تبیین در علوم طبیعی بر اساس دو رویکرد صورت‌گرا

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.

چکیده

 مسایل فراوانی در خصوص تبیین در علوم طبیعی قابل بحث است که مهم‌ترین آنها عبارت است از: بیان تعریفی از تبیین و تقسیم و ترسیم رویکردها در ارائه مدل تبیین علمی. در این مقاله، ضمن ارائه تعریفی از تبیین، به بررسی رویکردهای مطرح درباره تبیین خواهیم پرداخت. فیلسوفان علم، هنگام بحث از تبیین چندان توجهی به تقسیم‌بندی کلی دیدگاه‌های مطرح شده در تبیین نمی‌کنند؛ اما همان‌طور که با بررسی این دیدگاه‌ها روشن می‌شود، به نظر می‌رسد در بررسی این دیدگاه‌ها، تقسیم‌بندی و فهرست کردن آنها کمک شایانی به فهم بهتر این مباحث می‌کند؛ از این رو، در اینجا با توجه به همین نکته، دیدگاه‌های مطرح‌ شده درباره تبیین را به طور کلی در دو دسته صورت‌گرا و غیر صورت‌گرا گنجانده‌ایم. دو دیدگاه از دیدگاه‌های مطرح در رویکرد صورت‌گرا در این مقاله بررسی خواهد شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Two Formalist Approaches to "Explanation" in Natural Sciences

نویسنده [English]

  • Mansur Nasiri
چکیده [English]

 
There are several problems in matters concerning scientific explanation, the most important of which is offering a definition of explanation and classifying the different approaches taken in offering a model for scientific explanation. In this paper, we will go through the current approaches to explanation while presenting a definition of it. In their discussions about explanation, philosophers of science do not pay very much attention to the general classification in the current views about explanation, but as we will see, examining these views and their divisions will greatly help in understanding these discussions. Therefore, we divide the current views about explanation into two general classes: formalistic and non-formalistic. Our discussion in this paper is specific to two formalist methods of explanation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • explanation
  • formalist method
  • Popper
  • Hampel
  • Salmon
  • causal explanation
  1. فی، برایان، 1383، پارادایم‌شناسی علوم انسانی، مرتضی مردیها، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.

    2. پوپر، کارل ریموند، 1375، حدس‌ها و ابطال‌ها، احمد آرام، تهران، شرکت سهامی انتشار، چاپ سوم.

    3. ---------- ، 1370، منطق اکتشافات علمی، سید حسین کمالی، ویراسته عبدالکریم سروش، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

    4. تریگ، ویلیام، 1384، فهم علم اجتماعی، شهناز مسمی‌پرست، تهران، نشر نی.

    5. چالمرز، آلن اف.، 1378، چیستی علم، زیباکلام، تهران، سمت.

    6. راین، آلن، 1372، فلسفه علوم اجتماعی، عبدالکریم سروش، تهران، مؤسسه فرهنگی صراط، چاپ سوم.

    7. همپل، کارل گوستاو، 1380، فلسفه علوم طبیعی، حسین معصومی همدانی، تهران، نشر دانشگاهی، چاپ دوم.

    8. ---------- ، 1387، «تبیین در علم و تاریخ»، سید مهدی حسینی اسفیدواجانی، در: اطلاعاتحکمتو معرفت، ش11، ص19.

    1. Achinstein, Peter, 1983, The Nature of Explanation, New York, Oxford, Oxford University Press.

    10. Bakker, Gerald and Clark, Len, 1988, Explanation: An Introduction to the Philosophy of Science, California, Mayfield Publishing Company.

    11. Banner, Michael C., 1990, The Justification of Sciene and the Ratioinality of Religious Belief, Oxford, Clarendon Press.

    12. Clayton, Philip, 1989, Explanation from Physics to Theology: an Essay in Rationality and Religion, New Haven and London, Yale University Press.

    13. Duhem, Pierre, 1962, The Aim and Structure of Physical Theory, New York, Princeton University Press.

    14. Hempel, Carl G., 1965a, "Deductive-Nomological vs. Statistical Explanation," in: Feigl and Maxwell, (eds.), Scientific Explanation.

    15. ---------- , 1965b, Aspects of Scientific Explanation and Other Essays in the Philosophy of Science, New York.

    16. ---------- , 1988, "Studies in the Logic of Explanation", reprinted in: Pitt, Joseph C. (ed.) Theories of Explanation, New York.

    17. Herrmann, Eberhard, 2003, "Explanation" in: J. Wentzel Vrede van Huyssteen (editor in chief), Encyclopedia of Science and Religion, USA, Macmillan Reference, 2nd edition.

    18. Holton, Wilko van, 2003, Explanation within the Bounds of Religion, Frankfurt am Main, Peter Lang.

    19. Kitcher, Philip, 2002, "Explanatory Unification and the Causal Structure of the World" in: Yuri Balshow and Alex Rosenberg (ed.), Philosophy of Science: Contemporary Readings, London and New York, Routledge.

    20. Ladyman, James, 2002, Undrestanding Philosophy: Philosophy of Science, Routledge.

    21. Lipton, Peter, 2004, Inference to the Best Explanation, London and New York, Routledge.

    22. Lucas, John R., 1970, The Freedom of the Will, Oxford, Oxford University Press.

    23. Nagle, Ernest, 1961, The Structure of Scientific Explanation, New York, Harcourt, Brace & World, inc.

    24. Passmore, J., 1962, "Explanation in Everyday Life, in Science, and in History", in: History and Theory, Vol.2, No. 2, pp. 105-123.

    25. Popper, Karl, R., 1979, Objective Knowledge: An Evolutionary Approach, 2nd ed., Oxford, Clarendon Press.

    26. Prevost, Robert, 1990, Probability and Theistic Explanation, Oxford, Clarendon Press.

    27. Psillos, Stathis, 2007, Philosophy of Science A-Z, Edinburgh University Press.

    28. Salmon, Wesley, 1990, Four Decades of Scientific Explanation, Minneapolis.

    29. ---------- , Richard Jeffrey, and James Greeno, 1971, Statitical Explanation and Statisticsl Relevance.

    30. ---------- , 1998, "A Third Dogma of Empiricism", in: Causality and Explanation, New York.

    31. Scriven, Michael, 1988, "Explanation, Prediction and Laws", in: Pitt, Joseph (ed.), Theories of Explanation, New York.

    32. Walton, Douglas, 2004, Abductive Reasoning, Tuscaloosa, The University of Alabama Press.

    33. Woodward, James, 2008, "Explanation" in: Stathis Psillos and Curd, Martin (eds.), The Routledge Companion to Philosophy of Science, London and New Yourk, Routledge.

CAPTCHA Image