دانشکده ادبیات، دانشگاه شهید باهنر کرمان
LEAD_AUTHOR
منابع
1
اکبری، رضا (1377). «تجربه دینی سوئینبرن و اصل زودباوری»، در: قبسات، س3، ش8 و 9، ص96-103.
2
پترسون، مایکل و همکاران (1383). عقل و اعتقاد دینی، ترجمه: احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران: طرح نو.
3
ملکیان، مصطفی (1381). راهی به رهایی؛ جستارهایی در باب عقلانیت و معنویت، تهران، نشر نگاه معاصر.
4
Cupitt, D. (1998). Mysticism and Morality,Blackwell.
5
James, W. (1902). The Varieties of Religious Experience, Newyork: longman, creen.
6
Mackie, J. L. (1982). The Miracle Of Theism, New York: Oxford University Press.
7
Peterson, M. (1991). Reason and Religious Belief, Oxford: Oxford University Press.
8
Swinburne, R. (1979).The Existence of God, Oxford: Clarendon Press.
9
Swinburne, R. (2005). Faith and Reason, Oxford, 2nd ed.: Oxford University Press.
10
Swinburn, R., Intellectual Autobiography, in Reason and the Christian Religious, Essay in Honor Of Richard Swinburne , Edited by Alan G. Radgett., Oxford , Clarendon Press, 1994.
11
William, J. (1902). The Varieties of Religious Experience, Newyork: Longman, Green Co.
12
Yandell, K. (1993). The Epistemology of Religious Experience, Cambridge.
13
ORIGINAL_ARTICLE
چیستی معجزه: بررسی دیدگاه سویینبرن و محمدحسین طباطبایی
بحث از چیستی معجزه و مسائل مربوط به آن، از دیرباز محل توجه دانشمندان بوده است و نظر به خارج عادت بودن آن و با توجه به اینکه امور طبیعت هدفمند و غایتمحور است و معجزه صبغهای خارج از شکل معمول موجودات طبیعت دارد موجد دیدگاههای متفاوتی در تعریف اعجاز شده و موضوع مطالعه اندیشمندان به خصوص متکلمان واقع شده و نظر آنها را به حقیقت معجزه و کیفیت تحقق آن جلب کرده است. لذا میتوان گفت معجزه مهمترین و اصیلترین امر خارقالعادهای است که روایات تاریخی متقن وقوع آن را به اثبات رسانده است. در قرون اخیر، به دنبال تشکیک هیوم در بحث اعجاز، دانشمندان غربی و اسلامی برای دفاع از اعتقادات دینی خود به بررسی اعجاز و مداقه در آن پرداختهاند که از میان این دانشمندان، سویینبرن کوشیده است با ابتنا بر آرای گذشتگان سنت غربی، مانند توماس آکوئیناس، تعریف خاصی از معجزه ارائه داده، معقولیت باور به معجزه را در نظام فکری مسیحیت مطرح کند. از میان دانشمندان اسلامی نیز محمدحسین طباطبایی با تعریف دقیق معجزه سازگاری آن را با قانون علیّت شرح و بسط داده است.
https://pfk.qom.ac.ir/article_6_c4bd31c5e945c6831116c64675ed9a1f.pdf
2014-05-22
59
84
10.22091/pfk.2014.6
معجزه
طباطبایی
سویینبرن
نقض قانون طبیعت
امور خارقالعاده
فرجالله
براتی
farajollah.barati@yahoo.com
1
دانشجوی دکترای فلسفه تطبیقی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران
LEAD_AUTHOR
امیر
دیوانی
2
عضو هیئت علمی دانشگاه مفید قم
AUTHOR
قرآن کریم.
1
کتاب مقدس.
2
ابنمنظور، محمد بن مکرم (1405). لسان العرب، قم: نشر ادب الحوزه.
3
احمدی، محمد امین (1389). معجزه تناقضنما یا غیبنمون: نگرشی نو به معجزه، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ اول.
4
اشعری، ابوالحسن (1400). مقالات الاسلامیین، به اهتمام: هلموت ریتر، بیجا: انتشارات الاسلامیه.
5
پترسون، مایکل و دیگران (1379). عقل و اعتقاد دینی، ترجمه: احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران: انتشارات طرح نو.
6
تفتازانی، سعدالدین (1409). شرح المقاصد، قم: انتشارات شریف رضی.
7
تیلیش، پل (1381). الهیات سیستماتیک، ترجمه: حسین نوروزی، تهران: انتشارات حکمت، ج1.
8
جر، خلیل (1363). فرهنگ لاروس، تهران: امیرکبیر، ج1.
9
حلّی، حسن بن یوسف (1417). کشف المراد، تعلیقه: حسن حسنزاده آملی، ج7، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
10
خویی، ابوالقاسم (1395/1993). البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار الزهراء، (از: نرمافزار المعجم، نسخه سوم، مرکز معجم فقهی، 1383).
11
الراغب الاصفهانی، ابی القاسم (بیتا). المفردات، طهران: المکتبه المرتضویه.
12
رحیمی اصفهانی، غلامحسین (1362). درسهایی از اصول عقاید اسلامی، قم: حکمت.
13
زبیدی، محمد مرتضی (1373). تاج العروس، بیجا: انتشارات دارالفکر.
14
زمانی، محمود (1377). «ترجمه کتاب مفهوم معجزه و نقد آن»، پایاننامه کارشناسی ارشد دینشناسی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم.
15
طباطبایی، محمد حسین (1372). المیزان فی تفسیر القرآن، ج1، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
16
طباطبایی، محمد حسین (1374). تفسیر المیزان، ج1، ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
17
طباطبایی، محمد حسین (بیتا الف). اصول فلسفه و روش رئالیسم، مقدمه و پاورقی: مرتضی مطهری، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ج5.
18
طباطبایی، محمد حسین (1362). اعجاز قرآن، بیجا: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی.
19
طباطبایی، سید محمد حسین (بیتا ب). مباحث علمی در تفسیر المیزان، قم: نشر تافته، ج3.
20
غزالی، امام محمد (1962). الاقتصاد فی الاعتقادات، مقدمه و تعلیقات: ابراهیم آکاه و حسین آقای، قاهره.
21
غزالی، ابوحامد محمد (بیتا). تهافت الفلاسفه، ترجمه: علیاصغر حکمت، قاهره: دارالمعارف.
22
معتزلی، قاضی عبدالجبار (بیتا). اللغه، الغنی فی ابواب التوحید و العدل، ج15، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
23
مفید، شیخ محمد بن نعمان (1393). النکت الاعتقادیه، تهران: المکتبه المرتضویه.
24
ملکیان، مصطفی (بیتا). سلسله درسگفتارهای کلام جدید (منتشرنشده)، قم: مؤسسه امام صادق (ع).
25
26. Flew, Antony (1971). "Miracles", in: Paul Edwards (ed.) (1971). Encyclopedia of philosophy, Vol. 4, P. 346.
26
27. Tilich, Paul (1953). "Systematic Theology", London: Nisbet.
27
28. Pope Benedict XIV (1738). "Deservorum Dei Beatificattion et Beatorum Canonization, iv: De Miraculis", Bologna.
28
29. Swinburne, Richard (ed.) (1989). Miracles, New York: Macmillan Publishing Company, London Collier Macmillan Publishers.
29
30. Swinburne, Richard (1968). "The Concept of Miracle", The Philosophical Quarterly, vol. 18, NO. 73, pp. 320-328.
30
ORIGINAL_ARTICLE
تأملی بر چیستی تنوعپذیری باورها و مبانی نظری آن
یکی از مهمترین ارکان کثرتگرایی معرفتی، کثرتگرایی در باورهاست. از همینرو، وقتی سخن از کثرتگرایی معرفتی به میان میآید از پرداختن به مسئله کثرتگرایی در باورها ناگزیریم. شاید بتوان ادعا کرد، یکی از مهمترین وجوه معقولیت کثرتگرایی در باورها، وجود قابلیت تنوع در خود باورهاست. به نظر میرسد، تردید و عدم یقین در خصوص برخی باورها، احتمالاً با امکان تنوع در باورها ارتباط دارد. باورهایی که قطعی نیستند و درباره آنها یقین نداریم، میتوانند باورهای غیریقینی دیگری را در کنار خود تحمل کنند. اما این مسئله باید به نحوی تبیین شود که روی در جانب بیسر و سامانی و نسبیگرایی افراطی نداشته باشد. میتوان با تحلیل پدیده باور و چگونگی بروز تنوع در آن، امکانی برای ارزیابی باورها یافت؛ البته نوعی از ارزیابی که ما را به مطلقگرایی و انکار تنوع سوق ندهد. با تحلیل پدیده باور درخواهیم یافت که باورکننده، موضوع باور و اظهار باور، سه رکن اصلی این پدیده هستند. با این وصف، میتوان برای تبیین تنوعپذیری در باورها از مبانی نظری مرتبط با هر یک از این سه رکن بهره برد.
* پژوهشگر دانشگاه ادیان و مذاهب.
https://pfk.qom.ac.ir/article_8_dc39ffee5689a219e6f62158ebc15190.pdf
2014-05-22
85
98
10.22091/pfk.2014.8
کثرتگرایی معرفتی
باور
تنوع در باورها
تنوعپذیری باورها
مبانی نظری
روح الله
چاوشی
1
پژوهشگر دانشگاه ادیان و مذاهب
LEAD_AUTHOR
منابع
1
بلخی (مولوی)، جلالالدین محمد (1382). مثنوی معنوی، (بر اساس تصحیح نیکلسون)، تهران: هرمس.
2
and Rationality: Philosophy of Religion Today, , edited by J. Jordan and D. Howard-Snyder (London: Rowman & Littlefield, 1996, 3-27.
3
Chittick, W. C. (1994). Imaginal Worlds : Ibn Al-àrabi and the Problem of Religious, New York: State University of New York Press.
4
Clifford, W. K. (1877). "The Ethics of Belief", Contemporary Review (29), 289-309.
5
Hack, S. (2010). "Pragmatism", In: J. Dancy, & E. Sosa, A Companion to Epistemology,pp. 599-604.
6
Harre, R., & Krausz, M. (1996). Varieties of Relativism, Great Britain: Blackwell Publishers.
7
James, W. (1896[1897]). The Will to Believe, New York: Cambridge.
8
Pojman, L. P. (2001). What Can we know?, second ed., Canada: Wadsworth, a division of Thomson Learning, Inc.
9
Wittgenstein, L. J. (1953). Philosophical Investigations, traslated by G.E.M. Anscombe, Blackwell (1999).
10
ORIGINAL_ARTICLE
رهیافت عرفانی به قرآن و مبانی آن با تأکید بر آیاتالاحکام
سخن از امکان راهیابی به باطن قرآن، از مباحث بنیادی حوزه علوم قرآن، تفسیر و به ویژه عرفان است. روایاتی از معصومین (ع) در تأویل و تفسیر باطنی پارهای از آیات وجود دارد اما آیاتی که بیان تأویلی و تفسیر باطنی درباره آنها از سوی معصوم (ع) رسیده است، اندک است. اینک پرسش این است که با توجه به روایات محدود، آن هم تنها درباره پارهای آیات، آیا میتوان در مواردی که نقل معتبر در کشف مدلول باطنی آیات قرآن وجود ندارد به تفسیر باطنی و تأویل آن پرداخت؟ پژوهش پیش رو کوشیده است، اثبات این امکان (امکان رهیافت عرفانی به قرآن) و چگونگی زبان گسترشپذیر قرآن را تبیین کند. برای رسیدن به این هدف ضمن اشاره به اهمیت این مسئله، به ویژه در روزگار کنونی، و نقشی که عرفان اصیل اسلامی میتواند در مواجهه با جنبشهای نوپدید دینی و معنوی ایفا کند، مبانی عقلی و نقلی (قرآن و روایات) این مسئله ارائه شده است.
https://pfk.qom.ac.ir/article_9_fd1c4822efc6c239fe22bb3d777401d4.pdf
2014-05-22
99
124
10.22091/pfk.2014.9
عرفان اسلامی
فقه اسلامی
قرآن
تأویل قرآن
باطن قرآن
محمد
نصیری
adyan.nasiri@yahoo.com
1
استادیار دانشگاه تهران، دانشکده معارف و اندیشه اسلامی
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
نهجالبلاغه.
2
احسائى، محمد ابن ابى جمهور (1405). عوالی اللآلی، قم: انتشارات سیدالشهداء (ع).
3
آملی، سید حیدر بن علی (1414). جامع الاسرار و منبع الانوار به انضمام نقد النقود فی معرفة الوجود با مقدمه کربن، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، انجمن ایرانشناسی فرانسه در ایران.
4
آملی، سید حیدر بن علی (1414-1416 ه.ق./ 1373-1375). تفسیر المحیط الاعظم و البحر الخضم فی تأویل کتاب الله العزیز المحکم، حققه و قدم له و علق علیه: محسن الموسوی التبریزی، تهران: وزارت الثقافه و الارشاد الاسلامی، مؤسسة الطباعة و النشر.
5
بلخی رومی (مولوی)، جلالالدین محمد بن محمد (1373). مثنوی معنوی، به کوشش: توفیق ه. سبحانی، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران.
6
بلخی رومی (مولوی)، جلالالدین محمد بن محمد (1381). کلیات دیوان شمس تبریزی، مطابق نسخه تصحیحشده استاد بدیعالزمان فروزانفر، با مقدمه: عبدالحسین زرینکوب، تهران: صدای معاصر.
7
حر عاملى، محمد بن حسن (1409). وسائل الشیعة، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
8
حسکانى، عبیدالله بن عبدالله (1411). شواهد التنزیل، بیجا: مؤسسه چاپ و نشر.
9
سعیدی روشن، محمدباقر (1389). زبان قرآن و مسائل آن، انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و انتشارات سمت، چاپ اول.
10
سیوطی، جلال الدین عبد الرحمن (1414). الاتقان فی علوم القرآن، دار ابن کثیر، چاپ اول.
11
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا) (1360). اسرار آلایات، تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
12
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا) (1386). مفاتیح الغیب، به اشراف: سید محمد خامنهای، تصحیح، تحقیق و مقدمه: نجفقلی حبیبی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
13
صفار قمی، محمد بن حسن بن فروخ (1404). بصائر الدرجات، قم: انتشارات کتابخانه آیتالله مرعشى.
14
صدوق، ابی جعفر محمد ابن علی ،ابن بابویه (1364). ثواب الأعمال، قم: انتشارات شریف رضى.
15
صدوق، ابی جعفر محمد بن علی ، بن بابویه (1361). معانی الأخبار، قم: انتشارات جامعه مدرسین قم.
16
صدوق، ابی جعفر محمد بن علی بن ، بابویه (1413). من لا یحضره الفقیه، قم: انتشارات جامعه مدرسین قم.
17
طباطبایى، سید محمدحسین (1417). المیزان فى تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم.
18
طبرسى، ابو منصور احمد بن على (1403). الإحتجاج، مشهد: نشر مرتضى.
19
فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (1361/1402). تفسیر الصافی، تصحیح: حسین اعلمی، بیروت: مؤسسه الاعلمی.
20
قمى، على بن ابراهیم بن هاشم (1387ق)، تفسیر القمی، موسسه دارالکتاب.
21
کنگره اندیشههای اخلاقی- عرفانی امام خمینی (1382). امام خمینی و اندیشههایاخلاقی- عرفانی، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
22
کلینى رازی، ابی جعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق (1365). الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
23
مجلسى، محمد باقر (1404). بحار الأنوار، بیروت: مؤسسة الوفاء.
24
معرفت، محمد هادی (1415). التمهید فی علوم القرآن، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین بقم المشرفه، الطبعة الاولی.
25
مناوى،محمد بن عبدالرئوف (1350=1391ق).فیض القدیر: شرح جامع صغیر،دارلفکر للطباعه والنشر والتوزیع.
26
موسوی خمینی، سید روحالله (1365). صحیفه نور، تهران: مرکز مدارک فرهنگى انقلاب اسلامى.
27
موسوی خمینی، سید روحالله (1377). شرح حدیث جنود و عقل و جهل، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، چاپ دوم.
28
موسوی خمینی، سید روحالله (1381). تفسیر سوره حمد، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
29
موسوی خمینی، سید روحالله (1384 الف). آداب الصلوه، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، چاپ دوازدهم.
30
موسوی خمینی، سید روحالله (1384 ب). شرح دعای سحر، ترجمه: سید احمد فهری، تهران: نشر تربت، چاپ سوم.
31
موسوى همدانى، سید محمدباقر (1374). ترجمه تفسیر المیزان، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم.
32
نعمانى، محمد بن ابراهیم (1397). الغیبة، تهران: مکتبة الصدوق.
33
نورى، ملاحسین (محدث نوری) (1408). مستدرک الوسائل، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
34
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی پشتوانه مشروعیت سیرههای مستحدثه عقلاییه
روشن است که برای بسیارى از مسائل مستحدثه، دلیل خاصى در قرآن و روایات وجود ندارد و لازم است فقیه به ادلهاى همانند سیره عقلاییه رجوع کند تا با تکیه بر آن، حکم چنین مسائلى معلوم شود. سیره عقلاییه، در صورتی حجت است که در زمان معصومان (ع) شکل گرفته باشد تا بتوان ویژگی کاشف بودن از رأی و نظر شارع مقدس را احراز کرد. اما آن دسته از سیرههای عقلاییه که در حال حاضر وجود دارد و به عنوان سیرههای مستحدثه شناخته میشود، با مشکل اثبات حجیت روبهرو خواهند بود. نوشتار حاضر، در پی راهی است تا به امضای شارع یا عدم ردع او در خصوص این نوع سیرهها پی ببرد. در این زمینه به شش دلیل در چارچوب آیات شریفه قرآن، سنت و تحلیل عقلی استناد شده است. کلیدواژهها:
https://pfk.qom.ac.ir/article_10_579cb3d97b4354a7a2ebcdc53816f171.pdf
2014-05-22
125
133
10.22091/pfk.2014.10
سیره عقلاییه
سیره مستحدثه
امضای شارع
ردع
یوسف
وثوقی علوی
1
استادیار دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
اصفهانی، محمدحسین (1374). نهایة الدرایه فی شرح الکفایه، چاپ خطی، ج3.
2
صدر، محمدباقر (1408). مباحث الاصول، مقرر: سید محمدکاظم حایری، بیجا: بینا.
3
طباطبایی، سید محمدحسین (1417). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین، چاپ پنجم، ج8.
4
فاضل لنکرانی، محمدجواد (1385). دروس خارج مکاسب محرمه.
5
مظفر، محمدرضا (1383). اصول الفقه، قم: اسماعیلیان.
6
موسوی خمینی، سید روحالله (1382). تهذیب الاصول، تقریر: جعفر سبحانی، قم: اسماعیلیان، ج3.
7