نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسندگان
1 استاد گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه قم، ایران
2 استاد گروه فلسفه و کلام ، دانشگاه قم، ایران
3 دانشجوی دکتری گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه قم، ایران
چکیده
تازه های تحقیق
بحث ازانسان وتکامل وجودی اودرحکمت متعالیه اهمیت بسزایی دارد.ملاصدرانفس انسانی رادارای یک درجه ازوجودنمی داندکه بی حرکت وغیرقابل تغییرباشد بلکه آن را دارای رشدوحرکت درجوهروذات خود می داندونفس مسیرتحول وتکامل خودراازطریق حرکت جوهری طی می کند.
ازآنجا که نفس انسانی علاوه برقوای نباتی وحیوانی،دارای دوقوه ویژه به نام عقل نظری وعملی است تحقق تکامل آدمی درگرو کمال این دو قوه است وتکامل این قوا تنها ازطریق علم و عمل تحصیل می شود.براساس مبانی ملاصدرا که ساحتهای ادراکی انسان را براساس مراتب وجودی تبیین می کند می توان به این نتایج دست یافت که علم هویتی وجودی ونوری دارد که ازذات عالم جدا نیست بلکه جزئی ازوجوداوست وبه همین سبب وجودانسان به نسبت افزایش علم وادراکات جدید،تکامل می یابدوهرچه درجه معلوم شدیدتر باشد نفس کاملتر ومتعالی ترخواهدشد.خداوندتبارک وتعالی بالاترین درجه وجودرادارد بنابراین معرفت خدا شدیدترین اثر رادرتکامل نفس داردپس علم صائب معرفت ربوبی است.ازطرف دیگرکوچک ترین عمل ارادی انسان برتکامل وی تأثیردارد.عملی که در راه هدف متعالی اوباشدانسان رابه اندازه خود به کمال می ساندوعملی که برخلاف جهت آن هدف باشد موجب دوری او از مقصود می شود.بنابراین عمل صالح است که باتصفیه وتطهیرقلب وبسترسازی برای تابش نور وافاضه فیض،نقشی بی بدیل در رشد وکمال انسان دارد.البته نقش عمل تنها درحدوث این نتیجه نیست بلکه عمل برای استمرار وبقای کمالات نفس ضرورت دارد. هرکدام ازعلم وعمل به صورت ترتبی (مرتبه ای ) مدخلیتی برحصول دیگری دارندبدین صورت که هرچه انسان درانجام عمل صالح ومراتب سیر وسلوک وتهذیب نفس ارتقاء یابد به مراتب بالاتری ازعلم ومعرفت،دست پیدا می کند ازسوی دیگرهرچه حقیقت نوری علم دروجود انسان افزایش یابد بیشتراهل علم می شود.این حاکی ازرابطه متقابل علم وعمل است. علم وعمل درمراتب بالای کمال انسان وتوسعه وجودی نفس،وحدت پیدا می کنند وقوای نظری وعملی نفس،قوه واحد می شوند.تعبیرملاصدرا به اینکه علم،عمل وعمل،علم می شود به این معنا نیست که این دو مفهوم متغایر، شیء واحد می شوندبلکه همواره مفهوم علم،جدای از عمل است بلکه ازنگاه صدرا نفسی که به کمال عقلی رسیده حقیقتی بسیط است که درخارج همان تحقق عینی علم وعمل است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Mohammad Zabihi* ׀ Ali Alahbadashti** ׀ Ali Raizan***
Received: 24/08/2018 | Accepted: 02/01/2019
Abstract
The Human soul has two faculties of theoretical intellect and practical intellect. The soul’s divine matter has the potential to elevate and seek absolute perfection and if man abandons it purposelessly, it will go towards darkness. The gradually perfecting and evolutionary qualities of the soul are among the indisputable principles of Sadrian philosophy and substantive motion is one of its main arguments. Based on this, man is constantly in a state of motion and becoming. The main discourse of this article is that man’s gradually perfecting motion in Sadrian philosophy towards ultimate happiness and the peak of existence is not possible except through knowledge and action. Knowledge and action correlate to one another and each is the cause for the development and actualization of a more perfect degree of the other. Although, in terms of assigning value knowledge is higher than action because in the initial stage knowledge is the cause for action in a way that without it action has no meaning; and in higher stages as well, knowledge is the purpose of action and action is the prelude and constituent of knowledge which results in the removal of inner and outer obstacles and veils, i.e. it creates the groundwork so that man’s divine existence becomes manifest and results in a knowledge known as “Divine Knowledge”.
کلیدواژه‌ها [English]
)
ارسال نظر در مورد این مقاله