دکارت و نردبان معکوس هم‌سخنی‌های فلسفه دکارت و اومانیسم رنسانس

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر دانشگاه مفید

چکیده

بی‌تردید رنه دکارت، فیلسوف فرانسوی، یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین چهره‌ها نه تنها در فرایند سیر تاریخی فلسفه غرب، که بر تمدن دوران جدید آن دیار است. از این رو، فهم فلسفه و تمدن نوین غرب بدون شناخت اندیشمندی چون او کامل نخواهد بود. از طرف دیگر، رنسانس نیز دوره نضج گرفتن مدرنیته غربی است و گوهر آن نیز انسان‌گرایی یا اومانیسم است. در این دوره، نردبانی که در سده‌های میانه، رو به «آسمان» بود معکوس شد و بر «زمین» گذاشته شد. بررسی اندیشه دکارت و اومانیسم دوره رنسانس نشان دهنده وجود همخوانی‌ها و هم سخنی‌هایی بین این دو است. انگاره نوشتار حاضر آن است که گرچه دکارت خود را یک اومانیست نمی‌دانست ولی در فلسفه او جنبه‌های اومانیستی‌ای هست که ریشه در اومانیسم رنسانس دارد و در اموری چون سوبجکتیویسم دکارتی، تردید در حجیت قدما، اصالت عقل، توجه به تفسیر ریاضی و مکانیکی جهان خود را نشان می‌دهد. در نوشتار حاضر برای تبیین هر چه بهتر بحث، پس از اشاره به مفهوم، اهمیت و شاخصه‌های رنسانس و اومانیسم آن، این هم‌سخنی‌ها بررسی خواهد شد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Descartes and the Inverted Ladder: Dialogues between Descartes’ Philosophy and the Renaissance Humanism

نویسنده [English]

  • Hoseinali Rahmati
چکیده [English]

Without doubt, Rene Descartes, French philosopher and mathematician, is one of the main characters influencing not only on the process of the Western philosophy development but also on the modern civilization in the west. As a result, to attain a worthwhile understanding of the western philosophy and civilization, one should gain a proper knowledge of such a prominent thinker. In the Renaissance, whose essence is humanism, the ladder which previously in the Middle Ages had been put towards the heaven, inverted towards the earth. The assumption of this writing is that although Descartes didn’t consider himself as a humanist but there are in his philosophy certain humanistic aspects which are rooted in the Renaissance humanism. Among these aspects are such opinions as Cartesian subjectivity, his doubt in authority of the ancients, rationalism, and mathematical, mechanical interpretation of the world. The present article first refers to the concept and significance of the Renaissance and humanism; then, it enumerates the indicators of the Renaissance; finally, it investigates into the harmonies and dialogues between Descartes’ viewpoints and the Renaissance humanism.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Western philosophy
  • Renaissance
  • humanism
  • Descartes
  • Cartesian subjectivity
  • rationalism

مراجع

  1. احمدی، بابک،1377، معمای مدرنیته، تهران: نشر مرکز، چاپ اول.
  2. باطنی، محمدرضا،1373، فرهنگ معاصر انگلیسی ـ فارسی، تهران: فرهنگ معاصر، چاپ چهارم.
  3. برونوسکی، جیکوب؛ مازلیش، بروس،1378، سیر اندیشه در غرب از لئوناردو تا هگل، ترجمۀ کاظم فیروزمند، تبریز: کارگاه سبز، چاپ اول.
  4. بوک، آگوست،(فروردین – اردیبهشت1381)، «اومانیسم در دوره رنسانس»، ترجمۀ محمدحسن لطفی، کتاب ماه ادبیات و فلسفه.
  5. بوکهارت، یاکوب،1376، فرهنگ رنسانس در ایتالیا، ترجمۀ محمدحسن لطفی تبریزی، تهران: طرح نو، چاپ اول.
  6. پازوکی، شهرام،1379، «دکارت و مدرنیته»، فلسفه(ضمیمه مجله دانشگده ادبیات دانشگاه تهران)، دوره جدید، س1، ش1.
  7. جعفری، محمدرضا،1377، فرهنگ نشر نو، تهران: تنویر، چاپ اول.
  8. دکارت، رنه،1384، اعتراضات و پاسخ ها، ترجمه و توضیح: علی موسائی افضلی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول.
  9. ـــــــــــــ ،1342،گفتار در روش راه بردن عقل، ترجمۀ محمدعلی فروغی، تهران: سازمان کتاب‌های جیبی.
  10. ـــــــــــــ ،1369، تاملات در فلسفه اولی، ترجمۀ احمد احمدی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، چاپ دوم.
  11. ـــــــــــــ ،1371، اصول فلسفه، ترجمۀ منوچهر صانعی دره بیدی، تهران: الهدی، چاپ دوم.
  12. دورانت، ویل،1348، تاریخ تمدن: ج5: رنسانس، ترجمۀ اسماعیل دولتشاهی، تهران: فرانکلین و اقبال.
  13. دیویس، تونی، اومانیسم، ترجمۀ عباس مخبر، تهران: نشر مرکز، چاپ اول.
  14. راسل، برتراند(بی تا)،1378، تاریخ فلسفه غرب، ترجمۀ نجف دریابندری، تهران: نشر پرواز، چاپ ششم.
  15. رحمانی، غلامرضا(1386)، نظام فلسفی دکارت، قم: موسسه بوستان کتاب، چاپ اول.
  16. رندال، جان هرمن،1376، سیر تکامل عقل نوین، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ دوم.
  17. طلعتی، محمد هادی،1381، «اومانیسم»، در کتاب فرهنگ واژه‌ها، به کوشش عبدالرسول بیات، قم: موسسه فرهنگ و اندیشه دینی، چاپ اول.
  18. فروغی، محمدعلی،1360، سیر حکمت در اروپا، تهران: زوار، چاپ اول.
  19. کاپلستون، فردریک،1380، تاریخ فلسفه، جلد چهارم: از دکارت تا لایب‌نیتز، ترجمۀ غلامرضا اعوانی، تهران: سروش و شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول.
  20. مجتهدی، کریم،1379، آشنایی ایرانیان با فلسفه‌های جدید غرب، تهران: موسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، چاپ اول.
    1. Blair, Ann; Grafton, Anthony, (oct. – Des. 1992), “Reassessing Humanism and Sience“, Journal of History of Ideas, vol. 53, No.4.
    2. Flage, Daniel E.; Bonnen, Clarence A., Descartes and Method: A Search for a Method in Meditations, London and New York: Routledge, 1999.
    3. Gaukroger, Stephen, 2002, Descarts' System of Natural Philosophy, UK: CambridgeUniversity Press.
    4. Ingegno, Alfonso, 2000, “The New Philosophy of Nature“, in: C. B. Schmitt(ed.), The Cambridge History of Renaissance Philosophy, UK: CambridgeUniversity Press.
    5. Kristeller, Paul Oscar,2000, “Humanism“in: C. B. Schmitt(ed.), The Cambridge History of Renaissance Philosophy, UK: CambridgeUniversity Press.
    6. Kristeller, Paul Oscar, 1962, “Studies on Renaissance Humanism During the Last Twenty Years“, Studies in the Renaissance, Vol.9.
    7. Mann, Nicholas, 2000, “The origins of Humanism“, in:Jill Kraye and M . W. F. Stone (eds.) Kraye, Humanism and early modern philosophy, London and New York: Routledge.
    8. Markie, Peter, 1992, “The Cogito and its importance“, in: John Cottingham (ed.), The Cambridge Companion to Descartes, New York: Cambridge University Press.
    9. Monfasani, John, 1998, “Renaissance humanism“, in: Routledge encyclopedia of philosophy, ed. by Edward Craig, vol. 4, New york: Routledge.
    10. Moorman, R. H, (Apr. 1943). “The Influence of Mathemetics on the Philosophy of Descartes“, National Mathematics Magazine, Vol. 17, No. 7.
    11. Osler, Margaret J, 2000, “Renaissance humanism, lingering Aristotelianism and the new natural philosophy: Gassandi on final causes“, in: Jill Kraye and M.W. F. Stone(eds.), Humanism and Early Modern Philosophy, London and New York: Routledge.
    12. Oxford,1998, Oxford advanced lerner's Dictionary, Oxford University Press.
    13. Popkin, Richard H, 2000, “Theories of Knowledge“, in: C. B. Schmitt(ed.), The Cambridge History of Renaissance Philosophy, UK: Cambridge University Press.
    14. “Rene Descartes“, in: The Stanford Encyclopedia of Philosophy, www.plato.stanford.edu: 2007.10.22.
    15. Rodis-Lewis, 1992, “Descarts Life and the Development of his Philosophy“, in: John Cottingham(ed.), The Cambridge Companion to Descartes, New York: Cambridge University Press.
    16. Thorndike, Lynn, (apr. 1927), “The Survival of Medieval Intellectual Interests into Early Modern times“, Speculum, Vol.2, No.2.
    17. Vasoli, Cesare, 2000,“The Renaissance Consept of Philosophy“, in: C. B. Schmitt(ed.), The Cambridge History of Renaissance Philosophy, UK: Cambridge University Press.
    18. Wallace, William A., 2000, “Traditional Natural Philosophy“, in: C. B. Schmitt(ed.), The Cambridge History of Renaissance Philosophy, UK: Cambridge University Press.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار