نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسنده
کارشناسی ارشد فلسفه اسلامی دانشگاه قم
چکیده
تازه های تحقیق
از آن چه گفته آمد می‌توان نتیجه گرفت که متخیّله در فلسفة ابن سینا قوه‌ای است از قوای باطنی نفس و جزء قوای مهمی است که نفس را برای پذیرش اشراقات علوی آماده می‌کند، و دارای نقش فعال و بسیار موثری است در تلقی قوه عقلیه که موجب آمادگی نفس برای قبول فیض از عقل فعال می‌شود و چه زیبا ابن سینا به این مطلب اشاره دارد که، «اطلاع القوة العقلیه علی ما فی الخیال انما احتیج الیه لیعد النفس لقبول الفیض من فوق و هذا الاطلاع هوالافکار و التأملات و الحرکات النفسانیة و کلها معدات للنفس نحوالفیض» (ابن سینا: 1371، 369) در نظام معرفت شناسی فیلسوفان مشایی تحصیل معرفت بدون فرض موجودی ماوراء طبیعی که قوای ادراکی انسان را به فعلیت برساند و صور معقولات را به نفس انسان عطا کند، ممکن نیست و این موجود عقل فعال است. از این رو تبیین مساله معرفت مبتنی بر وجود عقول عالیه است . ابن سینا تفاوت آدمیان را در اتصال به عالم غیب یادآوری و بیان می‌کند که نفوس انسانی از حیث قوّت و ضعف و صفا و کدورت، یکسان نیستند برخی از نفوس چنانند که با تدبیر بدن و پرداختن به مدرکات حواس به کلی مشغول شده و دایره ادراکاتشان فراتر از این سطح نخواهد رفت، این گروه مگر در عالم رؤیا نفوسشان فرصتی یابد و بارقهای از مدرکات غیبی نصیبشان شود، اما نفوس قوی پرداختن به یک شأن آنها را از شئون دیگر بازنمی‌دارد و در حالت نوم و یقظه یکسانند و چنین نفوسی در هر لحظه می‌توانند به مبادی عالیه متصل گردند، بنابراین نفوس از نظر قوت و ضعف در مراتب مختلف قرار می‌گیرند. بر همین اساس ابن سینا برای تمایز نبی از غیر او بیان می‌کند که نفس نبی با سه خصوصیت که عبارتند از: کمال قوه حدس، کمال قوة مخیّله و کمال قوه متصرفه در طبیعت ، از سایر نفوس متمایز می‌گردد. در این مقاله به سبب محدود بودن موضوع از پرداختن به مورد سوم یعنی تصرف نبی در طبیعت و بحث معجزه، احتراز شده است. وحی عبارتست از ادراکات افاضه شده از جانب عقل فعال و رؤیا نیز عبارت است از اتصال و أخذ صور معقول از عقل فعال بنابراین سرچشمه معرفتی هر دو یکی است و از طرف دیگر هم در رویا وهم در وحی ارتباط با غیب و اطلاع بر امور غیبیّه حاصل می‌گردد. در تبیینی که ابن سینا از مسألة رؤیا و نیز مسالة وحی بدست می‌دهد قوه متخیّله نقش اساسی و مهمی را بعهده دارد. تمثلاتی که در نفس انسانی تحقق می‌یابد چه در خواب و چه در بیداری همه آنها به قوة مانی خیال و متخیّله است بلکه قوة خیال چیره دست:
چنان معنی بصورت می‌کشاند که صد مانی در او حیران بماند
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسنده [English]
I
n cosmological discussions, it is argued that the cosmos consists of the invisible world and the visible world, and that every event happened in the visible word is inscribed in the supreme beginnings and immaterial intelligences. Hence, availability to the invisible world means connection and communication with human soul. This essay, in which an attempt is made to explain Ibn Sina’s viewpoint on the function of imagination in relation to the hidden, first presents the function of imagination in thinking and understanding the universals. Then it discusses the how of its function in receiving invisible things. And finally it deals with the epistemology of revelation and dream as two principal categories connected to the hidden.
کلیدواژه‌ها [English]
)
ارسال نظر در مورد این مقاله