نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه قم، قم، ایران
چکیده
تازه های تحقیق
تکثر و تکثرگرایی پدیده‌‌ای مهم در عصر حاضر است که حاصل ارتباطات گسترده و سریع میان انسان‌ها در صُور و اشکال گوناگون است. در حال حاضر، بسیاری از جوامع هم با تکثر در دیدگاه‌‌ها و اندیشه‌‌ها و انتقال سریع آن از طریق انواع رسانه‌‌ها روبه‌رو هستند و هم بر اثر مهاجرت‌‌های گسترده، اقوام گوناگون و فرهنگ‌های مختلف تقابل و تعاملی وسیع دارند. تکثر در عقیده و فرهنگ و سبک زندگی تا زمانی که امری فردی تلقی شود و در چارچوب زندگی فردی بماند، چندان مشکل‌ساز نیست، امّا همه می‌‌دانیم که بیشتر نیازهای بشر اجتماعی است و حیات انسان در گرو تعامل است. آموزش و یادگیری، حفظ بهداشت و سلامتی، رشد و تعالی استعدادها و بسیاری موارد دیگر در گرو ارتباط و داد و ستد انسان‌ها با یکدیگر بوده و هست. بشر امروز به شدت نیازمند آن است که بداند چگونه با تکثر که بر اثر پدیده جهانی شدن به وجود آمده است، مواجه شود و اینجاست که نقش و اهمیت تصمیم‌‌ها، اقدام‌‌ها و فعالیت‌‌های عملی از جمله آموزش و پرورش آشکار میشود. در بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی، تدابیر مختلفی برای این پدیده اندیشیده‌‌اند. تأسیس مدارس دو زبانه یا چند زبانه، آموزش به زبان مادری، احترام به ارزش‌های قومی و فرهنگی اقوام مهاجر و تأسیس مدارس برای اقوام گوناگون که از آن با نام «آموزش و پرورش چندفرهنگی» یاد میشود، برخی از آنهاست. بنابراین، تنوّع فرهنگ‌‌ها در حال حاضر یک پدیدۀ جهانی است که برای مواجهه با آن باید تدابیر لازم را به کار برد.
نکته مهم دیگر، تکثر دانشها و بینش‌های مردم یک جامعه است که امری طبیعی به حساب آمده و خود سبب رشد علوم، فنون و هنرها میشود، اما اگر حالت افراط به خود بگیرد، به «تفرّدگرایی» می‌‌انجامد. اصلیترین قربانی تفرّدگرایی را باید در حذف مهم‌ترین عوامل وحدت اجتماعی یعنی دین و آداب و رسومِ کهنِ فرهنگی جست‌وجو کرد، چیزی که هم اکنون کشورهای غربی آن را تجربه می‌‌کنند و حاصل آن سکولار شدن جوامع و حذف آموزش‌های دینی از برنامه مدارس ملّی است. تفرّدگرایی حاصل دیدگاه‌های تندرو اومانیستی است که انسان و خواسته‌‌های او را مهم‌تر از اصول و قواعد دینی، اخلاقی و فرهنگی می‌‌داند، اصول و قواعدی که میراثهای ارزشمند بشر و حاصل اندیشه‌‌ها و تدابیر نسل‌‌های گذشته هستند. این تندروی هرگز به نفع بشر نبوده و نیست. حتی در جوامع تکثرگرای کنونی اندیشمندانی حضور دارند که تکثرگرایی به‌ویژه در شکل افراطی آن یعنی فردگرایی را قبول نداشته و هر اقدامی از جمله آموزش و پرورش بر مبنای آن را مفید ندانسته‌‌اند. از دیدگاه این افراد هر تصمیم و اقدامی مستلزم هدف و رعایت اصول و قوانینی معیّن است که با اتّحاد و وحدت رویه به دست می‌‌آید. آموزش و پرورش یک اقدام ارزشمند بشری است که جز با وحدت در آرا و سلیقه‌‌ها عملی نخواهد شد و اینجاست که باید به عواملی که سبب اتحاد فرهنگی میشود، اندیشید.
در حال حاضر، جامعۀ ما پذیرای مهاجرانی از کشورهای همسایه و بعضی کشورهای دیگر است، مسلماً استفاده از میراثهای فرهنگی اسلامی ۔ ایرانی، احترام به فرهنگ و حقوق اقوام مهاجر و بهره‌برداری از تجربیات دیگر کشورها در این زمینه می‌‌تواند راهنمای این مشکل باشد. همچنین جامعه ما از موهبت بزرگ اتحاد فرهنگی برخوردار است که مهم‌ترین جلوه آن دین مبین اسلام و زبان فارسی است. توجه به این سرمایه‌‌ها عاملِ اصلی در حفظِ هویت ما و انسجام و اتحاد فرهنگی در عرصه عمل است که باید ارزش آن را شناخت و حرمتش را حفظ کرد، امّا نکته‌‌ای که نباید فراموش شود، پویایی و تحرّک فرهنگی است که پیشرفت هر جامعه‌‌ای در گرو آن است. پویایی فرهنگی ریشه در کثرت‌‌گرایی‌شناختی دارد و حاصل آن تکثر اندیشه‌‌ها و تولید دانشها و فعالیت‌‌های علمی سودمند است و خود نوعی کثرتگرایی اصیل و غیر افراطی به حساب می‌‌آید. مسلماً زمانی یک جامعه از نشاط و تحرّک لازم برخوردار است که اندیشه‌‌ها و دانش‌های گوناگون را به عرصه کشاند و بهترین‌‌ها را انتخاب کند و آنگاه که پای عمل به میان می‌‌آید، دست‌‌یابی به وحدت رویه‌‌ها را آسان سازد. اگر در سیاست‌‌های آموزشی به کثرت اندیشه‌‌ها و آرمان‌‌ها توجه نشود، پیامد آن چیزی جز تکرارهای ملال‌آور نخواهد بود. امروزه نوآوری و توجه به آموزه‌‌های جدید یکی از اولویت‌‌های مهم و اساسی در امر تعلیم و تربیت جوامع است که باید به آن پرداخته شود و این امر با وحدت فرهنگی در تضاد نیست.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسنده [English]
Cultural Pluralism has mostly emerged and developed in North America and Europe and as a result, other countries have also been affected by it in different levels. The most important issue that this research strives to address is Cultural Pluralism and its effects on educational systems. In the initial parts, the method of research is a description and analysis of the principal concepts like culture, diversity, Cultural Pluralism and cultural unity and in the later parts which is the study of the effects of Cultural Pluralism on educational systems is through analysis, exegesis and deduction. The results that have been achieved through the research show that two main factors cause Cultural Pluralism: the first is the phenomena of migration that results in ethnic diversity; this phenomenon has various effects on educational systems, an example of which is the emergence of multi-cultural education and training in some of today's societies. The second factor is the diversity of sciences, thoughts, inclinations and tastes which is a post-modern and post-constructionist phenomenon. If this type of diversity leads to cultural and scientific growth it is beneficial; but if it results in individualism and shakes the foundations of cultural unity and unity of thought in decision making and activities, it is not in favor of cultural and scientific activities including education and training.
کلیدواژه‌ها [English]
)
ارسال نظر در مورد این مقاله