نقـد عقل عربی ـ اسلامی در دیدگاه جابری و ارکون

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی‌‌دانشگاه فردوسی مشهد

2 . مدیر گروه مطالعات و پژوهش‌های ادبی و هنری

چکیده

نوع برخورد و عکس‌العمل اندیشمندان عرب در برابر روشنگری و مدرنیته، تعیین‌کننده دستگاه نواندیشی آنان است. رویکرد اقبالی برخی از این اندیشمندان به اندیشه روشنگری و روشنفکری غربی، با گرایش به  ارزش‌های  مدنی و ویژگی‌های فکری و فلسفی تمدن اروپایی آغاز شد. سپس این رویکرد با گرایش به مطالعات جدید علوم انسانی مانند ساختارگرایی، زبانشناسی، هرمنوتیک، معناشناسی و انسان‌شناسی، توسط گروهی از روشنفکران برجسته و معاصر عرب همچون محمد عابد الجابری و محمد ارکون به گستره نقد عقل عربی- اسلامی، یا همان نقد اندیشه‌های سنتی اسلامی‌‌گام نهاد. نوشتار حاضر بر آن است تا با توضیح  مقدمات فکری این دو اندیشمند، هم به  مقوله بنیادین نقد عقل عربی- اسلامی‌در اندیشه متفکران یاد‌شده بپردازد و هم دستگاه نواندیشی آن دو را بازگو و مقایسه کند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Criticizing Islamic-Arabic Reason from Jaberi's and Arkoun's Viewpoints

نویسندگان [English]

  • Jahangir Masudi 1
  • Hushang Ostadi 2
چکیده [English]

The way in which the Arab thinkers encountered and reflected enlightenment and modernism determines their Arabic enlightenment. Some of these thinker's welcoming of enlightenment and western intellectuals, started with tendency to social values and philosophical and mental features of European civilization; thus, this approach with tendency to new researches in humanities, like structuralism, linguistics, hermeneutics, semantics and anthropology by a group of brilliant and contemporary Arab intellectuals like Mohammad-al-Jaberi and Mohammad Arkoun entered the area of criticizing Arabic-Islamic reason or traditional Islamic thoughts. In this essay we try to discuss the basic criticism of Arabic–Islamic reason in their ideas and retell and compare their Arabic enlightenment, by explaining the intellectual premises of these two thinkers.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Enlightenment
  • Arabic enlightenment
  • contemporary approaches
  • criticism of Arabic-Islamic reason

مراجع

  1. ارکون، محمد، 1986، تاریخیة الفکر العربی الاسلامی، هاشم صالح، بیروت، مرکز الانماء القومی.
  2. ارکون، محمد، 1987، الفکر الاسلامی، ترجمه هاشم صالح، بیروت، مرکز الانماء القومی.
  3. باشلار، گاستون، 1383، معرفت‌شناسی، جلال ستاری، تهران، دفتر پژوهش های فرهنگی و مرکز بین المللی.
  4. بنعبد العالی، عبد السلام، 1981، المیتافیزیا، العلم و الایدلوجیا، بیروت، دار الطلیعة.
  5. پوپر، کارل ریموند، 1384، منطق اکتشاف علمی، سید حسین کمالی، تهران، انتشارات علمی‌و فرهنگی، چاپ سوم.
  6. پوپر،کارل، 1363، حدس‌ها و ابطا‌‌‌ل‌ها، احمد‌آرام، تهران،سهامی‌‌انتشار.
  7. جابری، محمد عابد، 1985، الخطاب العربی المعاصر، بیروت، مرکز الدراسات الوحدة العربیة.
  8. جابری، محمد عابد، 1986، نحن و التراث، بیروت، الدار البیضاء، المرکز الثقافی العربی.
  9. جابری، محمد عابد، 1991، التراث و الحداثة، بیروت، المرکز الثقافی العربی.
  10. جابری، محمد عابد، 1996، بنیة العقل العربی، بیروت، مرکز الدراسات الوحدة العربی.
  11. جابری، محمد عابد، 1998، مدخل الی فلسفة العلوم، بیروت، مرکز الدراسات الوحدة العربیة.
  12. جابری، محمد عابد، 2000، العقل السیاسی العربی، بیروت، مرکز الدراسات الوحدة العربیة.
  13. جابری، محمد عابد، 2000، تکوین العقل العربی، بیروت، مرکز الدراسات الوحدة العربیة.
  14. جابری، محمد عابد، 2001، العقل الاخلاقی العربی، بیروت، مرکز الدراسات الوحدة العربیة.
  15. جعیط، هشام، 1985، اثر فلسفة التنویر علی تطور الفکر فی العالم العربی الاسلامی، بیروت، الفکر العربی، شماره 37.
  16. جهانبگلو، رامین، 1381، موج، ترجمه محمد گودرزی، تهران، نشر نی.
  17. حقیقی، شاهرخ، 1383، گذار از مدرنیته؟ : نیچه، فوکو، لیوتار، دریدا، تهران، انتشارات آگاه.
  18. خلجی، محمدمهدی، 1377، آراء و اندیشه های محمدارکون، تهران، مرکز مطالعات بین‌المللی.
  19. مسعودی، جهانگیر، 1386، هرمنوتیک و نواندیشی دینی، قم، نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  20. وصفی، محمد، 1387، نومعتزلیان، تهران، نشرنگاه معاصر.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار