نظریه ختم ولایت از منظر سید جلال‌الدین آشتیانی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکترای فلسفه دین و مسائل کلامی‌‌جدید دانشگاه آزاد اسلامی‌‌واحد علوم و تحقیقات اصفهان.

چکیده

ولایت حقیقتی کلی و صفتی الهی است که در تمامی‌‌مراتب عالم سریان دارد و به اعتبارات مختلف تقسیم می‌شود و بر مبنای همین اعتبارات متعدد دارای ختم و خاتم می‌شود، که غفلت از آن اعتبارات باعث بروز ابهام‌ها و تشویش‌های فراوانی در فهم و تفسیر کلام ابن‌عربی و پیروان او می‌شود.
سید جمال‌الدین آشتیانی در ساماندهی و تنقیح نظریه ختم ولایت، ایضاح کلام ابن‌عربی و گره‌گشایی از آن نقشی ارزنده دارد. وی با تسلط در مبانی حکمت و عرفان اسلامی، ضمن حفظ روحیه ولایتمداری و حریت علمی‌‌خود، کوشید چالشی‌ترین مبحث مکتب ابن‌عربی را به گونه‌ای تقریر و تبیین کند که تعارض آن با مبانی تشیع به حد‌اقل ممکن برسد. وی ضمن نقد صریح آراء ابن‌عربی، برآن است تا متشابهات کلام محیی‌الدین را به محکماتش ارجاع دهد و اثبات نماید که ختم ولایت پس از نبی مکرم اسلام (ص) در مشکات فروزان حضرت امیرالمؤمنین (ع) رتبتاً و در وجود حضرت مهدی (عج) زماناً متجلی است.
در این مقاله می‌کوشیم پس از تعریف و تقسیم‌بندی مفهوم ولایت بر مبنای آثار آشتیانی، مصادیق ختم ولایت را بررسی کرده و نگرش وی در خصوص ولایت علوی، مهدوی و عیسوی را تبیین کنیم وتأثیر  لحاظ نمودن اعتبارات در رفع تشویش از کلام ابن‌عربی را، در حد امکان نشان دهیم.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Theory of Ending of Guardianship according to the Works of Seyed Jalal-al-Din Ashtiani

نویسنده [English]

  • Ishagh Asudeh
چکیده [English]

Guardianship is a general fact and divine feature that flows through all levels of the
universe and is distributed into different ranks and based on such ranks needs ending. Neglecting these ranks causes lots of agitation and obscurity in comprehending and interpreting Ibn-Arabi and his followers' words. Seyed Jalal-al-Din Ashtiani has a significant role in compiling the theory of ending of guardianship in Ibn-Arabi's words and resolving its difficulty. Considering his mind as a guardianship follower and his scientific liberty, he tried to interpret and explain the most challengeable arguments in Ibn-Arabi's school, with proficiency and mastery in Islamic Philosophy and Gnosticism, in a way that he could minimize its contradictions with Shia's bases.
 He criticizes Ibn-Arabi's thought explicitly and does not give up his principles; meanwhile, he refers Mohyi-al-Din misgivings to his conformations to prove that ending of guardianship after Respectful prophet of Islam, comes true with Imam Ali by level of ranking and with Hazrat Mahdi by time. 
In this article after defining and categorizing the concept of guardianship according to the works of Ashtiani, we investigate the extentions of ending of guardianship and explain his attitude towards Alavi, Mahdavi and Christian guardianship and show the effects of considering ranks in order to remove agitation from Ibn-Arabi's Words insofar as it is possible.
 
                       

کلیدواژه‌ها [English]

  • guardianship
  • ending of guardianship
  • Khatam-al-Olya'
  • Ashtiani
  • Ibn-Arabi
1. آشتیانی، سید ‌جلال‌الدین، 1368، "ختم ولایت در اندیشه ابن‌عربی"، کیهان اندیشه، ش 26.
2. آشتیانی، سید ‌جلال‌الدین، 1375، شرح فصوص الحکم قیصری، تهران، چاپ اول، شرکت انتشارات علمی‌‌فرهنگی.
3. آشتیانی، سید ‌جلال‌الدین،1380، شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم، قم، بوستان کتاب، چاپ پنجم.
4. آشتیانی، سید ‌جلال‌الدین، 1381، رسایل قیصری رومی‌‌با حواشی آقا محمد رضا قمشه‌ای، تهران، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، چاپ دوم.
5. ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ج1، مطبع حیدریه.
6. ابن‌عربی، بی‌تا، الفتوحات المکیه، بیروت، دار صادر. 
 7. ابن‌عربی، 1400، فصوص الحکم، تعلیقات ابوالعلاء‌ عفیفی، بیروت، دار الکتاب العربی.
8. اربلی، ابی الحسن علی بن عیسی، 1381، کشف الغمه فی معرفه الائمه، الجزءالثانی، تعلیق سیدهاشم رسولی، قم، المطبعه علمیه.
9. جمشیدی، حسن،1385، در حکمت و معرفت، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی‌‌، چاپ اول.
10. جهانگیری، محسن، 1375، محیی‌الدین ابن‌عربی چهره برجسته عرفان اسلامی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ چهارم.
11. خسرو پناه، عبدالحسین، 1385، شریعه شهود، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول.
12. خواجوی، محمد، 1382، ترجمه فتوحات مکیه ابن‌عربی باب 73، تهران، انتشارات مولی، چاپ اول.
13. خواجوی، محمد، 1383، ترجمه فتوحات مکیه ابن‌عربی باب 1-4، تهران، انتشارات مولی، چاپ دوم.
14. خوارزمی، تاج‌الدین حسین، 1377، شرح فصوص الحکم، چاپ اول، تحقیق حسن زاده آملی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی‌‌حوزه علمیه قم.
15. قمشه‌ای، آقا محمد رضا، 1378، مجموعه آثار حکیم صهبا، تحقیق و تصحیح حامد ناجی اصفهانی و خلیل بهرامی‌‌قصرچمی،کانون پژوهش، چاپ اول.
16. قونوی، صدر‌الدین، 1371، کتاب الفکوک، مقدمه، تصحیح و ترجمه، محمد خواجوی، تهران، انتشارات مولی، چاپ اول.
17. قندوزی حنفی، بی‌تا، ینابیع الموده، ترجمه سید مرتضی توسلیان، تهران، چاپخانه بوذر جمهر، ج1.
18. کاشانی، عبدالرزاق، 1413، معجم اصطلاحات الصوفیه، تحقیق، مقدمه و تعلیق عبد‌العال شاهین، مصر، دارالمنار، چاپ اول.
19.گنجینه بزرگ عرفان اسلامی، عرفان نسخه 2، مؤسسه خدمات کامپیوتری نور، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
 20.گنجینه روایات نور، جامع الاحادیث نسخه 5/2، مؤسسه خدمات کامپیوتری نور، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
 21. مجلسی، محمد باقر، 1388، بحارالانوار، تعلیقات سیدجواد علوی و شیخ محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه،ج26.
 22. ملکی، محمد، 1384، در امتداد فلسفه و عرفان، تهران، نشر هستی نما.
 23. نسفی، عزیز‌الدین، 1377، کتاب الانسان الکامل، تهران، کتابخانه طهوری.
24. همتی، همایون، 1379، "مقاله نظریه ختم ولایت در عرفان ابن‌عربی"، کیهان فرهنگی، ش164، ص28-32.
CAPTCHA Image