2024-03-29T02:58:59Z
https://pfk.qom.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=68
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
1735-9791
1393
16
1
انواع حق در دانش فلسفه حق
محمد حسین
طالبی
علی
طالبی
هدف از این نگارش تبیین فلسفی انواع حق به طور مطلق در اولین تقسیمات آن در دانش فلسفه حق است. در این دانش میتوان حق را مقسم انواع گوناگون از جهات متعدد قرار داد. این جهات مختلف عبارتند از: 1. منشأ پیدایش حق، 2. ارکان حق، 3. تلازم حق و تکلیف و 4. قابلیت و عدم قابلیت انتقال. مقسم در همه این تقسیمات، مطلق حق، یعنی حق غیرمشروط به قیداخلاقی، حقوقی، سیاسی و غیرآن است. جهتهای مذکور موجب اعتبار یافتن 12 نوع حق میشود که به ترتیب عبارتند از: حق اخلاقی و قانونی، حق خدا و غیرخدا، حق اصیل و تبعی،حق ملازم و غیرملازم با تکلیف (یعنی حق ادعا و غیرآن)، حق واجبالاستیفا و غیرواجبالاستیفا و حق قابلانتقال و غیرقابلانتقال. بدیهی است برخی از اقسام حقهای گفتهشده بدیع میباشد.
انواع حق
حق اخلاقی
حق قانونی
حق اصیل
حق تبعی
حق ادعا
حق واجبالاستیفا
حق قابل انتقال
2014
11
22
7
32
https://pfk.qom.ac.ir/article_19_21e4d09bd20d2655e940d5a6d6230fc4.pdf
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
1735-9791
1393
16
1
بررسی انسجام در قول به بقای نفس همراه با فساد بدن
سید احمد
شاهرخی
فاسد شدن بدن بعد از جدایی نفس امری محسوس است که به استدلال نیازی ندارد. اما با توجه به دخالتی که بدن در حدوث نفس دارد فاسد نشدن نفس با زوال بدن نیازمند برهان است. از اینرو مقاله پیش رو در تلاش است از منظر سه فیلسوف بزرگ اسلامی، ابنسینا، سهروردی و صدرالدین شیرازی به این پرسش پایهای در فلسفه اسلامی پاسخ دهد که «چگونه با وجود دخالت بدن در حدوث نفس، با زوال بدن، نفس همچنان باقی میماند؟». در بررسی پاسخهای این سه فیلسوف به پرسش یادشده به نظر میرسد طبق نظر صدرالدین شیرازی، که بین حدوث و بقای نفس از حیث تجرد تفاوت میگذارد، بدن میتواند در ابتدای پیدایش، شرط حدوث نفس باشد، ولی در بقا بینیاز از بدن باشد. اما طبق دیدگاه ابنسینا و سهروردی که نفس را در حدوث و بقا مجرد میدانند نفس در هر دو حالت وابسته به علت قابلی (بدن) و علت فاعلی است و نفی وابستگی نفس به علت قابلی (بدن) در مرحله بقا و عدم فساد آن با زوال بدن ادعایی بدون دلیل است.
حدوث نفس
حدوث بدن
بقای نفس
زوال بدن
سهروردی
ابنسینا
صدرالدین شیرازی
2014
11
22
33
56
https://pfk.qom.ac.ir/article_20_4e83595fda942d2adccc7dc3f413f971.pdf
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
1735-9791
1393
16
1
علت فاعلی ایجادی در تفکر فلاسفه یونان باستان
زین العابدین
شوندی
مسئله علت فاعلی از مباحث مهمی است که در فلسفه یونان باستان قابل بررسی است. ما این موضوع را ابتدا در فلسفه پیشسقراطیان، و سپس در فلسفه افلاطون و ارسطو پی خواهیم گرفت. برخی از فلاسفه یونان فقط به علت طبیعی یا همان مادةالمواد معتقدند و برخی دیگر به علت فاعلی غیرطبیعی غیرایجادی معتقدند. بر اساس مبنای فکری آنها، وجود از لاوجود به وجود نمیآید، در نتیجه این جهان قدیم است و نمیتواند ایجادکنندهای داشته باشد. پس خلق از عدم در اندیشه فلاسفه یونان باستان برخلاف مبنای آنهاست. با توجه به ظاهر آثار این فلاسفه، آنها به خلقتی که در ادیان ابراهیمی مطرح شده، معتقد نیستند. از اینرو، «خدا» در اندیشه این فلاسفه با «خدا» در ادیان الاهی متفاوت است.
علت فاعلی
علت مادی
علت فاعلی ایجادی
پیشسقراطیان
خدا
2014
11
22
57
78
https://pfk.qom.ac.ir/article_21_1c588b9fb49be2f7c6111ffd428215ef.pdf
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
1735-9791
1393
16
1
فلسفه بعثت انبیا؛ کاستی یا بیداری عقل؟
عبدالرحیم
سلیمانی
چرا خداوند پیامبرانی را به سوی انسانها فرستاده است؟ از زوایای مختلفی به این پرسش، پاسخ داده شده است. اما یکی از ابعاد این مسئله این است که انسان چه کمبودی دارد که با وحی الاهی برطرف میشود. نوع پاسخهایی که از این بُعد به این پرسش داده شده در این جهت مشترکاند که عقل و خرد آدمی را در وضع قوانین برای اداره اجتماع یا رساندن انسان به سعادت یا کمال، ناقص و ناتوان به شمار میآورند. در این نوشتار چهار دیدگاه از فلاسفه بزرگ گذشته و سه دیدگاه از نویسندگان معاصر بیان و بررسی شده و در پایان بر این نکته تأکید شده است که با توجه به متون اسلامی، نیازی نیست که به منظور باز کردن جا برای نبوت و وحی، عقل و خرد آدمی را ناقص و ناتوان به شمار آوریم.
بعثت انبیا
وحی
انسان
عقل
فلسفه نبوت
2014
11
22
79
100
https://pfk.qom.ac.ir/article_23_cf753d57b0279f4ef9defbbc722bf5c2.pdf
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
1735-9791
1393
16
1
بررسی نسبت وصی و امام در مذاهب اسماعیلیه و اثناعشریه
مهدی
دشت بزرگی
احمد
لهراسبی
اسماعیلیه و اثناعشریه دو مذهب شیعی هستند که میان آنها وجوه اشتراک و اختلاف بسیاری وجود دارد. یکی از مشترکات آنها این است که پیامبر مکرم اسلام (ص)، جانشین پس از خود را به صورت آشکار تعیین کرده است. اما اختلاف از اینجا شروع میشود که امامیه، امام و وصی را یکی میدانند، یعنی اصل وصایت همان اصل امامت است، اما اسماعیلیه آنها را متمایز از هم لحاظ و بررسی میکنند. در نظر اینان، مقام وصایت به حضرت علی ابن ابی طالب (ع) اختصاص دارد، یعنی همان امام است که در دوران زندگی رسول ناطق همراه اوست و امین اسرارش به حساب میآید. پس از وصی، مقام امامان شروع میشود که در نظر گروهی از آنان، امام حسن، امام اول و اسماعیل ابن صادق، امام ششم به حساب میآید. به جز حضرت علی (ع) که در هر دو مذهب وصی است، سایر امامان، از امام حسن به بعد در نگرش اسماعیلیان از مقام وصایت برخوردار نیستند. آنچه در این مقاله اثبات میشود همین تمایز مقام امامت و وصایت است که با ذکر شواهدی از آثار متکلمان اسماعیلی و دیگر پژوهشگران ارائه میشود.
شیعه
اثناعشریه
اسماعیلیه
امامت
وصایت
2014
11
22
101
119
https://pfk.qom.ac.ir/article_22_6bd87a66ec8c664a914d1705c6746f8b.pdf
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
1735-9791
1393
16
1
کثرتگرایی دینی: بررسی و تحلیل تطبیقی دیدگاه مطهری و کارل رانر
محمد جواد
نجفی
جواد
محمدی
کثرتگرایی دینی از جمله مباحث مهمی است که در دوران معاصر در محافل علمی مغربزمین تکوین یافت و سپس در میان متفکران اسلامی نیز دامن گسترانید. بسیاری از اندیشمندان، فیلسوفان و متکلمان غربی و شرقی وارد این حوزه شدند و مباحث گوناگونی ارائه کردند. این پژوهش بر آن است تا موضوع یادشده را، با تأکید بر مسئله رستگاری، از منظر دو متأله مسیحی و مسلمان یعنی کارل رانر و مرتضی مطهری بررسی کند. این دو اندیشمند قائل به «شمولگرایی» در این زمینه هستند. شمولگرایی ضمن تأکید بر حقانیت تنها یک دین، دیگر ادیان را برخوردار از نجات میداند. رانر با نظریه «مسیحیان گمنام» و مطهری با نظریه «مسلمانان فطری» به تبیین امکان رستگاری غیرمسیحیان و غیرمسلمانان پرداختهاند. رانر بهرهمندی از فیض مسیح از رهگذر اخلاق و کردار نیک و پرهیز از گناهان و نیز گواهی وجدان شخصی مبنی بر درست بودن دین غیرمسیحیان را شرط لازم نجات میداند. مطهری نیز غیرمسلمانان نیکوکار را در صورت نداشتن عناد و به شرط فقدان امکان تحقیق، لایق رستگاری دانسته، گناهان غیرمسلمانان را به شرط قصور و استضعاف فکری مستحق آمرزش معرفی میکند.
کثرتگرایی دینی
نجات
کارل رانر
مطهری
مسلمانان فطری
مسیحیان گمنام
2014
11
22
121
140
https://pfk.qom.ac.ir/article_25_02d2f1329b0d21a283e51f8503e12915.pdf
پژوهشهای فلسفی -کلامی
1735-9791
1735-9791
1393
16
1
بررسی تطبیقی نفسشناسی افلاطون و ارسطو در سعادت و فضیلت اخلاقی
غلامحسین
روحی سراجی
سعادت انسانی از مسائل مهمی است که در همه اعصار متفکران اسلامی و غیراسلامی به بحث و گفتوگو درباره آن پرداختهاند و غایت نهایی بشر به حساب میآید. در این مقاله به بررسی این موضوع از دیدگاه دو متفکر برجسته یونانی، افلاطون و ارسطو میپردازیم و نشان میدهیم که انسان برای رسیدن به سعادت نیازمند آن است که عوامل آن، یعنی رسیدن به خیر اعلی، فضیلت، سیر و سلوک و اشراق، را بشناسد و با نگاه دقیق به مسائل، به سعادت نهایی خود دست یابد. همچنین در این مقاله راه رسیدن به سعادت، فضائل عقلانی، رابطه عقل با سعادت، قواعد رفتار و دیگر مسائل اخلاقی نیز از دیدگاه ارسطو بررسی شده و در نهایت دیدگاههای این دو متفکر مقایسه و ارزیابی شده است.
افلاطون
ارسطو
سعادت
شقاوت
فضائل اخلاقی
فضائل عقلانی
2014
11
22
141
160
https://pfk.qom.ac.ir/article_28_84f73691ef733ed3510db53e9b7444bf.pdf