رابطهٔ فضیلت و سعادت از نگاه ارسطو و غزالی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی

چکیده

پرسش مهم فیلسوفان باستان علاوه بر پرسش از ماهیت فضیلت و چگونگی حصول آن، این بود که آیا فضایل برای انسان سودمندند؟ یعنی آیا فضایل سعادت انسان را به دنبال دارند یا نه؟ پرسش آنها در واقع پرسش از ارتباط میان سعادت و فضیلت بود، بدین معنا که آیا برای سعادت فضایل امری واجب و گریزناپذیرند یا خیر؟ ارسطو فضایل را برای حصول سعادت شرط لازم می‌دانست هرچند برخلاف افلاطون آن را شرط کافی نمی‌دانست. وی سعادت را به فعالیت نفس مطابق با فضیلت تعریف می‌کرد. در واقع فضایل ارسطویی که ریشه در عقل صرف داشتند، ابزاری جهت دست‌یابی به یک زندگی خوش در این عالم بودند. غزالی علی‌رغم تأثیرپذیری‌اش از ارسطو، در بحث از ماهیت فضیلت و سعادت و نیز ارتباط میان این دو از ارسطو فاصله گرفته است. تبیین غزالی در این خصوص برخلاف ارسطو مبتنی بر عقل صرف نبوده، اساس آن را وحی و شریعت شکل می‌دهد. از این‌رو فضایل اخلاقی نزد غزالی منحصر به فضایل فلسفی نبوده، سعادت نیز صرفاً بهره‌مندی از یک زندگی خوش در این عالم تلقی نمی‌شود. بر این اساس، نوشتار حاضر به بررسی همسانی‌ها و ناهمسانی‌های موجود در تبیین ارسطو و غزالی از ماهیت فضیلت و سعادت و ارتباط این دو با یکدیگر پرداخته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Relationship between Virtue and Happiness in Aristotle and Ghazali’s Views

نویسندگان [English]

  • Majid Mulla Yusefi 1
  • Umme Leyla Shirkhani 2
چکیده [English]

In addition to the asking about the nature of virtue and how to achieve it, ancient philosophers mainly asked whether virtues are useful for men, that is, do they lead to man’s happiness? In fact, their question was about the relationship between happiness and virtue, in that they asked whether virtues are necessary and inevitable for happiness or not? Aristotle believes that virtues are necessary condition to achieve happiness, though, contrary to Plato, he does not regard them as required condition. He defines happiness as the soul’s activity conforming to virtue. In fact, Aristotelian virtues which are rooted in mere intellect are the means of achieving a happy life in this world. Ghazali distances from Aristotle when discussing the nature of virtue, happiness and their relationship, though he was influenced by Aristotle. In this regard, Ghazali’s explanation, contrary to Aristotle’s, is not based on mere intellect; rather, it is based on revelation and Sacred Law. Therefore, Ghazali believes that moral virtues are not restricted to philosophical virtues and does not regard happiness as merely enjoying a happy life in this world. On this basis, the present paper reviews similarities and differences between Aristotle’s and Ghazali’s explanation about the nature of virtue and happiness and their relationship.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Aristotle
  • Ghazali
  • virtue
  • happiness-orientation
  • Eudemonia

مراجع

  • ارسطو (1385 الف). اخلاق نیکوماخوس، ترجمه: محمدحسن لطفی تبریزی، تهران: طرح نو.
  • ارسطو (1385 ب). متافیزیک، ترجمه: شرف‌الدین خراسانی، تهران: انتشارات حکمت، چاپ چهارم.
  • استیس، والتر ترنس (1385). تاریخ انتقادی فلسفه یونان، ترجمه: یوسف شاقول، قم: مؤسسه انتشارات دانشگاه مفید.
  • اکریل، ا. جی. (1380). ارسطوی فیلسوف، ترجمه: علیرضا آزادی، تهران: انتشارات حکمت، چاپ اول.
  • شریف، میان محمد (1365). تاریخ فلسفه در اسلام، ترجمه: نصرالله پورجوادی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، چاپ اول، ج2.
  • غزالی، امام محمد (1359). منهاج العابدین، ترجمه: عمر بن عبد الجبار سعدی ساوی، تصحیح: احمد شریعتی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
  • غزالی، امام محمد (1367). میزان العمل، ترجمه: علی‌اکبر کسمایی، تصحیح: سلیمان دنیا، تهران: انتشارات سروش، چاپ دوم.
  • کاپلستون، فریدریک چارلز (1388). تاریخ فلسفه یونان و روم، ترجمه: جلال‌الدین مجتبوی، ویراسته: اسماعیل سعادت، تهران: انتشارات سروش، چاپ هشتم، ج1.
  • هولمز، رابرت ال. (1382). مبانی فلسفه اخلاق، ترجمه: مسعود علیا، تهران: ققنوس.
  • الغزالی، الامام ابی حامد محمد بن محمد (1986). احیاء علوم الدین، بیروت: دارالکتب العلمیه، الطبعه الاولی، الجزء اول، الجزء الثالث، الجزء الخامس.
  • الغزالی، الامام ابی حامد محمد بن محمد (1988). الاربعین فی اصول الدین، بیروت: دار الکتب العلمیه، الطبعه الاولی.
  • الغزالی، الامام ابی حامد محمد بن محمد (1989). میزان العمل، کتب هوامشه أحمد شمس الدین، بیروت: دار الکتب العلمیه، الطبعه الاولی.
  • الغزالی، الامام ابی حامد محمد بن محمد (1994). کیمیاء السعاده، مجموعه رسائل الامام الغزالی 1-7، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  • مبارک، زکی (1924). الاخلاق عند الغزالی، مصر: المطبعه الرحمانیه.
    • § Abulqasem, Muhammad (1978). Ethics of Al – Ghazali, a Composite Ethics in Islam, the Concept of Happiness, Caravan Books, Delmar, New York.
    • § Pakaluk, Michael (2005). Aristotle's Nicomachean, Cambirdge University Press.
    • § Prior, William J. (2001). ''Eudaimonia and Virtue'', in: The Journal of Value Inquiry, 35: 325-342.
    • § Hourani, G. F. (1985). Tradition in Islamic Ethics, Cambridge University Press.
    • § Hourani, G. F. (1984). "A Revised Chronology of Ghazali's Writings", in: Journal of American Oriental Society.
    • § Salazar, Christine (2005). Aristotle, State University of New York Press.
    • § Sherif, Mohamed Ahmed (1975). Ghazali's Theory of Virtue, State University of New York, Albany Press.

Williams, Bernard (1995). "Ethics", in: Grayling, A. C. (ed.), Philosophy: a guide thought the Subject, Oxford University Press

ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار