2024-03-28T20:12:05Z
https://pfk.qom.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=47
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
1735-9791
1387
10
1
حیات نظری و حیات عملی در قرون وسطی تفسیر داستان مریم و مرتاه به دو روایت
شهرام
پازوکی
یکی از مسائل مهم فلسفی، که سابقه آن به دوره یونان بازمیگردد، مسأله نظر و عمل و نسبت آن دو با یکدیگر است. این مسأله تحت عنوان "حیات نظری" و "حیات عملی" در یونان و سپس در قرون وسطی مطرح شد. متفکران مسیحی معمولأ با استناد به داستانی در انجیل لوقا درباره دو خواهر به نامهای مریم و مرتاه به عنوان مظاهر نظر و عمل، این موضوع را تفسیر کردهاند. در این نوشتار دو گونه تفسیر، یکی تفسیر کلامی- فلسفی توماس آکوئینی و دیگری تفسیر عرفانی صاحب کتاب ابر ندانستن، شرح داده میشود و در انتها بهطور خلاصه این بحث در قرون وسطی و در دوره جدید مقایسه میگردد
نظر
عمل
مریم
مرتاه
حیات نظری و عملی
لقای خداوند
2008
11
21
5
20
https://pfk.qom.ac.ir/article_235_be54dc358ed7328cdc12ec1a43a09637.pdf
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
1735-9791
1387
10
1
مقایسه نگاه ملاصدرا و هایدگر در باب نسبت نظر و عمل
محمدرضا
اسدی
از آن جا که آدمی از دو قوه نظری و عملی، سرشته شده است و هریک از این دو قوا نقش اساسی در نحوه زندگی انسان، ایفا میکنند جا دارد که پرسش شود نظر و عمل چه نسبتی با یکدیگر دارند و کدامیک بر آن دیگری تقدم دارد؟ درپاسخ به این پرسشها فیلسوفان اسلامی و غربی پاسخ های مختلف و متعددی بیان کرده اند. در این مقاله هیدگر و ملاصدرا به عنوان دو نماینده ازتفکر فلسفی غرب و اسلامی برای پاسخگویی به پرسش های مطروحه انتخاب شده اند زیرا علی رغم برخی از مشابهت های فکری در مبانی فلسفی و انسان شناسانه، دو پاسخ متفاوت به پرسش های مذکور داده اند.
هیدگر با تعریف و تبیین خاصی که از عمل و نظر دارد قایل به تقدم وجودی عمل و پراکسیس برنظر، در مقام شکلگیری معرفت آدمی است و ملاصدرا با تعریف و تبیین متفاوتی از آنچه هیدگر در باب نظر و عمل دارد قایل به تقدم وجودی و ارزشی علم و آگاهی بر عمل در مقام شکلگیری معرفت آدمی و رجحان آدمی بر دیگر موجودات است.
دازاین (:انسان). فهم. عمل. نظر. هستی
2008
11
21
21
32
https://pfk.qom.ac.ir/article_236_e05e9054bd6685fff10006856936c71e.pdf
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
1735-9791
1387
10
1
علیت از نظر کانت
رضا
بخشایش
این جستار از رساله دکتری نگارنده تحت همین عنوان گرفته شده است. کانت تلاش نموده است اشکالات هیوم به علیت را پاسخ دهد. اگرچه عمدتاً شارحان دراین خصوص به تمثیل دوم واحیاناً استنتاج استعلائی رجوع کرده اند، حق آن است که باید به اکثر اجزاءنقد،ازجمله مفهوم زمان،استنتاج متافیزیکی، استنتاج استعلائی،شاکله سازی وبویژه تمثیل دوم رجوع کرد. کانت در جواب هیوم سعی کرده است رابطه ترکیبی علت ومعلول را در مفهوم ابژه نشان دهد واز این طریق واقعیت واعتبار عینی علیت را به اثبات برساند.مقاله ابتدا نظر کانت را دراین باب به طور کامل گزارش وتوضیح میدهد و سپس با موارد نقد به پایان میرسد.در پارهای موارد به دیدگاه بعضی شارحان وناقدان اشارت رفته است.
علیت
توالی زمانمند
ابژه استعلائی
اعتبار عینی
واقعیت عینی
2008
11
21
33
56
https://pfk.qom.ac.ir/article_237_98da10e7264dcf4252691bb9cbb3c750.pdf
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
1735-9791
1387
10
1
جستاری در تأویلات عرفانی امام خمینی(ره)
محمدتقی
دیاری بیدگلی
تفسیر عرفانی، گرایشی ویژه از تفسیر قرآن است که براساس آموزههای عرفانی وذوقی ومبانی سیر وسلوک ویژهای- که از طریق کشف وشهود باطن به دست میآید-استوار است واز این راه مفسّر به بیان بطون و لایههای پنهان آیات میپردازد. از نگاهی دیگر، تفسیر عرفانی، نوعی تأویل است. گرایش ونگرش عرفانی امام خمینی(ره) در تأویل قرآن بر یک اصل بسیار مهم استوار است و آن تطابق کتاب تدوین الهی با کتاب تکوین است. از نگاه ایشان، قرآن و روایات بویژه ادعیه مأثوره ائمه علیهمالسلام سرشار از تعابیر عرفانی ومضامین والای معنوی است؛ عباراتی که تنها با مبانی عرفانی قابل تفسیرند. اگر چه رویکرد وگرایش غالب حضرت امام(ره) در بسیاری از موارد، رویکردی عرفانی ومبتنی بر مبانی ویژه اهل عرفان است، همواره بر دو نکته کلیدی تأکید ورزیده است: یکی این باور که اصطلاحات اهل عرفان، برگرفته از قرآن وحدیث وآموزههای نورانی اهل بیت(ع) است ودیگر اینکه توجه به ظواهر شریعت شرط اساسی سیر وسلوک ورسیدن به مقامات معنوی وعلم به باطن شریعت(حقیقت) است.نگارنده در این نوشتار بر آن است تا ضمن تبیین رویکرد عرفانی وارائه نمونههایی از تأویلات عرفانی امام خمینی(ره)، شیوه ومبانی تأویل صحیح را از تأویلات ناروا وباطل از دیدگاه ایشان بازگو نماید.
امام خمینی
گرایش تفسیری
تأویل قرآن
تأویلات عرفانی
بطون قرآن
اهل بیت(ع)
2008
11
21
57
78
https://pfk.qom.ac.ir/article_238_169fad7b0372ca4145aa4ce48a96d255.pdf
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
1735-9791
1387
10
1
قلمرو دین و ضوابط علوم دینی
سعید
ضیائی فر
این نوشتار درباره یکی از زاوایای مسئله قلمرو و دین بحث میکند و آن، دین یا غیر دینی بودن ضوابط فهم دین و علوم دین است.
اجمالاً دو دیدگاه در این زمینه وجود دارد؛ دیدگاهی که ضوابط فهم دین را هم در قلمرو دین میداند و دیدگاهی که ضوابط فهم دین را علی الاصول در قلمرو دین نمیداند. در این نوشتار این دو دیدگاه به همراه ادله شان بررسی شده است و در پایان نمونهای از تاثیر گذاری این دو دیدگاه بر مباحث دین شناختی مطرح گردیده است.
دین
دینی بودن
ضوابط و قواعد فهم دین
علوم دینی
2008
11
21
79
94
https://pfk.qom.ac.ir/article_239_1e906594e2aa625562cc3969b4cc108d.pdf
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
1735-9791
1387
10
1
بررسی مسائل اخلاقی در سیستمهای هوشمند
مرضیه
داودآبادی
زهرا
خزاعی
با وجود مزایای انکار نشدنی سیستم های رایانهای هوشمند و کاربردهای حیرت برانگیز آنها در پیشبرد آموزش، صنعت و فرهنگ کشورهای مختلف، مسائل اخلاقی بسیاری در مورد آنها مطرح شده است. در این مقاله پس از تعریف هوش مصنوعی و سیستمهای هوشمند، ابتدا به بررسی مسائل اخلاقی مشترک بین سیستمهای هوشمند و سیستم های رایانهای و شبکه جهانی میپرازیم، سپس مهمترین مسائل اخلاقی مرتبط با دو نوع سیستم هوشمند مورد بررسی قرار میگیرند. مهمترین مسائل اخلاقی مشترک میان سیستمهای هوشمند و غیرهوشمند رایانهای به تاثیر رایانهها در محیط های کاری، امنیت این سیستمها، تکثیر غیر مجاز و مشکلات ناشی از بینامی برمیگردد. سیستمهای دادهکاوی و خبره دو نوع ازسیستمهای معروف و پرکاربرد هوشمند هستند که مسائل اخلاقی هر یک به طور خاص و جداگانه مورد بررسی قرار گرفته است.
هوش مصنوعی
سیستمهای هوشمند
اخلاق رایانهای
دادهکاوی
سیستم خبره
2008
11
21
95
120
https://pfk.qom.ac.ir/article_240_b88c05e0e29086d9ea987f893f22b41c.pdf
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
1735-9791
1387
10
1
کانت ومسئولیت اجتماعی، سیاسی
علی
ذکاوتی قراگزلو
نقطه آغازین اندیشهورزی کانت در فلسفه، نقادی وی به نظریه مهم او در باب آنتینومیها باز میگردد. کانت سرچشمه آنتینومیها را در گذر از فهم، به خرد مییابد. نظریه آنتینومی همواره به مثابه محوری بنیادی در اندیشههای وی مورد توجه قرار میگیرد. با مطالعه آراء و اندیشههای وی در حوزه حیات اجتماعی به خوبی و به روشنی میتوان دریافت که تا چه حد آراء فلسفی وی در باب خرد و خرد ورزی و اخلاق که در دو اثر گرانبهای وی یعنی نقد خرد نظری و نقد خرد عملی سامان یافتهاند در اندیشههای اجتماعی وی مؤثر واقع شدهاند. کانت برای تبیین اندیشههای تربیتی و سیاسی خود بر آن بود تا تفسیری از حیات تاریخی «نوع انسان» ارائه دهد. به این ترتیب صلح را یکی از مسائل مهم جهانی شمرد و صلحجویی، خودبیداری، عقل نظری، خردورزی، اندیشهورزی و جامعه مدنی را از اهداف اصولی روشنگری و نیز تربیت دانست.
صلح
تربیت
خودبیداری
خردورزی
جامعه مدنی
عقل نظری
عقل عملی
2008
11
21
121
148
https://pfk.qom.ac.ir/article_241_5b411f6b870a0bee268159c467492959.pdf
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
1735-9791
1387
10
1
توسل به اولیاء الهی راه سلامت ایمان توحیدی
محمد
صدقی
از دیر باز حتی از زمان حیات پیامبر گرامی(ص) توسل براولیاء الهی وتبرک به آثار آنان همواره بین مسلمانان مرسوم بوده و کسی اشکال نکرده است و فقها آن را از مستحبات مهم دانستهاند. با وجود این، اخیراً برخی با نگرش سطحی به متون دینی و جمود بر ظاهر برخی عبارتها این اعمال را نادرست دانسته و شرک نامیدهاند.مقاله حاضر با بررسی موضوع و توضیح مفهوم دقیق و کاربرد درست واژه های توسل، توحید، شرک و عبادت و با ملاحظه دقیق تر آیات مربوط و روایات نقل شده، درستی عمل مستمر مسلمانان در توسل به اولیاء الهی و زیارت قبور آنان را مورد تاکید قرار داده و نشان داده است که چنین کارهایی نه تنها با توحید منافی نیست، بلکه امری مجاز و مستحبی است و اشکال فوق در نگاه خوشبینانه ناشی از فهم غیر دقیق متون دینی ظاهر بینان است.
علاوه براین، تاکید شده است که ارتباط با اولیاء و توسل به آنان، به عنوان اینکه آنان الگوی مورد توصیه دین در مسیر توحید و نشانه های راهاند، بلکه خودشان راه مستقیم در یگانه پرستیاند، به عنوان ضمانت سلامت ایمان توحیدی قرار داده شده است تا نسلهای متوالی مسلمانان در اعصار مختلف به وسیله این ارتباط و قرار گرفتن در راه مستقیم و با اختیار داشتن علائم راه، مسیر درست توحید گرایی را گم نکنند.
توحید افعالی
توحید عبادی
توسل
عبادت
شرک
وسیله
2008
11
21
149
173
https://pfk.qom.ac.ir/article_242_79379b03b71546d64f9095301fbe2b1a.pdf
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
1735-9791
1387
10
1
بررسی تطبیقی نظریۀ ابن سینا در باب طبقه بندی علوم
مهدیه السادات
مستقیمی
مقالۀ حاضر، ضمنِ گذری اجمالی بر تاریخچه و فواید طبقه بندی علوم با مطرح نمودن پارهای از دیدگاههای فلاسفۀ شرق و غرب در این زمینه سعی مینماید ویژگیها و نقاط برجستۀ تقسیم بندی ابن سینا را بیان کرده و به تبیین بعضی از زوایای آن بپردازد.
موضوعات، مسائل، روشها و اهداف و غایات و تاریخ تولد علوم و وجوه ممیزۀ دیگری، علوم را از یکدیگر متمایز میکند. نظریۀ ابن سینا در تقسیم بندی و طبقه بندیِ علوم علاوه بر دارا بودن ویژگیها و محسناتی نظیر عقلی بودن تقسیم، تام بودن استقرائات، تباین بین اقسام، مانعیت و جامعیت، دارای نوع خاصی از انتظام، هنجارمندی و رعایت اصول ارزشی است. شناسایی و به کارگیری بعضی از محسنات این نوع نظام های طبقه بندی علوم، میتواند رهیافت های روشنی را به جهان فلسفۀ علم، ارائه دهد.
در این مقاله سعی شده است نظریۀ طبقه بندی علوم از دیدگاه ابن سینا با نگاهی به طبقه بندی علوم از منظر فیلسوفان دیگر مشرق زمین مانند فارابی و ملا هادی سبزواری و برخی دیگر از عالمان روش شناس غربی مانند، اگوست کنت، فرانسیس بیکن، وآمپر، بررسی گردیده و بر وجوه امتیاز نظریۀ ابن سینا تاکید شود.
متدولوژی
طبقه بندی علوم
ابن سینا
فارابی
ملاهادی سبزواری
اگوست کنت
فرنسیس بیکن
آمپر
2008
11
21
175
198
https://pfk.qom.ac.ir/article_243_7e8c4807a2e89b4cbdcd948f3f860782.pdf
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
1735-9791
1387
10
1
آموزش فلسفی کودکان درنظام تعلیم وتربیت اسلامی
هادی
سلیمانی ابهری
دردو دهه اخیر، بعد از ورود مباحث اموزش فلسفی کودکان به عرصه مطالعات وپزوهشهای اهل نظر در ایران، بویژه با استقبالی که از رویکرد P4C (philosophy for children) به عمل آمد، تلاشهایی در تحلیل وبررسی ومعرفی وحتی اجرای آن به اشکال گوناگون، مانند ارائه مقالات درنشریات،تشکیل همایشها و کارگاههای آموزشی، تالیف وترجمه کتب صورت گرفت. درسنوات اخیر این همتها به سطحی رسیده است که برنامه ریزی درحد پذیرش دانشجودرسطحPHD برای آن صورت میگیرد . جای خالی بررسی نظرات لیپمن (بانی این نوع از آموزش درنیم قرن اخیر)، درمقایسه با نظام تعلیم وتربیت اسلامی، مارا برانگیخت تا با تاملی در آموزههای وحیانی، جایگاه آموزش تفکر خلاق وانتقادی درتعلیم وتعلم اسلامی را بازشناسی کنیم
دراین بررسی ومقایسه، نزدیکی شیوه های تربیت دینی برای فراهم کردن بسترهای آموزش تفکر خلاق واکتشافی، با روشها ودیدگاههای لیپمن (lipman ) آشکار گردیده است.
لیپمن
تعلیم وتربیت اکتشافی وخلاق
تفکر انتقادی
سئوال مداری
حذف وابهام
داستان های قرآن
2008
11
21
199
218
https://pfk.qom.ac.ir/article_244_ec4c77b78425de99f514130b1d37f57b.pdf
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
1735-9791
1387
10
1
سعادت از دیدگاه ملاصدرا و علّامه طباطبایی
ابراهیم
یعقوبی
یکی از مباحث مهم فسلفی و کلامی بحث سعادت و شقاوت است. لذا شایسته است دانسته شود که سعادت چیست. لذت، حکمت، خیر و علم است یا چیزی کاملتر و دربرداندة همة اینها. سعادت غایت مطلق و مطلوب نهایی انسان است. سعادت همان چیزی است که انسانها دانسته، یا نداسته در پی آن هستند. و بینشها و گرایشهای اصیل انسانی آن را تأیید میکند.
سعادت چیزی است که با هدف خلقت و کمال نهائی انسان هماهنگی دارد.
بنابراین سعادتمند کسی است که در مسیر الی اللّه و کمال مطلق گام بر میدارد.
در این مقاله نخست به معنای لغوی و مفهوم اصطلاحی سعادت و شقاوت پرداخته شده و سپس دیدگاه صدرالمتألهین در حکت متعالیه و علامة طباطبائی در المیزان بیان شده است و در ضمن به سؤالاتی از این دست که آیا سعادت از امور حقیقی و مطلق است یا اعتباری و نسبی؟ سعادت امری ذاتی است یا اکتسابی؟ امری دنیائی است یا آخرتی و یا دنیائی ـ آخرتی؟ آرمانی یا دست یافتنی و... پاسخ داده شده است.
سعادت
شقاوت
کمال حقیقی و اعتباری
سعادت جسمانی و روحانی
2008
11
21
219
241
https://pfk.qom.ac.ir/article_245_ec11150fca1cbcf5cd48eb5db9b870c9.pdf
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
1735-9791
1387
10
1
بازخوانی نظریه ایمان به مثابه اراده معطوف به باور از ویلیام جیمز
مسعود
آذربایجانی
در باب توجیه و تبیین ایمان نظریههای بسیاری مطرح شده که از جمله آنها، نظریه ویلیام جیمز با عنوان اراده معطوف به باور است. در این جستار با اشارهای به مفاد اصلی دیدگاه جیمز به بازخوانی نظریه بر اساس موارد مورد تایید و نقدهای گفته شده پرداختهایم. محورهای اصلی مقاله عبارتند از: دخالت ابعاد عاطفی – هیجانی در شناخت و ایمان، مجموعه دلبستگیهای آدمی به عنوان ملاک داوری، حق ایمان یا ایمان حقیقی، توسل به اوهام، نسبیگرایی و نگاهدنیاگرایانه در تحلیل جیمز. در مجموع با صرف نظر از مبنای پراگماتیستی جیمز، دیدگاه وی در تفسیر و توجیه ایمان قابل دفاع دانسته شده است.
فلسفه دین
روان شناسی دین
ویلیام جیمز
ایمان
اراده معطوف به باور
2008
11
21
5
26
https://pfk.qom.ac.ir/article_246_b9575a1cc74a8c69b3ca728577af29f6.pdf