نفوس فلکی در جهان‌شناخت سینایی و همانندی آنها با نفوس بشری

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی‌‌تهران مرکزی

چکیده

نفوس فلکی، به منزلة موجودات مجرّدی که (برخلاف عقول) در فعل و تأثیرشان نیاز به جسم دارند، در فلسفه ابن‌سینا مورد بحث قرار گرفته اند؛ اهمیت بحث دربارة این وجودها، فقط به دلیل جایگاهشان در فلکیات قدیم نیست. می‌توان گفت قبول این نفوس از سوی ابن‌سینا و انکارشان از سوی ابن‌رشد، تأثیر اساسی در سیر و سرنوشت فلسفه در جهان اسلام و در جهان غرب داشته است. در این نوشتار ضمنِ نشان دادن جایگاه این نفوس در جهان‌شناخت ابن‌سینا، برهانِ ابن‌سینا بر اثبات آنها، مورد بحث قرار گرفته است. سپس نشان داده ایم که چگونه در اثر اعتقاد ابن‌سینا به نفوس فلکی، راه او از راه فیلسوفان مشائی جدا می‌شود و او گام در مسیر حکمت مشرقی می‌نهد. در حقیقت نظریه ابن‌سینا درباره نفوس فلکی یکی از خاستگاه های حکمت مشرقی اوست. و در نهایت همانندی میان نفوس فلکی و نفوس بشری مورد بحث قرار گرفته است. در اینجا نوعی "دور  هرمنوتیکی" برقرار می‌گردد، به این معنا که راه شناخت نفوس فلکی برای ما انسان‌ها، "خودشناسی"  یا تأمل در نفس بشری خویش است، و در عین حال با شناخت نفوس فلکی، خودشناسی ما نیز متحول می‌شود.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Celestial Souls in Ibn-Sina's Cosmology and Their Similarity with Human Souls

نویسنده [English]

  • Enshaallah Rahmati
چکیده [English]

As opposed to intelligences, Celestial souls are abstract entities who need body for their act and effect; they are discussed in Ibn-Sina's philosophy. The significance of analyzing these entities is not just because of their position in ancient astronomy. It can be stated that, accepting these souls by Ibn-Sina and repudiating them by Ibn-Roshd has had an essential influence on the destiny of philosophy in Islamic and western world. 
In this article we are going to show the position of these souls in Ibn-Sina's cosmology; meanwhile we analyze his argument in favour of them; then, we show the way Ibn-Sina’s belief in celestial souls makes his philosophy different from peripatetic philosophy and takes him up to oriental philosophy. In fact, Ibn-Sina's theory of celestial souls has one of its origins in oriental philosophy. Finally, the similarity of celestial souls and human souls will be discussed. Here we have a hermeneutic circle; in other words, we can know celestial souls by self-knowledge or deliberation on our human souls; meanwhile, by knowing the celestial souls, our self-knowledge can be transformed too.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Reason
  • celestial souls
  • celestial body
  • oriental philosophy
  • human souls
  • Hermeneutic circle

فهرست منابع:

1. Corbin, Henry, 1989, Temple and Contemplation, tr. Philip Shereard, Islamic publications Limited. 
2. ابن‌سینا، 1386، الاشارات و التنبیهات در شرح الاشارات و التنبیهات، الخواجه نصیرالدین طوسی، تحقیق حسن حسن‌زاده آملی، ج2و3، قم، بوستان کتاب.
3. ابن‌سینا، 1376، الالهیات من کتاب الشفا، تحقیق حسن حسن‌زاده آملی، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی‌حوزه علمیه قم.
4. ابن‌سینا، 1387، النجاه من الغرق فی بحر الضلالات، ویرایش و دیباچه محمدتقی دانش پژوه، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
5. ابن‌سینا، 1366، حی ابن‌یقظان، ترجمه و شرح فارسی منسوب به جوزجانی، به تصحیح هانری کربن، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
6. ابن‌سینا، 1363، المبدأ و المعاد، به اهتمام عبدالله نورانی، مؤسسه مطالعات اسلامی‌دانشگاه مک گیل (شعبه تهران) با همکاری دانشگاه تهران.
7. بهشتی، احمد، 1382، غایات و مبادی (شرح نمط ششم از کتاب الاشارات و التنبیهات)، قم، بوستان کتاب.
8. رازی، فخرالدین، 1404، "شرح الاشارات" در شرحی الاشارات، للخواجه نصیرالدین طوسی و للامام فخرالدین رازی، منشورات مکتبه آیت الله العظمی‌المرعشی النجفی.
9. سهروردی، شهاب الدین یحیی، 1372، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج 1و2، به تصحیح و مقدمه هانری کربن، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
10. کربن، هانری، 1387، ابن‌سینا و تمثیل عرفانی، انشاءالله رحمتی، نشرجامی‌و حوزه هنری.
11. مصطفوی، سید حسن، 1387، شرح اشارات و تنبیهات (نمط سوم)، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق.
CAPTCHA Image