نقد نسبیت معرفت دینی از منظر قرآنی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی پزوهشی دانشگاه مفید

چکیده

نسبیت معرفت دینی را می‌توان از مهم‌ترین مبانی پلورالیسم دینی به شمار آورد. این نظریه متأثر از روش هرمنوتیک غرب است که تلاش می‌کند این روش را در فهم و تفسیر متون دینی به کار برده، فهم صحیح متن دینی را دست‌نایافتنی بنمایاند. نسبیت‌گرایان معرفت دینی برای اثبات مدعای خود به دلایلی چون: تفکیک میان واقعیت و درک ما از واقعیت، ذوبطون‌ و صامت بودن متون دینی و نیز همگانی بودن فهم دینی استناد کرده‌اند.
این نوشتار به نقد درون‌دینی این نظریه پرداخته، با استمداد از آیات قرآن کریم و کلمات معصومین (علیهم‌السلام)، دلایل این پندار را به چالش کشیده، بر این عقیده است که از نگاه دینی حقیقت قابل دستیابی است و ذوبطون بودن متون دینی هیچ‌گاه به معنای کثرت فهم‌های متعارض و ناهمگون نیست؛ نیز متون دینی صامت و خالی از معانی نبوده، نور، تبیان و هدایتگر بشر می‌باشند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Criticism of Relativity of Religious Knowledge from the Quranic View

نویسنده [English]

  • Mohammad Hassan Movahhedi Saveji
چکیده [English]

Abstract
Relativity of religious knowledge can be regarded as one of the most important foundations of religious pluralism. This theory is influenced by hermeneutic method of West which tries to use it to understand and interpret religious texts and show that correct understanding of religious texts is unattainable. Those who believe in the relativity of religious knowledge have referred to such reasons as differentiation between reality and our perception of reality, multi-layeredness and silence of religious texts and universality of religious understanding to prove their claim. The present paper criticizes this theory intra-religiously and challenges its reasons, with the help of Quranic verses and infallible Imams' sayings. It holds that reality is obtainable from a religious point of view and multi-layeredness of religious texts never means plurality of contradictory and heterogeneous understanding and that religious texts are not silent and devoid from meanings; rather, they are light, explanatory and guide man.

کلیدواژه‌ها [English]

  • relativity
  • plurality
  • Religious Knowledge
  • absolute reality
  • religious texts
  1. بلاغی. عبدالحجت، حجةالتفاسیر و بلاغ الاکسیر، جلد۴، انتشارات حکمت، قم، چاپ اول، 1345.
  2. حسینى شاه عبدالعظیمى، حسین بن احمد، تفسیر اثنى عشرى، جلد 11، انتشارات میقات، چاپ اول، 1363.
  3. حسینى همدانى، محمد، انوار درخشان در تفسیر قرآن، ج 14، تهران، کتابفروشی لطفی، 1380ق
  4. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف، ج4، بیروت، دار الکتاب العربی، 1325ق.
  5. سروش، عبدالکریم، صراط هاى مستقیم، مؤسسه فرهنگى صراط، تهران، چاپ چهارم، 1380.
  6. ــــــ، ــــــــ، قبض و بسط تئوریک شریعت، مؤسسة فرهنگی صراط، تهران، چاپ سوم، 1373.
  7. شبر، عبدالله، تفسیر القرآن الکریم، جلد 1، دارالبلاغة للطباعة و النشر و التوزیع، بیروت، چاپ اول، 1412 ق.
  8. الشریف الرضى، محمد بن الحسین، تحقیق الصبحی الصالح، نهج البلاغه، خطبه 125 و 158 و133، انتشارات انوارالهدی، 1389.
  9. الشریف اللاهیجى، بهاءالدین محمد شیخعلى، تفسیر شریف لاهیجى، ج 3، تهران، مؤسسه مطبوعاتی علمی، 1363.
  10. صادقی تهرانی، محمّد، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، جلدهای 12 و 13، انتشارات فرهنگ اسلامی، 1365.
  11. طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، جلدهای 1، 2، 5، 11، 12، 15، 17، 19 دارالکتب الاسلامیة، تهران، چاپ سوم، 1397 ق.
  12. ـــــــــــــــــــــ، ــــــــــــــــــــــــــ، ترجمه‌ موسوی همدانی، جلد 5، دفتر انتشارات اسلامی جامعه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ مدرسین حوزه‌ علمیه‌ قم، چاپ پنجم، 1374.
  13. طبرسی، فضل‌بن الحسن، مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، جلدهای 1، 2، 3، 4 و 5 داراحیاء التراث العربی، بیروت، 1379 ق.
  14. ــــــــــــــــــ، مجمع البیان فى التفسیر القرآن، ترجمه جمعى از نویسندگان، ج 13، 1360.
  15. طوسی، محمدبن الحسن، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق قیصر العاملی، جلدهای 6 و 9، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول، 1409 ق.
  16. فیض کاشانی، محسن، الصافی فی تفسیر کلام الله، جلد 3، دارالمرتضی للنشر، چاپ اول، 1399 ق.
  17. قدردان قراملکى، محمد حسن، کندوکاوى در سویه‌هاى پلورالیزم، تهران، مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، 1379
  18. قرشى، على اکبر، تفسیر احسن الحدیث، ج 9،  تهران، واحد تحقیقات اسلامی بنیاد بعثت، چاپ اول، 1366
  19. کاشانى، فتح اللّه، منهج الصادقین فى الزام المخالفین، جلدهای 5 و 8، کتابفروشى اسلامیه، چاپ دوم، 1344.
  20. گلین، ریچاردز،  «به سوی یک الهیات ناظر به همه ادیان»، فصلنامه حوزه و دانشگاه، شماره 1، زمستان 1373
  21.  مجتهد شبسترى، محمد، هرمنوتیک، کتاب و سنّت، تهران، طرح نو، چاپ پنجم، 1381.
  22. محمدبن محمدرضا القمى، کنز الدقائق و بحر الغرائب، ج 11، ص 297، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1366، چاپ اول.
  23.  هیک، جان، فلسفه دین، ترجمه بهرام راد، تهران، انتشارات بین المللی الهدی، 1372.
  24. ـــــ، «تعدد ادیان»، کیان، شماره 16، آذر و دی 1372. 
CAPTCHA Image