دانشگاه قم
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
2538-2500
6
22-23
2004
12
21
جهان شناسی میرداماد و ملاصدرا
3
27
FA
علی
اله بداشتی
0000000269186646
دانشیار گروه فلسفه دانشگاه قم
alibedashti@gmail.com
10.22091/pfk.2004.330
میرداماد و ملاصدرا دو استوانه حکمت اسلامی ایران زمیناند که یکی از استرآباد و دیگری از شیراز برخاسته و در اصفهان به هم میرسند. هر یک صاحب اندیشههایی ژرف در مسائل حکمت الهی، از جمله در جهانشناسی است که این مقاله مختصر به پارهای از مبانی فکری و دیدگاههای آنان در این باب میپردازد بحث اصالت وجود یا ماهیت و تعلق جعل به ماهیت یا وجود، از مبانی مورد اختلاف، و مباحثی چون حرکت جوهری، حرکت سرمدی افلاک، حدوث دهری عالم یا حدوث زمانی بدون ابتدای زمانی آن، و ربط حادث و قدیم از مسائل مورد توجه این دو حکیم در باب جهانشناسی است که هر یک نظریه خاصی درباره آنها ابراز داشتهاند که در حد مجال این نوشتار بررسی خواهد شد.
اصالت وجود,اصالت ماهیت,حرکت جوهری,زمان,دهر,سرمد,حدوث دهری و حدوث زمانی
https://pfk.qom.ac.ir/article_330.html
https://pfk.qom.ac.ir/article_330_0d3df405ee94b2a74d4a7e219afb899d.pdf
دانشگاه قم
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
2538-2500
6
22-23
2004
12
21
رویکردی تطبیقی به وجود شناسی در فلسفه هایدگر و ملاصدرا
28
57
FA
داوود
محمدیانی
کارشناسی ارشد دانشگاه تهران
10.22091/pfk.2004.331
وجودشناسی (Ontology) یکی از عمدهترین مباحث فلسفی است که در فلسفه جدید غرب بدان بیمهری شده است. در دوران جدید، مارتین هایدگر برای احیای وجودشناسی تلاش زیادی کرد و مانند ملاصدرا کوشید تا از قلمروی مفهومی وجود فراتر رفته و به عرصه حقیقت عینی وجود نزدیک شود.از نظر هایدگر شناخت وجود تنها در شناخت دازاین و تحلیل اگزیستانسی مقدور است و ملاصدرا هم راه شناخت وجود را ادارکات حضوری انسان میداند. هر دو فیلسوف در فلسفه وجودی خود، مباحث مهمی درباره انسان، جهان، خدا، حرکت، زمان و لوگوس یا کلام الهی مطرح کردهاند که به اختصار در این مقاله بررسی ومقایسه میشود
وجود,وجودشناسی,اصالت وجود,لوگوس و کلام الهی,حرکت
https://pfk.qom.ac.ir/article_331.html
https://pfk.qom.ac.ir/article_331_a2cc9a629b03563153695fb361602e9e.pdf
دانشگاه قم
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
2538-2500
6
22-23
2004
12
21
مراتب خلقت از دیدگاه آیات و روایات
28
57
FA
حسین
اترک
0000-0002-1974-278X
دانشجوی دکتری دانشگاه قم
atrakhossein@gmail.com
10.22091/pfk.2004.333
مطابق آیات و روایات، عالم تکوین در دو بخش عالم انوار و عالم اجسام خلق شده است. عالم اجسام متوقف و وابسته به عالم انوار و عالم انوار مدبر آن است. اولین مخلوق خداوند، نور وجودی حضرت محمد صلیاللهعلیهوآله است که همه چیز از آنپیدا شده و اصل عالم خلقت است. تعابیر مختلفی چون عقل، نور، روح و قلم درباره آن به کار رفته است. انوار حضرت امیرالمؤمنین علیهالسلام ، فاطمه علیهاالسلام ، ائمه اطهار، انوار 124 هزار پیامبر، عرش، کرسی، لوح، بهشت و انوار مؤمنین از نور وجودی پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله آفریده شده است. آب اولین مخلوق در عالم اجسام است که با واسطه از نور پیامبر صلیاللهعلیهوآله خلق شده و از آن تمام این عالم ماده در شش روز از ایام ربوبی پدید آمده است.
نور,عقل,روح,عالم انوار,خلق
https://pfk.qom.ac.ir/article_333.html
https://pfk.qom.ac.ir/article_333_0a9837f0dce93841ae1eaeea30d1573f.pdf
دانشگاه قم
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
2538-2500
6
22-23
2004
12
21
جایگاه عقل و مراتب آن در مثنوی معنوی مولوی
81
111
FA
محمد
فولادی
عضو هیت علمی دانشگاه قم
dr.mfoladi@gmail.com
محمد رضا
یوسفی
عضو هیات علمی دانشگاه قم
myousefi46@yahoo.com
10.22091/pfk.2004.335
مقاله حاضر به بررسی نظریه مولوی درباره عقل میپردازد. وی عقل را دارای انواع مختلف میداند و برای هر کدام کارکرد خاص تعریف میکند. عقل جزئی به مصلحتاندیشی معروف است و چندان با عشق سرسازگاری ندارد اما عقل کلی آدمی را از قید بندگی میرهاند و به مراتب عالی کمال میرساند.در این مقاله با استناد به اشعار مولوی علاوه بر توضیح مراتب عقل، به تقابل برخی از مراتب آن با عشق هم پرداخته شده است.
بررسی عقل . کارکرد.بر اساس اشعار مولوی
https://pfk.qom.ac.ir/article_335.html
https://pfk.qom.ac.ir/article_335_dc916ca7f22fba6298bfdf04f9857936.pdf
دانشگاه قم
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
2538-2500
6
22-23
2004
12
21
دیدگاه متکلمان مسلمان درباره نظام فیض
112
125
FA
عین الله
خادمی
0000-0002-1795-0713
عضو هیات علمی دانشگاه شهید رجایی
e_khademi@ymail.com
10.22091/pfk.2004.338
متکلمان مسلمان در برابر قاعده «الواحد لایصدر عنه الا الواحد»، به دو دسته تقسیم شدند. برخی که دارای گرایشهای فلسفی قویتر بودند، از این قاعده و یکی از نظریههای نظام فیض دفاع کردند؛ برای نمونه خواجه نصیرالدین طوسی فیض را با زبان ریاضی و به صورت نمادین تقریر کرده است. اما اکثریت متکلمان مسلمان با قاعده الواحد و نظریههای ارائه شده درباره نظام فیض به مخالفت پرداختند. مخالفت گروه اخیر از دو حیث روانشناختی - نظریههای ارائه شده درباره نظام فیض نافی قدرت مطلقه و اختیار الهی هستند - و منطقی - تحلیل حکمای مشائی درباره اعتبارات مختلف در عقل اول و نقش آنها در پیدایش کثرت نادرست است - قابل بررسی است.
نظام فیض,قاعده الواحد,حیثیات عقل اول,متکلمان
https://pfk.qom.ac.ir/article_338.html
https://pfk.qom.ac.ir/article_338_09df103e3d12193a0294772bc95f524f.pdf
دانشگاه قم
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
2538-2500
6
22-23
2004
12
21
مسئله ما بعد الطبیعه در فلسفه کانت و هایدگر
126
150
FA
قدرت الله
قربانی
پژوهشگر فلسفه در پژو هشکده امام خمینی
10.22091/pfk.2004.339
<span title="کانت امکان یا عدم امکان مابعدالطبیعه را به امکان صدور احکام تألیفی پیشین در آنها احاله کرد">مسئله مابعدالطبیعه به عنوان اساسیترین پرسش در اندیشه کانت و هایدگر، کل نظام فلسفی آنها را تحت تأثیر قرار داد. از این رو، مسئله عمده کانت، چالشهای اساسی عقلگرایی و تجربهگرایی با مابعدالطبیعه زمان او بود که باعث بطلان و شکست مابعدالطبیعه گردید. لذا تلاش عمده او نجات مابعدالطبیعه از جزمیاتی بود که گریبانگیر آن شده بود. هایدگر نیز مثل کانت، توجه اصلی خود را به مابعدالطبیعه معطوف کرده و مابعدالطبیعه زمان خود را دچار بحرانهای اساسی میدانست و درصدد بود تا به احیای دوباره اساس آن بپردازد.کانت امکان یا عدم امکان مابعدالطبیعه را به امکان صدور احکام تألیفی پیشین در آنها احاله کرد و با تبیین نحوه کارکرد مقولات حس و فهم، و نشاندادن اینکه اطلاق آنها تنها در عالم تجربه و پدیدار است، مفاهیم ناپدیداری و اشیاء فی نفسه را به علت اینکه مفاهیم عقلی صرف هستند، از قلمرو علم انسان خارج کرد و نشان داد که اگر ما مفاهیم عقلی را با استفاده از مقولات فاهمه برای اثبات مسائل مابعدالطبیعه مانند آزادی، خلود نفس و خدا به کار ببریم، دچار تناقض میشویم. پس چون مابعدالطبیعه دارای احکام غیرتجربی و تحلیلی پیشین هست، امکان کاربرد احکام تألیفی پیشین در آن وجود ندارد.بنابراین، مابعدالطبیعه به عنوان یک علم، غیرممکن و باطل است، اما به عنوان یک تمایل و استعداد طبیعی وجود آن مورد تصدیق است.هایدگر نشان داد که نقد عقل محض کانت طرحی بود برای احیای مابعدالطبیعه، از اینرو، کانت مسئله امکان هستی را در مابعدالطبیعه به پرسش از امکان وجود احکام تألیفی پیشین ارتباط داد. اما در عین حال، نحوه مواجهه هایدگر با مابعدالطبیعه تفاوت زیادی با کانت داشت؛ یعنی از آنجاکه وجود برای او مقام اول داشت، بحران مابعدالطبیعه را ناشی از غفلت از وجود و پرداختن به موجودات، و تغییر معنای حقیقت از انکشاف وظهور به مطابقت میدانست که در نتیجه آن، انسان به عنوان فاعل شناسا محور موجودات و حقیقت شده است. هایدگر سپس با طرح ویژگیهای گوناگون وجود، بالاخص اوصاف دازاین، مانند زمانمندی، جهانمندی، زبان و غیره، درصدد احیای اساس مابعدالطبیعه بود، اما به این نتیجه رسید که احیای مابعدالطبیعه اساسا غیرممکن است و لذا باید از آن گذشت، که او با این گذشت، کل تفکر مابعدالطبیعی غرب را پشت سر میگذارد تا اینکه به تفکر، متفکران عهد پیش از سقراط، چون هراکلیتس و پارمنیدس برسد تا تذکر نسبت به وجود امکانپذیر گردد.</span>
وجود,مابعدالطبیعه,شیء فی نفسه,فاهمه,دازاین
https://pfk.qom.ac.ir/article_339.html
https://pfk.qom.ac.ir/article_339_11778407c62329485de8113ccdf52f5d.pdf
دانشگاه قم
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
2538-2500
6
22-23
2004
12
21
جایگاه عیسی در آخر الزمان باوری و منجی باوری مسلمانان
151
165
FA
آژیر
اسداللهی
پژوهشگر دانشگاه امام خمینی
10.22091/pfk.2004.340
جایگاه عیسی علیهالسلام در ادبیات قرآن و پس از آن در احادیث نبوی جایگاهی یگانه است.این نوشتار به جایگاه عیسی علیهالسلام در آخرالزمانباوری اسلامی میپردازد، که بهویژه در منابع اهل سنت جایگاه خاصی را داراست. موضوع مزبور در منابع روایی تحت باب کتاب اشراط الساعه گنجانیده شده است. یکی از علائم یا نشانههای فرارسیدن «ساعة»یا قیامت، نزول عیسی علیهالسلام از آسمان است که با نشانههای دیگری همانند خروج مهدی و دجال همراه است.
عیسی. ادیان . جایگاه
https://pfk.qom.ac.ir/article_340.html
https://pfk.qom.ac.ir/article_340_e5b5f52595339a1547a4c4b301c85e50.pdf