نقش محبت در آفرینش از دیدگاه عرفان اسلامی

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

استادیار دانشگاه یاسوج

چکیده

 در عرفان اسلامی، اصلی‌ترین عامل خلقت آفرینش، محبّت ذاتی حق‌تعالی به ذات اقدسش است؛ به سبب اینکه همه محبّت‌ها از محبّت آن محبوب ازلی نشأت می‌گیرد، که خود هم محبّ است و هم محبوب، و جایگاه این محبّت در ماسوی‌اللّه، روح است که با محبّت حق عجین شده، جلوه‌ای از آن در هر موجودی به میزان سعه وجودی‌اش تجلّی یافته است؛ و چون انسان بیشترین ظرفیت برخورداری از محبّت را دارد، در این عرفان از او به عنوان اشرف مخلوقات یاد می‌شود. روح و محبّت به جهت اتصال به حق‌تعالی ازلی و ابدی‌اند و نخستین جلوه محبّت حق در روح خاتم‌الانبیا – محمّد مصطفی (ص) – متجلّی شده است که آن را حقیقت محمّدیّه می‌گویند. بنابراین، هر موجودی هر بهره‌ای از محبّت حق داشته باشد به واسطه این ویژگی حضرت ختمی‌مرتبت (ص) است. در پژوهش حاضر، ضمن بیان اجمالی اقسام محبّت و مراتب و لوازم آن، به کیفیت سریان و جریان محبّت میان خالق و مخلوق و نقش آن در نظام آفرینش از دیدگاه عرفان اسلامی و عارفان مسلمان پرداخته‌ایم و به این نتیجه رسیده‌ایم که اسما و صفات حق‌تعالی تنها به واسطه حقیقت محمّدیّه و مظاهر تامّ و تمام آن در ماسوی‌اللّه – عوالم غیب و شهود – تجلّی می‌یابد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Role of Love in Creation from Islamic Mysticism's Viewpoint

نویسندگان [English]

  • 'Abdulmajid Muhaqqeqi
  • Qobad Muhammadi Sheikhi
چکیده [English]

In Islamic mysticism, the most basic factor of creation is The Most High God's essential love towards His Most High essence because all loves originate from love of that eternal beloved who is lover and beloved. The position of this love in everything other than God is spirit which is combined with love of Truth. This love is partially manifested in all creatures based on their existential capacities. Since man has the most capacity to enjoy this love, he is named "the most noble of all creatures" in this mysticism. Due to their connection with the Most High God, spirit and love are eternal and everlasting. The first manifestation of Divine love is manifested in the spirit of Seal of Prophets – Holy Prophet Muhammad Mustafa (- Chosen Muhammad-May the blessing and peace of Allah be upon him and his progeny) - which is called Muhammadan Reality. Therefore, if any creature enjoys part of that love, it is due to this characteristic of Seal of Prophets. Having briefly explained the kinds of love, its degrees and requirements, the present paper discussed how this love flows and communicates between creator and creature, and its role in creation system from the viewpoint of Islamic mysticism and Muslim mystics. It concluded that Divine names and attributes are only manifested through Muhammadan Reality and its complete and perfect expressions are manifested in everything other than God, i.e. invisible and visible worlds.

کلیدواژه‌ها [English]

  • love
  • knowledge
  • arc of descent
  • arc of ascent
  • sacred law
  • Muhammadan Reality

اصل مقاله

 

 

مراجع

  1. قرآن مجید، 1379، ترجمه: محمدمهدی فولادوند، تهران، دارالقرآن کریم، چاپ اول، مرحله دوم.
  2. ابن‌عربی، محیی‌الدّین، 1400، فصوص الحکم، التعلیقات ابوالعلاء عفیفی، الطبعة الثانیه، بیروت، دار الکتاب العربی.
  3. ابن القضاعی، ابوالحسن علی، 1343، ترک الاطناب فی شرح الشهاب، به کوشش: محمد شیروانی، تهران، دانشگاه تهران.
  4. ابوعلی سینا، بی‌تا، رساله عشق، تصحیح: سیّد محمّد مشکوة، بی‌جا، چاپ کلاله خاور.
  5. افلاطون، 1362، پنج رساله، ترجمه: محمود صناعی، انتشارات علمی فرهنگی، چاپ سوم.
  6. انصاری، عبدالله، 1356، سخنان پیر هرات، به کوشش: محمدجواد شریعت، تهران، کتاب‌های جیبی.
  7. بدوی، عبدالرحمن، 1367، شهید عشق الاهی: رابعه عدویه، ترجمه: محمد تحریرچی، تهران، مولی، چاپ دوم.
  8. بقلی شیرازی، روزبهان بن ابی نصر، 1344، شرح شطحیات، تصحیح و مقدمه: هنری کربن، تهران، انجمن ایران‌شناسی فرانسه در تهران.
  9. ------- ، 1383، عبهر العاشقین، به اهتمام: هنری کربن و محمد معین، تهران، منوچهری، چاپ چهارم.
  10. جام ژنده‌پیل، احمد، 1368الف، انیس التائبین، تصحیح: علی فاضل، تهران، توس.
  11. ------- ، 1355، روضةالمذنبین و جنةالمشتاقین، تصحیح: علی فاضل، تهران، بنیاد فرهنگ.
  12. ------- ، 1368ب، منتخب سراج السائرین، تصحیح: علی فاضل، تهران، بنیاد فرهنگ.
  13. دیلمی، ابوالحسن، 1362، عطف الألف المألوف، تصحیح: ح. ک. قادیه، قاهره.
  14. رجایی بخارایی، احمدعلی، 1373، فرهنگ اشعار حافظ، تهران، انتشارات علمی، چاپ هفتم.
  15. ستاری، جلال، 1385، عشق صوفیانه، تهران، نشر مرکز، چاپ چهارم.
  16. سجادی، جعفر، 1373، فرهنگ لغات، اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران، طهوری، چاپ دوم.
  17. سراج طوسی، ابونصر، 1914، اللمع فی التصوف، تصحیح: رینولد الن نیکلسون، بریل لیدن.

18. سعدی، ابومحمد مشرف الدین مصلح، 1372، بوستان (سعدی‌نامه)، تصحیح و توضیح: غلامحسین یوسفی، تهران، شرکت سهامی انتشارات خوارزمی، چاپ چهارم.

  1. سهروردی، شهاب‌الدین، 1348، مجموعه آثار فارسی شیخ اشراق، سید حسین نصر- هنری کربن، تهران.
  2. طباطبایی، سیّد محمّدحسین، 1386، طریق عرفان، مترجم: صادق حسن‌زاده، قم، مطبوعات دینی، چاپ دوم.
  3. طوسی، خواجه نصیرالدین، 1361، اوصاف الاشراف، تصحیح و توضیح: نجیب مایل هروی، مشهد، انتشارات امام.
  4. عبادی، قطب‌الدین، 1347، التّصفیه فی احوال المتصوفه، تصحیح: غلامحسین یوسفی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
  5. عطار، فریدالدین محمد، 1372، منطق الطیر، به اهتمام و تصحیح: سید صادق گوهرین، بی‌جا، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ نهم.
  6. غزالی طوسی، ابوحامد محمّد، 1371، کیمیای سعادت، به کوشش: حسین خدیوجم، تهران، انتشارات علمی فرهنگی، چاپ دوم، ج2.
  7. غزالی، احمد 1370، مجموعه آثار فارسی احمد غزالی، به اهتمام: احمد مجاهد، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
  8. غنی، قاسم، 1330، تاریخ تصوف در اسلام، تهران، زوار، چاپ دوم، ج1-2.
  9. فارابی، ابونصر، 1358، سیاست مدینه، ترجمه: سید جعفر سجادی، تهران: انجمن فلسفه ایران.

 

  1. فروزانفر، بدیع‌الزمان، 1370، احادیث مثنوی، تهران، مؤسسه انتشارات امیرکبیر، چاپ چهارم.
  2. ------- ، 1347، شرح مثنوی شریف، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
  3. فروغی، محمدعلی، 1360، سیر حکمت در اروپا، تهران، زوّار.
  4. قشیری، عبدالکریم، 1381، رساله قشیریه، با تصحیحات و استدراکات: بدیع‌الزمان فروزانفر، تهران، انتشارات علمی فرهنگی، چاپ دوم.
  5. کاشانی، عزالدین محمود، 1376، مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه، تألیف: جلال‌الدین همایی، تهران، نشر هما، چاپ پنجم.

33. لاهیجی، شمس‌الدین محمد، 1383، مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، مقدمه، تصحیح و تعلیقات: محمّدرضا برزگر خالقی و عفت کرباسی، تهران، انتشارات زوّار، چاپ پنجم.

  1. مستملی بخاری، ابو ابراهیم اسماعیل، 1328، شرح التعرف لمذهب التصوف، لکهنو، نول کشور.
  2. مکی، ابوطالب، 1381، قوت القلوب، مصر، شرکة مکتبة و مطبعة مصطفی البابی الحلبی و اولاده.
  3. مولوی، جلال‌الدین محمّد، 1362، مثنوی معنوی، تصحیح: رینولد الن نیکلسون، انتشارات طلوع، چاپ پنجم.

37. نجم‌الدین رازی، عبد الله بن محمد، 1386، مرموزات اسدی در مزمورات داوودی، تصحیح و تعلیق: محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، انتشارات سخن، چاپ اول، ویرایش دوم.

  1. ------- ، 1371، مرصاد العباد من المبدأ الی المعاد، به اهتمام: محمد امین ریاحی، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ چهارم.
  2. نجم‌الدین کبری، 1957، فوایح الجمال و فواتح الجلال، به اهتمام: فریتز مایر، ویسبادن آلمان.
  3. نیکلسون، رینولد الن، 1382، عرفان عارفان مسلمان، مترجم: اسدالله آزاد، مشهد، دانشگاه فردوسی، چاپ دوم.
  4. هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان، 1386، کشف المحجوب، مقدمه، تصحیح و تعلیقات: محمود عابدی، تهران، سروش، چاپ سوم.
  5. همدانی، عین‌القضات، 1386، تمهیدات، مقدمه: عفیف عسیران، تهران، انتشارات منوچهری، چاپ هفتم.
    1. 43.  ‎Eva de vitray Meyerovitch, 1927 = 1331, Mystique et poesie en Islam: Djalal -ud-Din Rumi et L'Ordre des Derviches tourneurs , Paris, Desclee de Brouwer     
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار