تحلیلی از مبانی فلسفی ابن‌سینا در معاد جسمانی و روحانی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه الهیات دانشگاه اصفهان

چکیده

مسئله معاد از دیرباز مورد توجه فیلسوفان بوده است. آرزوی دیرینۀ فلسفه، تبیین عقلانی معاد جسمانی بوده و هست. ابن‌سینا راه اثبات معاد جسمانی را منحصر در شرع می‌دانست و آن را خارج از توان عقل بشر قلمداد می‌کرد. در حالی که دست عقل را در اثبات معاد روحانی باز می‌گذاشت و شرع را در این زمینه، مؤید عقل می‌دانست.
در این مقاله، پس از ذکر دیدگاه‌های ابن‌سینا در خصوص معاد، با توجه به آثار مختلف وی، مبانی فلسفی او را در انکار معاد جسمانی تبیین کرده و نشان می‌دهیم وی با قبول این مبانی، نمی‌تواند معاد جسمانی را تبیین فلسفی کند و لذا تعبداً آن را می‌پذیرد. در انتها نیز اصول معاد روحانی ابن‌سینا را بررسی می‌کنیم؛ یعنی آنچه که او را ملزم به قبول وجود سعادت و شقاوت برای نفس ناطقه صرف نظر از تعلق آن به جسم می‌کند.
 
 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of Avicenna’s philosophical Principles as Regards the Spiritual and physical Resurrection

نویسنده [English]

  • Mohammad Mahdi Meshkati
چکیده [English]

Resurrection was paid attention by the philosophers since the ancient times.  They hoped to identify the physical resurrection many years ago until now. Avicenna recognized this matter only by religious law and he believed that reason cannot identify it. Whereas he recognized the spiritual resurrection. He believed that spiritual resurrection is identified by reason. In this article Avicenna’s point of view on the resurrection according to his different works is presented and his denial of physical resurrection is stated. We demonstrate with his acceptance these principles he cannot identify philosophically this matter and he accepts the physical resurrection for mere obedience.  Finally, the  Avicenna’s principles  spiritual resurrection are studied i.e. what forced him to accept the existence of  happiness and adversity for the essence without belonging it to the body.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Avicenna
  • physical resurrection
  • spiritual resurrection

مراجع

  1. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، 1949، الرسالۀ الاضحویۀ فی امر المعاد، بیروت، دارالفکر العربی.
  2. ––––––––– ، 1375، الاشارات و التنبیهات، قم، نشر بلاغت، ج3.
  3. ––––––––– ، 1383، رساله نفس، با مقدمه و حواشی و تصحیح موسی عمید، همدان، دانشگاه بوعلی سینا و انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ دوم.
  4. ––––––––– ، 1360، رسائل، ضیاء‌الدین درّی، تهران، انتشارات مرکزی، چاپ دوم.
  5. ––––––––– ، بی‌تا، تعلیقات، تحقیق عبدالرحمن بدوی، قم، دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم.
  6. ––––––––– ، 1404، الشفاء الاهیات، مقدمه ابراهیم مدکور، قم، کتابخانۀ آیت‌الله العظمی ‌مرعشی نجفی.
  7. ––––––––– ، 1405 ، الشفاء الطبیعیات، مقدمه ابراهیم مدکور، قم، کتابخانۀ آیت‌الله العظمی‌ مرعشی نجفی، ج1و2.
  8. ––––––––– ، 1363، المبدأ و المعاد، به اهتمام عبدالله نورانی، تهران، مؤسسه مطالعات اسلامی ‌دانشگاه مک‌گیل شعبۀ تهران، چاپ اول.
  9. ––––––––– ، 1371، المباحثات، تحقیق و تعلیق محسن بیدارفر، قم، انتشارات بیدار، چاپ اول.
  10. ––––––––– ، 1379، النجاۀ من الغرق فی بحر الضلالات، ویرایش و دیباچۀ محمدتقی دانش‌پژوه، تهران، دانشگاه تهران، چاپ دوم.
  11. آشتیانی، سید جلال‌الدین، 1381، شرح بر زادالمسافر، قم، بوستان کتاب، چاپ اول.
  12. ––––––––– ، 1378، شرح حال و آرای فلسفی ملاصدرا، قم، دفتر تبلیغات حوزۀ علمیۀ قم، چاپ اول.
  13. رازی، فخرالدین محمد بن عمر، 1411، المباحث المشرقیۀ، قم، انتشارات بیدار، ج2.
  14. حکیمی، محمدرضا، 1381، معاد جسمانی در حکمت متعالیه، قم، دلیل ما، چاپ دوم.
  15. ساعدی، شاکر عطیه، 1383، المعاد الجسمانی، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی، چاپ اول.
  16. شیرازی، صدرالدین محمد بن ابراهیم، 1410، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ چهارم، ج9.
  17. ––––––––– ، 1354، المبدأ و المعاد، با مقدمه و تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی، تهران، انجمن فلسفۀ ایران.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار