نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسنده
استادیار مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران، تهران، ایران
چکیده
تازه های تحقیق
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
آن‌طور که از فلسفۀ اصالت الوجودی ملاصدرا انتظار می‌رود، نگرش ملاصدرا به اراده یک نگرش وجودی است و همین امر موجب شده تا حقیقت اراده در فلسفۀ او با آنچه که در دیدگاه جمهور حکما بیان شده، متفاوت باشد. وجودی بودن اراده موجب شده تا در نظر ملاصدرا اراده یک هویت سریانی و کشسانی مجرّد ۔ مادی داشته باشد؛ به طوری که از عمیق‌ترین و بلند‌مرتبه‌‌ترین لایه‌‌های وجود آدمی آغاز میشود و پس از عبور از مراتب عقل و مثال، به بدنۀ مادی فعل متصل میشود. در این نگرش اجماع نفس یا همان تصمیم جازم، تنها یکی از مراتب اراده است که بنا به تصریح ملاصدرا، در مراتب مجرّد این وجود کشسانی قرار گرفته است. این مقاله، در نهایت، به این نتیجه منتهی شد که با توجه به مبانی ملاصدرا، شایسته و بایسته است تا بخش اخیر نگرش ملاصدرا اصلاح شود و اجماع نفسانی هویتی مادی داشته باشد. این نگرش اصلاحی، افزون بر این‌‌که با اصول و مبانی ملاصدرا سازگار است و استدلال برهانی، التزام به آن را ایجاب میکند، می‌‌تواند در برطرف کردن برخی چالش‌‌های ارادۀ آزاد و تبیین فلسفی برخی یافته‌‌های علمی - مانند آزمایش‌‌های معروف بنجامین لیبت - مفید و کارآمد باشد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسنده [English]
Freewill is one of the main pillars of a human being’s voluntary actions and the explanation of its reality plays an important role in the description, commentary and interpretation of human actions. Mulla Sadra has mentioned his views regarding the reality of the human freewill in numerous places in his works; but his discussions are scattered, disordered and sometimes mixed with others views. This article explains Mulla Sadra’s view regarding the human free will in his philosophical system through citing and collecting the different expressions in relation to this topic from his works, analyzing them and presenting logical arguments for them; and the article shows how the changing of foundations in Mulla Sadra’s philosophy has resulted in an innovative explanation for the human freewill. The conclusion that has been drawn in this article is that according to Mulla Sadra freewill possesses a “material-immaterial” pervasive existential essence and that which is known as the decisive decision is only one of the immaterial levels of this pervasive essence; this article also concludes that based on Mulla Sandra’s foundations and due to a logical argument, it seems that a part of Mulla Sandra’s view can and should be amended; in a way that decisive decision can have a material essence.
کلیدواژه‌ها [English]
)
ارسال نظر در مورد این مقاله