بررسی و نقد سودگرایی اخلاقی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری فلسفه اخلاق دانشگاه قم.

چکیده

سودگرایی اخلاقی از نظریه‌های مشهور و پرطرفدار در حوزة اخلاق هنجاری به ‌شمار می‌آید. این نظریه در اوایل قرن نوزدهم از سوی فیلسوف و حقوقدان بریتانیایی، جرمی بنتام مطرح شد. در دهه‌های اخیر تقریرهای مختلف و متنوعی از این نظریه ارائه شده  و  به ‌رغم آنکه انتقادات زیادی نیز  بر آن وارده شده، اما همچنان نظریه‌ای جاافتاده و پرنفوذ است. در این مقاله، با طرح اجمالی مدعیات، مبانی و شاخصه‌های سود‌گرایی، به ارزیابی و نقد این نظریة غایت‌گرایانه پرداخته و با تمرکز بر تقریر کلاسیک جرمی بنتام (پدر و پایه‌گذار سود‌گرایی اخلاقی)، تقریر لذت‌گرایانه و عمل‌نگر او را - که از پیچیدگی‌ها و ابهامات روایت‌های متکثر و متنوع سودگرایی معاصر به دور و برحذر است - به نقد می‌کشیم؛ هرچند برخی نقدها و اشکال‌ها نه تنها بر نظریه سودگرایی لذت‌گرای عمل‌نگر، بلکه بر سبک و ساختار و اصول مبنایی سودگرایی وارد شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Critical Examination of Utilitarianism

نویسنده [English]

  • mohammad Hoseini Souraki
چکیده [English]

Utilitarianism is one of the most powerful and persuasive approaches to normative ethics in the history of philosophy, holding that the right course of action are the one that maximizes the overall "good" consequences of the action.It is thus a form of consequentialism, meaning that the moral worth of an action is determined by its resulting outcome. The theory in the early nineteenth century was put forward and the most influential contributors to utilitarianism are considered to be Jeremy Bentham and John Stuart Mill. In this paper, we review, evaluate and critique the claims, the principles and the features of this teleological view, focusing on the classic exposition Jeremy Bentham (the founding father of utilitarianism).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Consequentialism
  • act utilitarianism
  • rule utilitarianism
  • hedonistic utilitarianism
  • ideal utilitarianism
  • preference utilitarianism
  • impartiality

مراجع

  1. براندت، ریچارد، 1379، "اشکالات واقعی و ادعایی سودگرایی"، محمود فتحعلی، در: ارغنون،  ش16.
  2. بلوم، ویلیام، تی.، 1373،  نظریه‌های نظام سیاسی، احمد تدین، تهران، نشر آران.
  3. پوپر، کارل، 1377، جامعه باز و دشمنان آن، عزت‌الله فولادوند، تهران، خوارزمی.
  4. پینکافس، ادموند، 1382، "اخلاق مسئله محور"، سیّد حمیدرضا حسنی، در ارغنون، ش16،  ص249-260.
  5. جوادی، محسن، 1375، مسئله باید و هست، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
  6. راسل، برتراند، 1355، اخلاق و سیاست در جامعه، محمود حیدریان، تهران، بابک.
  7. ساندل، مایکل، 1374، لیبرالیزم و منتقدان آن، احمد تدین، تهران، علمی و فرهنگی.
  8. فرانکنا، ویلیام‌کی. 1375،  فلسفه اخلاق، هادی صادقی، قم، طه.
  9. کاپلستون، فردریک،1370، تاریخ فلسفه: از بنتام تا راسل، بهاءالدین خرمشاهی، تهران، علمی فرهنگی، ج8.
  10. گری، جان، 1376، فلسفه سیاسی جان استوارت میل، تهران، طرح نو.
  11. لسناف، مایکل، 1378، فیلسوفان سیاسی قرن بیستم، خشایار دیهیمی، تهران، نشر کوچک.
  12. مور، جی. ای.، 1364، اخلاق، اسماعیل سعادت، تهران، حکمت.
  13. همپتن، جین، 1379، فلسفه سیاسی، خشایار دیهیمی، تهران، طرح نو.

 

  1. Bentham, Jeremy, 2000, An Introduction to the Principles of Morals and Legislation,  Kitcheners, Batches Book.
  2. Bowie, Bob, 2001, Ethical Studies. London, Wellston Thoranesltd.
  3. Brown, R. & Charlott, R., 1998, “Paley”, in: The Routledge Encyclopedia of Philosophy, London, Routledge,
  4. Crisp. Roger & Chappell T., 1998, “Utilitarianism”, in: The Routledge Encyclopedia of Philosophy, London, Routledge.
  5. Driver, Julia, 2009, “The History of Utilitarianism”, Stanford Encyclopedia of Philosophy, Mar 27, First published, http://plato.stanford.edu/entries/utilitarianism-history/.
  6. Friedman, Marlin, 2001, “Partiality”, in: Encyclopedia of Ethics, edited by Lawrence C. Becker & Charlotte, B. Becker, vol. 3, 1277-1279. London, Routledge.
  7. Gensler, Harry J., 1998, .Ethics: A Contemporary Introduction. London, Routledge,
  8. Gert, Bernard, 1999, “Impartiality”, In: Encyclopedia of Ethics, by Lawrence C. Becker & Charlotte, B. Becker. New York and London, Routledge.
  9. Hardin, Russell, 1999, “Rational Choice”, in: Encyclopedia of Ethics, by Lawrence C. Becker & Charlotte, B. Becker, New York and London, Routledge vol.3, p. 1450-1451.
  10. Hare, R. M., 1999, Objective Prescriptions and Other Essays, Oxford, Clarendon Press.
  11. Harris, C. E., 19992, Applying Moral Theories, Wadsworth: Wadsworth Publishing Company.
  12. Honderich, Ted., 1995, Oxford Companion to Philosophy, New York: Oxford University Press.
  13. Hooker, Brad, 2008, “Consequentialism”, in: Stanford Encyclopedia of Philosophy, feb Thu 9, substantive revision, http://plato.stanford.edu/entries/consequentialism/.
  14. Hooker, Brad, 2008, “Rule Consequentialism”, in: Stanford Encyclopedia of Philosophy, Jan Wed 9, substantive revision,  http://plato.stanford.edu/entries/consequentialism-rule/.
  15. Mil, John, S., 2001, Utilitarianism, Kitcheners, Batch books.
  16. Pincoffs, Edmund, L., 1999, “Boundoros of Moral Community”, Encyclopedia of Ethics, by Lawrence C. Becker & Charlotte, B. Becker. New York and London: Routledge pp. 1117-1119.
  17. Sidgwick, Henry., 1998,  Method of Ethics, Cambridge: Hacker publishing Company.
  18. Smart, J. J., 1973, Utilitarianism for and against, New York / London, Cambridge University Press.
  19. Smart, J.J., 1979, “Extreme and Restricted Utilitarianism”, in: Theories of Ethics, by Philippe Foot, London, Oxford University Press, p. 39-45.
  20. Thomas, L., 1999, “Moral Psychology”, in: Encyclopedia of Ethics, by Lawrence C. Becker & Charlotte, B. Becker, New York and London, Routledge.

 

 

ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار