نسبت بین دین و اخلاق از دیدگاه کانت

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری فلسفه غرب مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.

چکیده

در این مقاله می‌کوشیم نشان دهیم دین حقیقی از نظر کانت همان اخلاق برخاسته از عقل عملی محض است  که از حیث منشأ و محتوا متفاوت با دین وحیانی است. نقش و شأن وجودی خدا و صفات آن نیز در این دو متفاوت است. قانون اخلاقی تعیّن‌بخش اراده و صادر از عقل عملی است. متعلق قانون اخلاقی به حکم عقل عملی محض خیر اعلی است و شرط تحقق آن فرض وجود خدای برخوردار از صفات متناسب با نیاز اخلاقی است. دین تصدیق به همه تکالیف اخلاقی به عنوان فرامین الاهی است امّا به عنوان فرامین هر اراده عاقل و مختار نه اراده جزافیّه موجود برتر.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Relationship between Religion and Ethics in Kant’s Thought

نویسنده [English]

  • A. Heidarpour Kiaei
چکیده [English]

This article is an attempt to prove that from the viewpoint of Kant, the true religion is the ethics based on pure practical reason. Considering origin and content, this religion differs from divine religion; the ontological role of God also is different. Moral law which is emanated from practical reason determinates the will. According to the pure practical reason, the supreme good is object of moral law; and the condition for its realization is that it must presupposed the existence of Gog who has suitable attributes. In Kant’s view, religion consists in confirming all moral duties as divine commands of wise and free will but not as dogmatic will of Supreme Being.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Moral laws
  • true religion
  • revealed religion
  • the supreme good
  • service and pseudo-service to God

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. ابن‌جوزی، ابوالفرج، 1381، تلبیس ابلیس، علیرضا ذکاوتی قراگزلو، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، چاپ دوم.
  3. ابن‌رشد، 1930، تهافت التهافت، بیروت، چاپ اول.
  4. ابن‌سینا، ابوعلی حسین بن عبدالله، 1340، شفا، تهران، چاپ اول، ج1.
  5. ––––––– ، 1403، الاشارات و التنبیهات، با شرح نصیرالدین طوسی و قطب‌الدین محمد، تهران، نشر کتاب.
  6. اقبال آشتیانی، عباس، 1314، «مقام محمد بن زکریای رازی در فلسفه»، در: مجله مهر، ش3، ص649.
  7. ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، 1401، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، ج1و11.
  8. ابوحاتم الرازی، 1381، اعلام النبوه، تصحیح صلاح الصاوی و غلامرضا اعوانی، تهران، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، چاپ دوم.
  9. بدوی، عبدالرحمان، 1977، الافلاطونیة المحدثه عند العرب، کویت، وکاله المطبوعات.
  10. بغدادی، عبدالقاهر بن طاهر بن محمد، 1998، الفرق بین الفرق، به اهتمام محمد محیی‌الدین عبد الحمید، بیروت، مکتبه العصریه.
  11. بیرونی، ابوریحان، 1352، تحقیق ماللهند، اکبر داناسرشت، تهران، ابن‌سینا.
  12. تبریزی، ابوعبداللّه محمدبن ابی‌بکر، 1369، المقدمات الخمس و العشرون من دلاله الحائرین، به کوشش محمد زاهد کوثری، قاهره.
  13. جرجانی، ابوالمحاسن الحسین بن الحسن، 1337، تفسیر گازر: جلاء الاذهان و جلاء الاحزان، تهران، چاپ اول، ج10.
  14. جرجانی، علی بن محمد، 1405، تعریفات، به اهتمام ابراهیم الابیاری، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ اول، ج1.
  15. حلبی، علی‌اصغر، 1373، تاریخ علم کلام در ایران و جهان اسلام، تهران، اساطیر، چاپ اول.
  16. –––––––، 1348، «زندگانی و شخصیت علمی محمد زکریای رازی»، در: مجله تلاش، ش17.
  17. رضی، هاشم، 1384، گاهشماری و جشن‌های ایران باستان، تهران، انتشارات بهجت، چاپ سوم.
  18. زمخشری، محمود بن عمر، 1947، الکشاف عن حقایق غوامض التنزیل، بیروت، دارالکتاب، ج4.
  19. سجادی، جعفر، 1379، فرهنگ معارف اسلامی، تهران، کومش، چاپ چهارم، ج 3.
  20. سهروردی، شهاب‌الدین یحیی، 1380، مجموعه مصنفات، به اهتمام حسین نصر، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ سوم، ج3.
  21. شهرستانی، ابوالفتح محمد بن عبدالکریم، 1364، الملل و النحل، به اهتمام محمد فتح‌الله بدران، قم، منشورات الرضی، چاپ سوم، ج2.
  22. شیخ المفید، 1410، المقنعه، قم، مؤسسه نشر اسلامی، چاپ دوم.
  23. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، 1383، الاسفار، تهران، ج2و3.
  24. صفا، ذبیح‌الله، ١۳٦٨، تاریخ ادبیات ایران، تهران، ققنوس، ج ١و2.
  25. –––––––، 1343، «عقاید حکمی رازی»، مجله مهر، ش10، ص421.
  26. طباطبایی، سید محمد حسین، 1362، تفسیر المیزان، سید محمدباقر موسوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ج1و18.
  27. طبرسی، احمد بن علی، 1386، الاحتجاج، به کوشش السید محمد باقر الخرسان، نجف، دار النعمان، ج1.
  28. طبرسی، شیخ ابو علی الفضل بن الحسن، 1360 ، تفسیر مجمع البیان، سید ابراهیم باقری و دیگران، تهران، فراهانی، چاپ اول، ج5، 7 و 22.
  29. غزالی، ابو‌حامد محمد، 1361، تهافت الفلاسفه، علی‌اصغر حلبی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
  30. قسطنطینی، مصطفی بن عبدالله، 1413، کشف الظنون، بیروت، دارالکتب العلمیه، ج1.
  31. قمی، عباس بن محمد‌رضا، 1355، سفینه البحار، نجف، المطبعه العلمیه، ج1.
  32. کاشانی، ملا فتح‌الله، 1344، تفسیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین، تهران، کتابفروشی اسلامیه، چاپ دوم، ج8.
  33. کلینی، محمد بن یعقوب، 1364، اصول کافى، جواد مصطفوی، تهران، بنیاد رسالت، ج1.
  34. کیانی‌نژاد، زین‌الدین، 1338، اعترافات غزالی: المنقذ من الضلال، تهران.
  35. مازندرانی، مولی محمد صالح، 1421، شرح اصول الکافی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ج1.
  36. محقق، مهدی، 1384، شرح سی قصیده، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ اول.
  37. –––––––، 1368، فیلسوف ری، تهران، نشر نی، چاپ سوم.
  38. مشکور، محمدجواد، 1384، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، آستان قدس.
  39. مطهری، مرتضی، 1374، علل گرایش به مادیگری، تهران، صدرا.
  40. –––––––، 1368، مجموعه آثار، تهران، صدرا، ج 1.
  41. معری، ابوالعلا، 1345، رساله الفغران، حیدر شجاعی، تهران، مجد، چاپ اول.
  42. معین، محمد، 1384، مزدیسنا و ادب فارسی، تهران، دانشگاه تهران، چاپ چهارم، ج1.
  43. مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، قاهره، مکتبه الثقافه الدینیه، ج4.
  44. ناصرخسرو، ابوالمعین، 1381، سفرنامه، تصحیح محمد دبیر سیاقی، تهران، زوار، چاپ هفتم.
  45. –––––––، 1384، زادالمسافرین، تصحیح محمد عمادی حائری، تهران، میراث مکتوب، چاپ اول.
  46. –––––––، 1363، جامع الحکمتین، تصحیح هانری کربن و محمد معین، تهران، طهوری، چاپ دوم.
  47. نجم‌آبادی، محمود، 1339، مؤلفات و مصنفات ابوبکر محمد بن زکریای رازی، تهران، دانشگاه تهران، چاپ اول.
  48. واعظ کاشفی، کمال‌الدین حسین، 1317، مواهب علیه، تهران، کتابفروشی اقبال، چاپ اول، ج4.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار