ماهیت عقل و توانایی آن در فرایند شناخت

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

مربی گروه فلسفه اسلامی دانشگاه پیام نور

چکیده

در این نوشتار، ماهیت عقل، حدود و توانایی آن در شناخت بررسی شده است. به این منظور مطالعاتی در مورد دیدگاه‌های برخی فلاسفه و عرفای معروف و نیز نگرشی دینی انجام شد. در حین بررسی نظریات متعدد، با اختلافات، تضاد و تشتت آراء در مورد ذات و حقیقت عقل، محدوده شناخت عقل و نیز ارائه یک تعریف جامع برای عقل مواجه شدیم. ضمن تعریف عقل به معنای فهم ثابت می‌شود که فهم، از علوم تجربی، فلسفه، عرفان، دین و سایر معارف، ابزار، مواد و مصالح خودش را می‌گیرد و به تحلیل هر کدام از آنها می‌پردازد و چون هرکدام از آنها حوزه ویژه خود را دارد، نمی‌تواند در باب حوزه دیگری اظهار نظر کرده، یا آن را انکار کند، از این رو اختلاف هر یک با دیگری طبیعی است و انکار نابجاست.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Essence of Intellect and its ability in the Cognitive process

نویسنده [English]

  • Zahra Kheirollahi
چکیده [English]

In this piece of writing, we have considered the essence of intellect and its
limit and ability in the cognitive process. For the purpose of this study,
three different viewpoints- philosophy, Gnosticism and religion –have been
considered. While considering various viewpoints, we’ve encountered
disagreement, contradiction and diversity of opinions on intellect in itself
and its cognitive limit. All in all, we’ve met a comprehensive knowledge
on intellect; meaning understanding. Intellect as understanding concludes
that intellect prepares its ingredients and instruments from experimental,
philosophy, Gnosticism, religion and other knowledge then analyses each
of them. Each of these cognitive instruments has especial realm of study so
none of them are able to know or deny the other. Conclusively,
contradiction among them is sensible furthermore none can deny the other.
 
 
.

کلیدواژه‌ها [English]

  • intellect
  • understanding
  • data
  • reasoning soul
  • perception
  • sense
  • suprasense
  • process
. بن عربی، 1414، فتوحات مکیه، تصحیح عثمان یحیى، بیروت، چاپ بولاق، ج1.
2. ابن‌تیمیه، 1971، درء تعارض العقل و النقل، دکتر محمد رشاد سالم، جمهوریه العربیه المتحده، دارالکتب.
‏3. ابن‌‌سینا، 1359، النفس من کتاب الشفا، قم، انتشارات دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم.
4. –––––––، 1380، الهیات شفا، چاپ مصر.
5. –––––––، 1400، رسائل، قم، انتشارات بیدار.
6. –––––––، 1404، معراج‌نامه، ‏تصحیح نجیب مایل هروى، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
7. –––––––، 1960، الاشارات و التنبیهات، به کوشش سلیمان دنیا، چاپ قاهره.
8. ابن‌عربى، محیی‌الدین، 1973، شرح التجلیات الالهیه و کشف الغایات فى شرح ما اکتنفت علیه التجلیات، با حواشى ابن سورکین، بیروت، دار النهضه العربیه، للطباعه و النشر.
9. احمدى، احمد، 1388، بن‌لایه‌های شناخت، تهران، انتشارات سمت.
‏10. آریان‌پور، عباس، 1369، فرهنگ انگلیسى - فارسى، تهران، امیرکیبر.
11. تمیمی آمدى، عبدالواحد، 1404، غرر الحکم و دررالکلم، مصطفى درایتى، مکتب الاعلام اسلامى.
12. دائرة‌المعارف بزرگ اسلامى، 1359، زیر نظر موسوى بجنوردى، تهران، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامى.
13. الراغب، 1972، المفردات فى الفاظ القرآن، ندیم مرعشى، بیروت، دار الکتب العربى.
14. شیرازی، محمد ابن ابراهیم، 1360، الشواهد الربوبیه، نشر بنیاد صدرا.
15. طباطبایی، سید ‌محمد‌حسین، 1297، المیزان فی تفسیر القرآن، دار الکتب الاسلامیه، ج3.
16. عبده، محمد، 1413، نهج البلاغه، دارالبلاغه، بیروت.
17. فراهیدى، خلیل بن احمد، 1414، کتاب العین، تهران، اسوه.
‏18. فولکیه، پل، 1373، فلسفه عمومى مابعدالطبیعه یحیى مهدوى، تهران، دانشگاه تهران.
19. قیصرى، داوود، 1375، رساله التوحید و النبوه و الولایه، تهران، انتشارات علمی فرهنگی.
20. کلینى، محمد بن یعقوب، 1365، اصول کافی، محمد‌جواد مصطفوى، فرهنگ اهل بیت.
21. کانت، ایمانوئل، 1370، تمهیدات، غلامعلی حداد عادل، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
‏22. لالاند، آندره، 1377، فرهنگ علمی و انتقادی فلسفه، غلامرضا وثیق، تهران، مؤسسه انتشاراتی فردوسی.
23. مجتهدی، کریم، 1375، فلسفه در قرون وسطی، تهران، انتشارات سپهر.
24. مجلسى، محمد‌باقر، 1403، بحار الانوار، بیروت.
25. معین، محمد 1360، فرهنگ فارسى، تهران، امیرکبیر.
26. شیرازی، محمد ابن ابراهیم، 1363، مفاتیح الغیب، انتشارات مولی.
27. ––––––– ، 1379، الاسفار الاربعه، قم، انتشارات مصطفوی.
28. المنجد فى اللغه و الاعلام، 1988، بیروت، دار المشرق.
29. مولوی، جلال‌‌الدین محمد، 1379، مثنوی، تهران، انتشارات اسلامی.
30. میرداماد، بى‌تا، الرواشح السماویه، چاپ سنگى.
31. همایى، جلال‌الدین، 1369، مولوى نامه، تهران، نشر هما، چاپ هفتم، ج1.
32. Webster, Noah, 1983, Webster’s, Twentieth Century Dictionary
CAPTCHA Image