اعتبار منطق ارسطو در تفکر معاصر غرب

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه ادیان و مذاهب

چکیده

منطق ارسطویی به مثابه بخشی از فلسفه اسلامی، در میان مسلمانان مخالفان بسیاری داشته است که می‌کوشیده‌اند بی‌اعتباری منطق را بر ملا کنند. در نتیجه بخشی از فعالیت فیلسوفان و منطقدانان مسلمان دفاع از منطق و اعتبار آن در برابر مخالفان بوده است. در کنار انتقادات رایج و کهنی که در کتاب‌های مدافعان منطق پاسخ‌ آنها را می‌توان یافت، به تازگی برخی مدافعان مکتب تفکیک به نام علم جدید و روش علمی مقبول در نظام‌ غرب، به نقد منطق ارسطویی دست زده و آن را بی‌ارج و مانع رشد علمی جوامع اسلامی دانسته‌ و مدعی شده‌اند غربی‌ها با کنار نهادن منطق ارسطو و پیروی از منطق تجربی فرانسیس بیکن، پیشرفت کردند. نوشته حاضر این ادعا را تحلیل کرده و به استناد داوری منطقدانان، مورخان و فیلسوفان متعددی نتیجه گرفته است که منطق ارسطو همچنان در مجامع علمی غرب و نظام آموزشی آن جایگاهی ارجمند دارد و بخشی از منطق معاصر به شمار می‌رود. مسئله رشد غرب نیز نه به دلیل تبعیت از منطق تجربی بیکن، بلکه به دلایلی دیگر، از جمله تغییر نگرش به طبیعت، بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Validity of Aristotelian Logic in Contemporary Western Thought

نویسنده [English]

  • Hassan Islami Ardakani
چکیده [English]

Aristotelian logic, as a part of Islamic philosophy, from the very beginning has been attacked by some opponents amongst Muslims. So, some of Muslim philosophers have tried to defend it against the criticisms raised by these opponents and strengthen its validity. Beside the old criticisms, recently some Shiite scholars under the name of Maktebe Tafkik, (The Separation School) have raised new criticisms against Aristotelian logic, claiming that this system of logic has been refuted and abandoned in the Academic circles of the West and has been replaced by the scientific method introduced by Francis Bacon. Therefore, based on some faulty arguments, they call for letting Aristotelian logic aside. This article tries to evaluate these claims and show its falsehood.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Aristotelian logic
  • school of separation
  • criticism of logic
  • Bacon
  • Islamic Philosophy
  • ethics of research

مراجع

  1.  

    1. ارسطو، 1378، منطق ارسطو: ارگانون، میرشمس‌الدین ادیب‌سلطانی، تهران، نگاه.
    2. استیس، والتر ترنس، 1385، تاریخ انتقادی فلسفه یونان، یوسف شاقول، قم، دانشگاه مفید.
    3. اسلامی، سید حسن، 1383، «اخلاق پروتستانی در صد سالگی»، در: هفت آسمان، ش23.
    4. بیکن، فرانسیس، 1338، نو‌ارغنون، رضا رضازاده شفق، در: فلسفه علمی، تهران، سخن.
    5. پوپر، کارل ر.، 1363، حدس‌ها و ابطال‌ها، احمد آرام، تهران، شرکت سهامی انتشار.
    6. ــــــــــــــ ، 1381، منطق اکتشافات علمی، سید حسین کمالی، تهران، علمی و فرهنگی.
    7. ــــــــــــــ ، (1379)، «اسطوره چارچوب»، در: دفاع از علم و عقلانیت، علی پایا، تهران، طرح نو.
    8. ــــــــــــــ ، 1384، می‌دانم که هیچ نمی‌دانم: گفت‌و‌گوهایی در باب سیاست، فیزیک و فلسفه، پرویز دستمالچی، تهران، ققنوس.
    9. تیدمن، پل، و هاوارد کهین، 1383، درآمدی نو به منطق: منطق‌های قیاسی، استقرایی، موجهات، معرفتی، بایایی، و نظام‌های اصل موضوعی، رضا اکبری، تهران، دانشگاه امام صادق.
    10. جهانگیری، محسن، 1369، فرانسیس بیکن: احوال و آثار، عقاید و افکار و ارزشیابی، تهران، علمی و فرهنگی.
    11. چالمرز، آلن اف.، 1381، چیستی علم: درآمدی بر مکاتب علم‌شناسی فلسفی، سعید زیباکلام، تهران، سمت.
    12. حکیمی، محمد رضا، 1378، سپیده‌باوران: مقالات، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    13. ــــــــــــــ ، 1386، الاهیات الاهی و الاهیات بشری، قم، دلیل ما.
    14. دورانت، ویل، 1369، تاریخ فلسفه، عباس زریاب، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
    15. راسل، برتراند، 1356، مسائل فلسفه، منوچهر بزرگمهر، تهران، خوارزمی.
    16. ــــــــــــــ ، 1365، تاریخ فلسفه غرب، نجف دریابندری، تهران، پرواز.
    17. روسو، پی‌یر، 1349، تاریخ علوم، حسن صفاری، تهران، امیرکبیر.
    18. فاخوری، عادل، 1387، منطق قدیم از دیدگاه منطق جدید، غلامرضا ذکیانی، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی.
    19. فایرابند، پاول، (1375)، بر ضد روش: طرح نظریه آنارشیستی معرفت، مهدی قوام صفری، تهران، فکر روز.
    20. کاپلستون، فردریک، 1375، تاریخ فلسفه، ج1، سید جلال‌الدین مجتبوی، تهران، سروش.
    21. کاز، پیتر، 1372، روش علمی در علم‌شناسی فلسفی: گفتارهایی در فلسفه علوم تجربی، انتخاب و ترجمه عبد‌الکریم سروش، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
    22. کرومبی، آ. سی.، 1373، از اوگوستن تا گالیله: علم در اواخر قرون وسطی و اوایل قرون جدید، قرن سیزدهم تا هفدهم، احمد آرام، تهران، سمت.
    23. کنی، آنتونی، 1372، «فلسفه قرون وسطا»، در: مگی، بریان، فلاسفه بزرگ: آشنایی با فلسفه غرب، عزت‌الله فولادوند، تهران، خوارزمی.
    24. کواین، دابلیو. وی.، جی. اس. اولیان، 1381، شبکه باور، امیر دیوانی، تهران، سروش و کتاب طه.
    25. گیلیس، دانالد، 1381، فلسفه علم در قرن بیستم، حسن میانداری، قم و تهران، سمت و طه.
    26. لازی، جان، 1377، درآمدی تاریخی به فلسفه علم، علی پایا، ویرایش دوم، تهران، سمت.
    27. لاکاتوش، ایمره، 1375،« علم و شبه علم»، در: دیدگاه‌ها و برهان‌ها: مقاله‌هایی در فلسفه علم و فلسفه ریاضی، ترجمه، تألیف و گردآوری: شاپور اعتماد، تهران، مرکز.
    28. نبوی، لطف‌الله، 1385، تراز اندیشه، تهران، بصیرت.
    29. محمد‌علی، ماهر عبد القادر، 1985، المنطق و مناهج البحث، بیروت، دار النهضه العربیه.
    30. مطهری، مرتضی، 1371، انسان کامل، تهران، صدرا.
    31. ــــــــــــــ ، 1380، آشنایی با علوم اسلامی، ج1، تهران، صدرا.
    32. مگی، براین، 1372، فلاسفه بزرگ: آشنایی با فلسفه غرب، عزت‌الله فولادوند، تهران، خوارزمی.
    33. ــــــــــــــ ، 1374، مردان اندیشه: پدیدآورندگان فلسفه معاصر، عزت‌الله فولادوند، تهران، خوارزمی.
    34. مگی، بریان، 1359، پوپر، منوچهر بزرگمهر، تهران، خوارزمی.
    35. ــــــــــــــ ،  (1386)، سرگذشت فلسفه، حسن کامشاد، تهران، نشر نی.
    36. موحد، ضیاء، 1368، درآمدی به منطق جدید، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
    37. ــــــــــــــ ، (1388)، «پای سخن منطق: گفت‌و‌گوی روزبه کریمی با ضیاء موحد»، در: خردنامه همشهری، دوره جدید، ش32.
    38. نوسبام، مارتا، 1380، ارسطو، عزت‌الله فولادوند، تهران، طرح نو.
    39. هلزی هال، لویس ویلیام، 1369، تاریخ و فلسفه علم، عبد‌الحسین آذرنگ، تهران، سروش.
      1. Audi, Robert, 1995, ( editor), The Cambridge Dictionary of Philosophy, Cambridge, Cambridge University Press.
      2. Bacon, Francis, 2003, “Novum Organum, Aphorisms Concerning the Interpretation of Nature and the Kingdom of Man”, in: Great Books of the Western World, ed. Mortimer J. Adler, Chicago, Encyclopedia Britannica, INC.
      3. Bowell, Tracy, and Gary Kemp, 2006, Critical Thinking: A Concise Guide, Second Edition, London, Routledge.
      4. Feyerabend, Paul, 1999, “How to Defend Society against Science”, in: Philosophy: Basic Readings, ed. Nigel Warburton, London, Routledge.
      5. George, Rolf, and James Van Evra, 2006, “The Role of Modern Logic”, in: A Companion to Philosophical Logic, ed. Dale Jacquette, Oxford, Blackwell Publishing.
      6. Goldstein, Laurence, Andrew Brennan, Max Deutsch, and Joe Y. F. Lau, 2006, Logic: Key Concepts in Philosophy, London, Continuum.
      7. Govier, Trudy, 2005, A Practical Study of Argument, Sixth edition, Belmont, USA, Wadsworth.
      8. Heck, Alexander George Richard, 1998, “Frege Gottlob”, in: Routledge Encyclopedia of Philosophy, Edward Craig (ed.), London and New York, Routledge.
      9. Hurley, Patrick J., 2008, A Concise Introduction to Logic, Tenth Edition, Belmont, Thomson Wadsworth.
      10. Kant, Immanuel, 1964, Critique of Pure Reason, Norman kemp Smith (tr.), London, McMillan & Co Ltd.
      11. Kuhn,Thomas S., 1970, The Structure of Scientific Revolutions, Chicago, The University of Chicago.
      12. Lawhead, William F., 1996, The Voyage of Discovery: A History of Western Philosophy, Belmont, Wadsworth Publishing Company.
      13. Milton, J.R.,  Bacon, (1998, “Francis”, in: Routledge Encyclopedia of Philosophy.
      14. Newton-Smith, W. H., 1985, Logic: An Introductory Course, London, Routledge and Kegan Paul.
      15. Salmon, Merrilee H., 2007, Introduction to Logic and Critical Thinking, Sixth edition, Wadsworth, Belmont.
      16. Walton, Douglas, 1998, “Formal and Informal Logic”, in: Routledge Encyclopedia of Philosophy.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار