عقل و محدویت قلمرو آن در آثار ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب

چکیده

یکی از مباحث مهم در تاریخ کلام و فلسفه در فرهنگ اسلامی‌‌و غرب این بوده که آیا عقل  قادر به پاسخگویی به تمام مسائل و معارف بشری است یا نه؟
ملاصدرا میراث‌دار حکمت مشاء و اشراق، و عرفان اسلامی، و بنیانگذار حکمت متعالیه عقل را سلاح قدرتمندی برای باز کردن گره‌های بسیاری از مجهولات معرفت بشری و الهی می‌‌داند. اما از محددیت آن نیز غافل نبوده است. هر چند بیشتر محققان بر این باورند که ملا‌صدرا عقل و ایمان را مکمل یکدیگر می‌‌داند، ولی نگارنده با توجه به آثار وی همچون اسفار‌،‌ مفاتیح الغیب، شرح اصول کافی، شواهد الربوبیه،‌ رسالۀ سه اصل و... معتقد است ملاصدرا در مسائل مختلف از جمله نفس، اسماء و صفات خدا، اسرار و رموز جهان هستی،‌ حقایق عالم هستی، ‌معاد جسمانی و... قائل به محدودیت عقل است. در این جستار می‌کوشیم به این موارد بپردازیم.
 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Intellect and Its Limits as Viewed by Mulla Sadra

نویسنده [English]

  • Shahab al-Din Vahidi Mehrjerdi
چکیده [English]

One of the important discussions in the history of theology in Islamic and western culture has been whether intellect can solve all of the problems of human beings or not? Mulla Sadra, the inheritor of peripatetic and oriental philosophy and Islamic Gnosticism and the establisher of transcendent philosophy, regards intellect as a
powerful instrument for resolving difficulties of many humanistic and divine problems; but he didn’t neglect its limits.
According to his works such as Asfar, Mafatih-al-Ghueib, Illumination of Kafi's Principles, Shavahed-al-Robubiah, Three Principles' Treatise, and etc., the writer thinks that Mulla Sadra believes in limits of intellect in different cases like, soul, names and attributes of God, mysteries and secrets of existence world, the facts of existence world, the corporal Return; also most of the scholars believe that he regarded intellect and faith complimentary. In this essay we try to study these issues.
 
                       

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mulla Sadra
  • intellect
  • practical intellect
  • theoretical intellect
  • limits of intellect

مراجع

  1. قرآن کریم
  2. آمدی، عبدالواحد، غررالحکم و دررالکلم یا مجموعه کلمات قصار حضرت علی(ع)، محمدعلی‌انصاری، قم، دارالکتاب.
  3. ابراهیمی‌‌دینانی، غلامحسین، 1376، ماجرای فکر فلسفی،‌ تهران،‌ طرح نو،‌ چاپ اول، ج1-3.
  4. ابن‌منظور، 1408، لسان العرب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، الطبعه الاولی، ج،1- 18.
  5. الحسینی الواسطی الزبیدی، السید محمد، 1306، تاج العروس، مصر، المنشأه، بجماله مصر، الطبعه الاولی، ج1-10.
  6. حکیمی، محمدرضا، 1375، مکتب تفکیک، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اول.
  7. ـــــــــــــــــ، 1378، اجتهاد و تقلید در فلسفه، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اول.
  8. رامپوری، غیاث‌الدین محمدبن جلال‌الدین، 1363، غیاث اللغات، به کوشش منصور ثروت، تهران، امیرکبیر.
  9. سجادی، سیدجعفر، 1370، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران، کتابخانه طهوری، چاپ اول.
  10. ـــــــــــــــــ، 1375، فرهنگ علوم فلسفی و کلامی، تهران، امیرکبیر، چاپ اول.
  11. سهروردى، شهاب‌الدین یحیی،1372، مجموعه مصنفات، به تصحیح و تحشیه و مقدمه سید حسین نصر و هانرى کربن، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى، ج1-4.
  12. ـــــــــــــــــ،1375، صدرالدین شیرازی، محمد ابراهیم، شواهد الربوبیه، ترجمه و تفسیر دکتر جواد مصلح، تهران، سروش.
  13. ـــــــــــــــــ، 1340، رسالة سه اصل، مصحح حسین نصر، تهران، مولی.
  14. ـــــــــــــــــ، 1362، المبدأ والمعاد، مترجم احمدبن الحسینی اردکانی، به کوشش عبدالله نورانی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
  15. ـــــــــــــــــ، 1362، تفسیر آیة مبارکة نور، با ترجمه و تعلیق محمد خواجوی، تهران، مولی، چاپ اول.
  16. ـــــــــــــــــ، 1363، تفسیر القرآن، قم، بیدار، 1-7.
  17. ـــــــــــــــــ، 1363، تفسیر سورة جمعه، ترجمه و تعلیق محمد خواجوی، تهران، مولی، چاپ اول.
  18. ـــــــــــــــــ، 1363، تفسیر سورة واقعه، ترجمه و تعلیق محمد خواجوی، تهران، مولی، چاپ اول.
  19. ـــــــــــــــــ، 1375، مجموع رسائل فلسفی، تحقیق حامد ناجی اصفهانی، تهران، حکمت، چاپ اول.
  20. ـــــــــــــــــ، 1391، شرح اصول الکافی، افست از روی چاپ سنگی، تهران، مکتبة المحمودی.
  21. ـــــــــــــــــ، 1981، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه العربیه، بیروت،  دار احیاء التراث العربی، المطبعه الثالثه، ج1-9.
  22. ـــــــــــــــــ، رسائل فلسفی، با تعلیق و تصحیح و مقدمة سیدجلال‌الدین آشتیانی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ دوم.
  23. ـــــــــــــــــ، عرشیه، تصحیح متن و ترجمه غلامحسین آهنی، تهران، مولی، 1341.
  24. ـــــــــــــــــ، مفاتیح الغیب، صحه و قدم‌له محمد خواجوی، تهران، مؤسسة مطالعات و تحقیقات نشر دانشگاهی، 1362.
  25. ـــــــــــــــــ،1313،  شرح هدایه اثیریه، چاپ سنگی، تهران.
  26. ـــــــــــــــــ،1363،  شرح اصول کافی، ترجمه و تعلیق محمد خواجوی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ اول، ج1-3.
  27. ـــــــــــــــــ، محمد ابراهیم، 1360، اسرار الآیات، به تصحیح محمد خواجوی، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران.
  28. صفی‌پوری، علامه عبدالرحیم‌بن عبدالله الکریم، 1377ق، منتهی الارب، چاپ اسلامیه، افست.
  29. لاهیجی، شمس‌الدین محمد، 1371، مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، تهران، زوار، چاپ اول.
  30. نمازی شاهرودی، علی، 1419، مستدرک السفینه البحار، تحقیق و تصحیح حسن‌بن علی نمازی، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1419، ج1-10.

 

ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار