TY - JOUR ID - 108 TI - تبیین کثرت راه‌های خداشناسیِ عقلی در سنّت اندیشۀ اسلامی: از تحویل‌گِرَوی تا جامع‌نگری JO - پژوهش‌های فلسفی -کلامی JA - JPTR LA - fa SN - 1735-9791 AU - قربانی, هاشم AD - دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه تهران Y1 - 2012 PY - 2012 VL - 13 IS - 4 SP - 135 EP - 150 KW - خداشناسی عقلی KW - تبیین KW - ادلّه اثبات خدا KW - کثرت‌گرایی KW - تحویل‌گروی KW - جامع‌نگری DO - 10.22091/pfk.2012.108 N2 - الاهیدانان مسلمان توصیف جامعی از وجود کثرت در ادلّه­ اثبات خدا و راه‌های خداشناسی عقلی در سنّت اندیشه اسلامی به دست داده‌اند. آنان از تبیین این کثرت و شناخت و بازگفت علّت آن نیز غافل نبوده‌اند و تبیین‌هایی پیش نهاده‌اند که می‌توان آنها را در چهار دسته گنجاند: 1. تکثّر راه‌ها معلول تکثّر استعدادهای رهروان است؛ 2. تکثّر راه‌ها معلول تکثّر سامانه‌های معرفتی رهروان است؛ 3. تکثّر راه‌ها معلول تکثّر مفاهیم منتزع از ذات خداوند است؛ 4. تکثّر راه‌ها معلول تکثّر اسما و صفات خداوند است. تبیین‌های 1 و 2 با نگاهی سوبژکتیو، علّت تکثّر را در فاعل‌های شناسایی (سوژه‌ها) دیده‌اند، و تبیین‌های 3 و 4 با نگرشی اُبژکتیو، سبب کثرت را در موضوع شناسایی (اُبژه) یافته‌اند. جستار پیش رو، با استقصای این چهار نظریّه و بررسی آنها نشان داده است که هر یک از آنها، دچار تحویل‌گرویِ غیرمجاز و مغالطه­ کنه و وجه است و، از این رهگذر، تبیین درست و کامل را در جامع‌نگری، یعنی جمعِ بینِ نگاه سوبژکتیو و اُبژکتیو، یافته است. بر این پایه، علّت تکثّر راه‌های خداشناسی عقلی این هر چهارند، به شرط اجتماع و به وصف تعامل. UR - https://pfk.qom.ac.ir/article_108.html L1 - https://pfk.qom.ac.ir/article_108_30702b1aeec1af301a7208320afa491e.pdf ER -