این‌همانیِ عرفی؛ رویکردی نو در جمع میان نظریۀ شَبَح مُحاکی و وجودِ ذهنی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای فلسفه، پژوهشگر گروه حکمت و کلام، پژوهشکده اسلام تمدنی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، مشهد، ایران

2 دانشجوی دکتری فلسفه اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران.

چکیده

دو نظریۀ شَبَح مُحاکی و وجود ذهنی در مسئلۀ رابطه صورت ذهنی با واقعیّتِ خارجی‌‌، رقیب یک‌دیگرند. اگر چه برخی عباراتِ طرفداران نظریهٔ شَبَح مُحاکی حاکی از آن است که صورت ذهنی با واقعیّتِ خارجی این‌همانی نداشته و بلکه تباین دارد‌‌، امّا با استناد به برخی عباراتِ دیگر‌‌، می‌توان گفت که هواداران این نظریه، این‌همانی صورت ذهنی با واقعیّتِ خارجی را قبول دارند. از سویی‌‌، هوادارن نظریهٔ وجود ذهنی، بر این ادعا هستند که این‌همانیِ ماهوی میان صورت ذهنی با واقعیت خارجی برقرار است. با تحلیلِ مفهومِ این‌همانیِ ماهوی و نیز با تمرکز بر دو اصل تمایزناپذیریِ این‌همان‌ها و این‌همانیِ تمایزناپذیرها‌‌، روشن می‌شود که اولاً، ادّعای این‌همانیِ ماهوی در نظریۀ وجود ذهنی گزاره‌ای تحلیلی و همان‌گویانه است و یا دست‌کم مقصود آنان را نمی‌رساند و ثانیاً، در نهایت‌‌، منظورِ طرفدارانِ آن‌‌، همان ادّعای طرفدارانِ شَبَح مُحاکی است. در این پژوهش - با روش توصیفی۔تحلیلی و به شیوه‌ای نو -  نشان داده شده است که ادّعای این‌همانیِ صورت ذهنی با واقعیّتِ خارجی از منظر هر دو دیدگاهِ پیش‌گفته درست است، امّا‌‌ منظورِ هردو دیدگاه از این‌همانیِ صورت ذهنی با واقعیّت خارجی‌‌، این‌همانیِ عرفی بوده است و نه این‌همانیِ عددی.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Qualitative Identity; A New Approach in the Combine of the Theory of Shabah Al-Mohaki and Wojud Al-Zehni

نویسندگان [English]

  • Hojjat Imanikia 1
  • Fatemeh Ansari 2
1 PhD in Philosophy, Researcher in the Department of Modern Wisdom and Theology, Islamic Civilization Research Institute, Institute of Islamic Sciences and Culture, Mashhad, Iran
2 PhD Student of Islamic Philosophy, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
چکیده [English]

The purpose of the present study is to combine the two theories of Shabah al-Mohaki (the representative image), and Wojud al-Zehni (the mental existence). In the context of Islamic philosophy, the relationship between mental and external realities has been a controversial issue among philosophers. It is well known that proponents of Shabah al-Mohaki believe that there is a dissimilarity between mental and external realities, and their rivals, the proponents of mental existence, believe that there is an essential identity between mental and external realities. This group claims that objects have two types of existence; "objective" which is the same reality in the external world, and “subjective” which is called "mental existence". It seems that in their view, subjective and objective realities are numerically identical. The representative theorists on the other side reject this claim.
By investigating and analyzing the texts of the two theories, the author found that the two speak of identity but qualitative and not numerical identity.
As far as the mental existence theory is concerned, when we analyze the claim of mental existence theorists and numerical identity, it turns out that they do not say anything better and more than what representative theorists claim. This analysis is done through the two principles of indiscernibility of identicals and identity of indiscernibles. According to the first, if two things are identical then they must be not be different from one another with respect to all of their properties. The principle speaks of numerical identity. The second principle (although it is controversial) states that if two things have the same properties in every respect then they are identical. This principle does not have the logical truth and speaks of qualitative identity.
 If one considers the case of mental existence, the claim that mental existence and objective reality are numerically identical, then he identifies that these two are not only identical but they have different properties. For instance, the subjective reality such as the image of a book or fire has the property of being mental and the objective reality of that image, the book or fire in the external world, has the property of being external. This shows that they are two different things because they have different properties. Therefore, the only way to say that these two are the same (identical), is that they are qualitatively but not numerically, identical.  
On the other side, the identity claim (qualitative identity) between subjective and objective realities is found in the texts of proponents of representative theorists. For instance, Shamsuddin Isfahani argues that what is ascribed to mental existence is an image of objective reality and the image of that particular object is contrary to the objective reality itself, although in some respects it is identical to that external reality in such a way that what is obtained from the object in the mind is the same as the external reality.
This shows that representative theorists also accept the claim of identity in some respect but qualitative and not numerical identity between subjective and objective reality.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mental Existence
  • Representative Image
  • Identity
  • Mental Forms
  • Objective Reality
ابن ‌سینا، حسین ابن عبداللّه. (1375). الاشارات و التنبیهات (چاپ اول). قم: نشر البلاغه.
ارسطو. (1377). متافیزیک (مابعدالطبیعه). (ترجمه: سید شرف ‌الدین خراسانی). تهران: انتشارات حکمت.
اصفهانی‌‌، شمس ‌الدین. (بی‌تا). مطالع الانظار فی شرح طوالع الانوار. بی‌جا: بی‌چا.
آمدی‌‌، سیف ‌الدین. ( 1423ق). أبکار الأفکار فی أصول الدین‏. (تحقیق: احمد محمد مهدی‌‌). قاهره: دار الکتب.
بهمنیار بن‌ مرزبان. (1375). التحصیل. (تصحیح: مرتضی مطهّری). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
تفتازانی‌‌، سعد الدین. (1409ق). شرح المقاصد (تحقیق و تعلیق: دکتر عبد الرحمن عمیره). قم: شریف الرضی.
حسن‌زادۀ آملی‌‌، حسن. (1382). النورالمتجّلی فی ظهورالظلّی. قم: انتشارات بوستان کتاب.
حلّی‌‌، حسن ‌بن یوسف (علامه حلّی). (1388). نهایة المرام فی علم الکلام (تحقیق: فاضل العرفان). قم: نشر مؤسسه امام صادق (ع).
حلّی‌‌، حسن ‌بن یوسف (علامه حلّی). (1425ق). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد (تصحیح: حسن حسن‌زادۀ آملی). قم: نشر مؤسسة النشر الاسلامی.
سهروردی‌‌، شهاب‌الدین یحییٰ (شیخ اشراق). (1375). مجموعه مصنفات (چاپ دوم). تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
شهرزوری‌‌، شمس‌الدین محمد. (1372). شرح حکمة الاشراق. (تحقیق: حسین ضیائی). تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
شیرازی، سیّد رضی. (1383). درس‌های شـرح منظومه. تهران: حکمت.
شیرازی‌‌، قطب‌ الدّین. (1365). درّة التّاج. تهران: انتشارات حکمت.
شیرازی، محمد ابن ابراهیم (ملاصدرا). (1392). رسائل فلسفی (المسائل ‌القدسیه‌‌، متشابهات ‌القرآن‌‌، اجوبة ‌المسائل). مشهد: انتشارات دانشگاه مشهد.
شیرازی، محمد ابن ابراهیم (ملاصدرا). (1981 م). الحکمة المتعالیة فی الاسفارالعقلیة الاربعة. (چاپ سوم). بیروت: دار احیاء التراث.
طباطبایى‌‌، سید محمد حسین (علامه طباطبایی). (1386). نهایة الحکمة (تصحیح و تعلیق: فیاضی). قم: ‏موسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى (ره).
عبودیت‌‌، عبدالرسول. (1392). درآمدی به نظام حکمت صدرایی. تهران: انتشارات سمت.
فارابی‌‌، محمد بن محمد. (1405ق)‌‌، الفصوص (چاپ دوم). قم: انتشاراتِ بیدار.
فارابی‌‌، محمد بن محمد. (1371). التنبیه علی سبیل السعادة ۔التعلیقات (چاپ اول). تهران: انتشارات حکمت.
فاضل مقداد. (1405ق). إرشاد الطالبین إلى نهج المسترشدین. قم: انتشارات کتابخانه آیة اللّه مرعشى نجفی.
فخر رازی. محمد بن عمر بن حسین بن حسن. (1411ق). المباحث المشرقیة فى علم الالهیات و الطبیعیات (چاپ دوّم). قم: انتشاراتِ بیدار.
مطهّری‌‌، مرتضی. (1389). مقالات فلسفی. تهران: انتشارات صدرا.
Black, Max. (1952). The Identity of Indiscernibles. Mind. 61(242): 153–164.
Geach, P. T. (1967). Identity. Review of Metaphysics. 21 (1): 3–12.
Ḥillī, H. (1425 AH). Kashf Al-morad fi Sharh Tajrid Al-Itiqad [a commentary on tajrid al-tiqad book]. Qom: Islamic Publishing Institute.
Isfahani, S. (n.d.). Matalie Al-Anzar fi- Sharhi Tawalie Al-Anwar [Looking eyes in the explanation of the lights] (n.p.).
James, Paul. (2015). "Despite the Terrors of Typologies: The Importance of Understanding Categories of Difference and Identity". Interventions: International Journal of Postcolonial Studies. 17 (2): 174-195.
Motahhari, M. (1389 AP). Maghalat Falsafi [Philosophical Papers].Tehran: Sadra Publication. [In Persian]
Stets, J. E., & Burke, P. J (2000). Identity theory and social identity theory. Social Psychology Quarterly, 63, 224-237.
Stets, J. E., & Burke, P. J (2003). A sociological approach to self and identity. Handbook of self and identity. Leary, Mark R., and June Price Tangney, eds. Guilford Press. 128-152.
 
 
CAPTCHA Image