معرفت و یقین پیامبران به حقانیت وحی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه پیام نور

چکیده

بررسی معرفت و یقین انبیا به حقانیتِ وحی، یکی از مسائل مهم وحی و معارف بلند الهی است. در این خصوص تحلیل‌های گوناگونی ارائه شده است. برخی معرفت و یقین پیامبران را در تلقی وحی از طریق علم حضوری که خطا در آن راه ندارد، دانسته و کسانی نیز منشأ آن را آگاهی از لوح محفوظ که پیامبر با روح قدسی خود به فرشته متصل می‌شود و معارف الهی را از او دریافت می‌کند، می‌دانند. برخی اندیشمندان، علم پیامبران به حقانیت وحی را از طریق معجزه الهی معرفی کرده‌اند. دیدگاهی با استناد به ‌تجرّد ناب عقلی پیامبر و عدم دسترسی شیطانِ درون و بیرون بر مقام ‌تجرّد عقلی و مشاهدۀ حقیقت وحی از سوی پیامبر به حقانیت و عدم شک و تردید او به وحی اعتقاد دارند‌‌، ولی آن چه به عنوان راه‌حل نهاییِ مسئله قابل‌طرح است این است که وحی یک پدیدۀ اعطایی و غیر اکتسابی است و از همین‌رو، از راه‌های متعارف عقلی و شهودی به دست نمی‌آید. از سوی دیگر، هدف اعطا‌کنندۀ وحی و بعثت پیامبران‌‌، به مقتضای حکمت الهی هدایت و راهنمایی بشریت به سوی رستگاری‌‌، سعادت و کمال جاودانی است و برای نیل به این هدف، ضروری است گیرندگان وحی از عصمت و مصونیت در دریافت آن برخوردار باشند تا بتوانند پس از تلقی‌‌، پیام الهی را به‌درستی ابلاغ کرده و بدون هیچ‌گونه خطا و اشتباه به وظیفه خطیر رسالت خویش اقدام نمایند. در غیر این صورت، نقضِ غرض لازم آمده و اِنزال وحی و اِرسال رسولان بیهوده و لغو خواهد بود.

تازه های تحقیق

 از مطالب پیش‌گفته روشن شد که راه‌های گوناگونی برای آگاهی و علم به صحت و درستی وحی از سوی پیامبران وجود دارد‌‌، ولی به‌طور مسلم برخی از راه‌های یادشده جهت یقین و اطمینان به صحت ارتباط پیامبر با مبدا وحی کافی نیست و خدشه‌پذیر است. از آن‌جا که خداوند تعالی پیامبران را از سوی خود انتخاب و تنها با خواست خود به تلقی وحی و زینت رسالت مزین می‌کند‌‌. در نتیجه، بعثت و رسالت یک پدیدۀ انتصابی است و از طرق متعارف حسی‌‌، عقلی‌‌، کشف و شهود قابل دسترسی نیست و تنها کسانی که توان دریافت آن را دارند و وحی به آنان نازل شده است، تجربه درک و فهم حقیقت آن را دارند نه اکتسابی و هدف از انتصاب نیل بشریت به سعادت و رستگاری دنیا و آخرت است که پیامبران به واسطۀ وحی برای بشر به ار مغان می‌آورند. از این‌رو، ضروری است حضرت حق پیامبران را به مقام و منزلت عصمت عملی و نظری و مصونیت از خطا آراسته کند تا هدف انزال وحی و ارسال رسولان از سوی خداوند تحقق یابد و نقض غرض و بیهودگی و لغویت که با حکمت خداوند ناسازگار است، رخ ندهد. بدین روی پیامبران از طریق ‌تجرّد ناب عقلی و یا از طریق اتصال به لوح محفوظ و فرشتگان لوحی به حقانیت وحی علم و یقین پیدا می‌کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Prophets' Knowledge and Certainty regarding the Authenticity of Revelation

نویسنده [English]

  • Yadullah Dadjoo
Associate professor of Payam-e-Noor University
چکیده [English]

One of the important issues related to revelation and sublime divine knowledge is the study of the prophets' knowledge and certainty about the authenticity of revelation. Different analyses have been proposed in this regard. Some explain the prophets' knowledge and certainty as being inspired through divine revelation  obtained through immediate knowledge, which is infallible, while others hold that such knowledge and certainty originates from knowledge of the Preserved Divine Tablet and a prophet, through his divine heart, connects to an angel and attains divine knowledge from him; still others hold that the prophets' knowledge of the authenticity of revelation is obtained through divine miracle; another group believes that the certainty of a prophet and a lack of doubt on his part in relation to it is based on a prophet's pure rational incorporeality, the inaccessibility of the internal and external devil to the state of rational incorporeality, and the observance of the authenticity of revelation by a prophet. However, the answer that can be proposed as the ultimate solution is that revelation is a God-given non-acquired phenomenon, and therefore it cannot be obtained through conventional intellectual and intuitive ways. On the other hand, God's aim of revelation and sending prophets is leading humanity toward eternal felicity, salvation, and perfection, which is necessitated by divine wisdom and to this end, the recipients of revelations need to be infallible in receiving it in order to be able to deliver the divine message correctly and perform their very serious missionary duty correctly and without any mistakes or errors after being inspired; otherwise, God's purpose will not be achieved, and the revelation and sending of prophets will be null and meaningless.

کلیدواژه‌ها [English]

  • knowledge
  • prophets
  • authenticity
  • certainty
  • revelation
  • nature of revelation
-   امینی‌‌، ابراهیم. (1377). وحی در ادیان آسمانی. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه‌‌.
-   جوادی آملی‌‌، عبداللّه‌. (1384). تفسیر موضوعی قرآن. (وحی ونبوت). (چاپ سوم). قم: مرکز نشراسراء.
-   جوادی آملی‌‌، عبداللّه‌. (‌‌بی‌تا). وحی و رهبری. (چاپ سوم). تهران: انتشارات الزهرا.
-   حسن‌زاده آملی‌‌، حسن. (1377). عیون مسائل النفس. قم: انتشارات امیر کبیر‌‌.
-   حسن‌زاده آملی‌‌، حسن. (1381). دروس معرفت نفس. قم: انتشارات الف‌‌. لام. میم.
-   ربّانی گلپایگانی‌‌، علی. (1391). وحی‌شناسی. قم: انتشارات رائد‌‌.
-   سبحانی‌‌، جعفر. (1411ق). نظریة المعرفة. قم: المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه‌.
-   شیرازی‌‌، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا). (1981 م). الحکمة المتعالیة. بیروت: احیاء الترا ث العربی
-   طباطبایی‌‌، سید محمد حسین (علامه طباطبایی). (1390). المیزان. (چاپ سوم). قم: مؤسسۀ مطبوعاتی اسماعیلیان.
-   طباطبایی‌‌، سید محمد حسین (علامه طباطبایی). (1415ق). الرسائل التوحیدیه. (چاپ دوم). قم: مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
-   طباطبایی‌‌، سید محمد حسین (علامه طباطبایی). (‌‌بی‌تا). اصول فلسفه و روش رئالیسم. مقدمه و پاورقی: مرتضی مطهری. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
-   عبد اللّهی‌‌، محمود. (1386). وحی در قرآن. قم: بوستان کتاب .
-   فخر رازی‌‌، ابو عبداله محمد بن عمر. (1420ق). مفاتیح الغیب. بیروت: احیاء الترا ث العربی.
-   فنائی اشکوری‌‌، محمد. (1374). علم حضوری. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)‌‌.
-   محمد بن محمد ابن نعمان (شیخ مفید). (1413ق). مصنفات شیخ مفید. قم: المؤ تمر العالمی لألفیة الشیخ المفید.
-   مصباح یزدی‌‌، محمد تقی. (1374). آموزش فلسفه. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
CAPTCHA Image