بررسى و نقد فاعلیت نفس نباتى در رخداد تغذیه

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فلسفه دانشگاه قم

چکیده

حیات انسان با تغذیه شروع می‌شود و تغذیه فرآیندی است که در آن موجود بی‌جان به جسم زنده و پویا تبدیل می‌شود یا بخشی از جسم زنده می‌گردد. تأمل درباره چنین فرآیندی در حیطه دانش فلسفه است. تأملات برخی فیلسوفان نشان داده است که در این فرآیند جسمی که از آن تغذیه می‌شود، از جهت جوهر و عرض تغییر می‌کند و همسان جسم متغذی می‌شود تا حیات شکل بگیرد و بدن ساخته شود. فیلسوفان نفس گیاهی را مؤثر فاعل بالطبع این فرآیند می‌دانند، ولی تبیین آنان چند مسئله را پیش می‌کشد: 1. این فعل، شرایط فعل طبیعی را ندارد؛ 2. نفس نباتی منطبع در ماده و جسمانی است و از نظر آنان جسم و جسمانی تأثیر استقلالی بر شیء دیگر ندارد؛ 3. مقصود فیلسوفان از نفس نباتی مبهم است؛ و 4. نفس گیاهی در نقطه شروع حیات شخص تحقق نیافته است تا در این فرآیند مؤثر باشد. از آنجا که فیلسوفان پاسخ صریحی به این پرسش‌ها نداده‌اند، این پژوهش با تحلیل لوازم التزامی نظریه آنان به حل برخی از این مسائل دست یافته است. راه‌حل اندیشه‌های فیلسوفان متقدم، به تعطیلی قوای نفس ناطقه یا تفویض فعل طبیعی می‌انجامد، ولی با اصلاح نظریه نصیرالدین طوسی به ‌کمک نظریه حرکت جوهری صدرایی می‌توان تدبیر بدن را در آغاز حیات تبیین کرد؛ یا با نظریه ارباب انواع، هم مشکل اخیر و هم مشکل جسمانیت نفس نباتی را حل کرد. در پایان این نظر مطرح می‌شود که تغذیه فعل طبیعی نیست و از ترکیب نظریه نصیرالدین طوسی با نظریه فعل تسخیری صدرا راه‌حل دیگری به دست می‌آید که به مشکل تفویض نمی‌انجامد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Study of the Problems with Philosophers' Reflections on the Agency of Vegetable Soul over the Process of Nutrition and Formation of the Body, with Emphasis on Sadrian Thought

نویسنده [English]

  • Masoomeh Movahhednia
Assistant professor of department of philosophy, Qom University, mmovahed3@gmail.com
چکیده [English]

  Man's life begins with nutrition as a process in which an inanimate being or part of it turns into an animate and dynamic being. Reflection on such a process is in the domain of philosophy. The reflections of some philosophers on the issue have shown that in this process a body which is the source of nutrition changes in terms of substance and property and resembles the nourishing body to lead to the formation of life and body. Philosophers believe that vegetable soul is influential agent by nature in this process. Their explanation, however, causes some problems: 1. this act does not have the conditions of a natural act; 2. vegetable soul is physical and molded in material, and, according to their view, body and physical has no independent effect on another thing; 3. philosophers' view about vegetable soul is ambiguous; and 4. vegetable soul is not actualized at the start of a person's life to be influential in this process. Since philosophers have not provided clear answers to these problems, the present paper have found answers to some of these problems by analyzing the implicit requirements of their theory. The solutions provided by prior philosophers lead to the ineffectiveness of the powers of intellective soul or entrusting the natural act. However, using Mulla Sadra's theory of substantial motion to reform Nasir al-din Tusi can help us to explain the governance of body at the start of life; or using the theory of archetypes can help us to solve both the aforementioned problem and the problem of physicality of vegetable soul. Finally, the paper theorizes that nutrition is not a natural act and that combining Tusi's theory with Mulla Sadra's theory of compulsive act provides another solution which does not lead to the problem of entrusting.

کلیدواژه‌ها [English]

  • agent by compulsion
  • agency of soul
  • nutrition
  • nature
  • vegetable soul
  • Imaginal world

مراجع

  1. 1. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1382). الاضحویة فی المعاد، تحقیق: حسن عاصی، تهران: شمس تبریزی، چاپ اول.

    2. ـــــــــــــ (1383 الف‌). النجاة، مقدمه و تحقیق: حامد ناجی اصفهانی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ اول، ج1.

    3. ـــــــــــــ (1383 ب). طبیعیات، مقدمه، حواشی و تصحیح: سید محمد مشکوة، همدان: دانشگاه بوعلی سینا، چاپ دوم.

    4. ـــــــــــــ (1389). قانون، تهران: سروش، ج۱، در: http://shiaonlinelibrary.com

    5. ـــــــــــــ (1404). الشفاء (الطبیعیات والالهیات)، تحقیق: سعید زاید، قم: مکتبة آیة الله المرعشی، ج1 و 2.

    6. ـــــــــــــ (2007). شرح الاشارات والتنبیهات مع المحاکمات، قم: دفتر نشر الکتاب، ج2.

    7. اردکانی حسینی، احمد بن محمد (1375). مرآة الاکوان (تحریر شرح هدایه ملاصدرای شیرازی)، مقدمه، تصحیح و تعلیق: عبدالله نورانی، تهران: میراث مکتوب، چاپ اول.

    8. سهروردی، شهاب‌الدین (1372). مجموعه مصنفات، تصحیح: هانری کربن و سید حسین نصر، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، ج1.

    9. شهرزوری، محمد بن محمود (1383). رسائل الشجرة الالهیة فی علوم الحقایق الربانیة، تصحیح: نجف‌قلی حبیبی، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.

    1. ــــــــــــ (1354). المبدأ والمعاد، تصحیح: سید جلال‌الدین آشتیانی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
    2. ــــــــــــ (1360). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، تصحیح و تعلیق: سید جلال‌الدین آشتیانی، مشهد: المرکز الجامعی للنشر، الطبعة الثانیة.
    3. ــــــــــــ (1981). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة الثالثة، ج1-9.
    4. ــــــــــــ (بی‌تا). الحاشیة علی الهیات الشفاء، قم: بیدار.
    5. فارابی، ابونصر (1405). الجمع بین رأی الحکیمین، مقدمه و تعلیق: البیر نصری نادر، تهران: الزهراء، الطبعة الثانیة.
    6. فخر رازی، محمد (1373). شرح عیون الحکمة، مقدمه و تحقیق: محمد حجازی و احمد علی سقا، تهران: موسسة الصادق (ع)، الطبعة الاولی، ج2.
    7. ـــــــــــ (1411). المباحث المشرقیة، قم: انتشارات بیدار، چاپ دوم.
    8. قطب‌الدین رازی،‌ محمد بن محمد (1375). المحاکمات بین شرحی الاشارات، تهران: مرکز نشر میراث مکتوب، الطبعة الاولی، ج1.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار