نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسنده
دنشیار دانشگاه پیام نور
چکیده
تازه های تحقیق
نتیجه
۱. از میان سه قسم طریقه سلبی که به طور اجمال معرفی شد، تنها طریقه سلبی از نوع سلب و سکوت با بیان‌ناپذیری خداوند مطابق است؛ حال آن‌که معنای تفضیلی نیز به‌نوعی سخن‌گفتن از خداست؛ صفات در خداوند به نحو متعالی هستند، اما در طریقه سلبی- ایجابی در صورت اخیر که مقاله به صورت اختصاصی دربارۀ آن است؛ با معنای گفته شده نزد ابن سینا که به معنای بازگرداندن صفات به سلب و اضافه است با بیان‌ناپذیری خدا تضاد دارد؛؛ زیرا او معتقد است از طریق صفات به طریق سلبی و اضافی به شناخت خداوند دست یافت و دربارۀ او سخن گفت. بر این اساس، تلاش ابن سینا بیانگر بیان‌پذیری خداوند است. نزد علامه حلّی با بیان‌ناپذیری خدا تعارض ندارد؛ او صراحتاً بیان می‌کند ما از درک ذات خداوند عاجزیم.
۲. در اندیشه ابن سینا بحث طریقه سلبی - ایجابی و نیز بررسی صفات و اقسامی که برای صفات از حیث ایجابی و سلبی بر می‌شمارد صفات از حیث این‌که بعضی ظاهر ایجابی و معنای سلبی دارند؛ بعضی ظاهری ایجابی و معنای ایجابی؛ بعضی ظاهر سلبی دارند و معنای ایجابی و بعضی دیگر هم سلبی و هم اضافی هستند بسیار جامع و فراگیرتر از اندیشه علامه حلّی است. در علامه به‌کاربردن صفت ایجابی برای خداوند را نمی‌پسندد؛ زیرا کنه ذات او از ما پنهان است.
در زمینه وجوب وجود نیز ابن سینا و علامه حلی بر صفت وجوب وجود خداوند تأکید داشته و بیشتر صفات را بر اساس آن چه به طریق سلبی و چه به طریق ایجابی یا بازگشت از ایجاب به سلب اثبات کرده‌اند.
۳. در اندیشۀ ابن سینا بازگشت همۀ صفات به سلبی و اضافی است؛ تمامی صفات به طریق سلبی یا اضافی بر اساس وجوب وجود و قیمومیت بررسی می‌شود قمیومیت مبتنی بر قدرت است. در علامه حلّی نیز بازگشت تمامی صفات به دو صفت وجوب وجود و قدرت است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسنده [English]
Several methods have long been proposed regarding the discussion of divine attributes, and they are divided into two general types: negated and affirmative ones, each with its own subsets and subdivisions. For example, the negated method is divided into the negation and silence, the comparative-negated, and the negated- affirmative methods. The present paper seeks to review the negated-affirmative method and its relationship with God's expressibility, because scholars have proposed different interpretations and meanings for this method, some of which contradict God's inexpressibility. The question that rises is: what is Allamah Helli and Avicenna's view about the meaning of negated-affirmative method and its relationship with God's inexpressibility? In terms of divine essence and attributes, Avicenna interprets God's necessary attributes through negation and relation and does not accept inexpressibility of divine attributes and essence. Allamah Helli believes in a certain interpretation from affirmative to negated, recognizes affirmative attributes through negating their opposites, and restricts expressibility in attributes to their conditionality. While reviewing the different meanings of the negated-affirmative method according to scholars such as Avicenna and Allamah Helli, this paper explains the former's general view which holds that all divine attributes are interpreted through negation and relation.
کلیدواژه‌ها [English]
)
ارسال نظر در مورد این مقاله