« بررسی نظریه ذوق تألّه در مسئله وحدت وجود» (با نگاهی به آراء دوانی و صدرا)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه

چکیده

یکی از مسائل مهم و اساسی در زمینه وحدت و کثرت وجود، بحث وحدت حقیقی و کثرت اعتباری وجود در وحدت شخصیه، وحدت و کثرت حقیقی در وحدت سنخیه و همچنین وحدت مفهومی یعنی وحدت در مفهوم وجود، می‌باشد. این جستارها زمینه ساز ارائه دیدگاه‌های متفاوت پیرامون وحدت وجود گردیده است. ذوق تألّه مبنای یکی از دقیق ترین دیدگاهها پیرامون وحدت وجود گردیده که پایه گذار آن محقق دوّانی است. پیرامون این دیدگاه نقض و ابرامهای  بسیار مطرح گردیده که ملاصدرا حکیم متالّه اشکالات متعددی بر آن وارد نموده است. در این دیدگاه نظریه مشهور اصالۀ الوجود مورد کاوش و آسیب شناسی قرار گرفته و اصالۀ الماهیه هم مردود انگاشته شده است است؛ بلکه گرچه قیام وجود به ماهیت در ممکنات غیر قابل قبول است ولی موجودیت ممکنات به معنای انتساب ماهیت به وجود است. نوشتار حاضر می‌کوشد  تا با بررسی تفصیلی ساختار نظریه ذوق تألّه، اشکالات وارد شده  برآن بویژه مطروحات ملا صدرا را تبیین نموده و مقصود دوّانی در این باره را  بازخوانی نماید  ونیز  قرابت نظریه مذکور را با نظریه وحدت شخصیه وجود عرفا مورد بررسی قرار دهد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Tasting of Theosophy Theory in regard to the Unity of Existence

نویسنده [English]

  • Mahmood Qayyumzadeh
چکیده [English]

Precise discussions of philosophers about the types of unity and multiplicity prepared the ground for presenting different viewpoints on the unity and multiplicity of existence. One of these viewpoints belongs to the eminent scholar Dawwani, according to whom unity is demanded by "tasting of theosophy". Dawwani's position has been the object of Mulla Sadra's different criticisms. Reviewing in detail the structure of the theory of tasting of theosophy, and looking in more detail at the objections presented by philosophers specifically Mulla Sadra, the paper seeks to re-read the significant of Dawwani's viewpoint as well as to draw the similarities between his viewpoint and mystics' standpoint.

 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dawwani
  • Mulla Sadra's objections
  • principality of existence
  • principality of quiddity
  • tasting of theosophy
  • unity of existence
- ابن سینا، حسین بن عبدالله، 1375ش، الاشارات والتنبیهات(شرح الاشارات و التنبیهات)،قم،نشر البلاغه، ج3.
2- تویسرکانی ،احمد، 1411هـ، ثلاث رسائل،مشهد،آستانه الرضویه المقدسه.
3- خواجوی اصفهانی،اسماعیل، 1423هـ ، سبع رسائل،تقدیم  و تعلیق احمد تویسر کانی، تهران، دفتر نشریات مکتوب.
4- دشتکی شیرازی، غیاث الدین منصور ،اشراق هیاکل النور لکشف ظلمات شواکل الغرور ،تقدیم و تحقیق علی اوجبی، نشر میراث مکتوب،
       5- دوانی، محمد بن اسعد، حاشیه قدیم شرح تجرید،نسخه خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی،شماره1753.
6- ------- ، حواشی شرح تجرید، نسخه خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی شماره 1999.
7- -------، صیحه و صدا، نسخه خطی کتابخانه  مرکزی دانشگاه تهران شماره1257 \11.
8- -------، 1942، شرح عقاید عضدیه ،کتابخانه آستان قدس رضوی.
9- ------، تهلیلیه، مجله توحید، 1342، (تحقیق در مبدأ آفرینش)،تصحیح واعظ جوادی،چاپ مشعل آزادی، جزوء 2،سال دوم.
10-------، شرح بیتی از غزل حافظ، 1341ش، مجله توحید،(تحقیق در مبدأ آفرینش)،تصحیح واعظ جوادی،چاپ گویا سوم،اسفند ،ش چهارم.
11------- ، الرسائل المختاره، 1405هـ ، تحقیق: احمد تویسرکانی، اصفهان، کتابخانه عمومی           امیر المومنین (ع).
12- دهباشی، مهدی، 1368ش، شرح رباعیات فلسفی و عرفانی (موسوم به شرح الرباعیات)، تصحیح، شرح و نقد مهدی دهباشی ،تهران، مسعود.
13- سبزواری، ملا‌هادی، 1417هـ ، شرح منظومه،تعلیقه حسن زاده آملی،نشر ناب،چاپ سوم.
14- صدر المتألهین، محمد ابن ابراهیم، 1410هـ ، الشواهد الربوبیه فی مناهج السلوکیه، بیروت، داراحیاء التراث العربی ،چاپ چهارم.
15-------، 1374ش، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه،تصحیح و تعلیق حسن زاده آملی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
16- قیصری، محمد داوود، 1375ش، شرح فصوص الحکمه ،به اهتمام سید جلال آشتیانی، انتشارات علمی فرهنگی ،تهران.
17- لاهیجی، ملا عبد الرزاق، 1382ش، شوارق الالهام، چاپ سنگی.
18- مصباح یزدی، محمدتقی، 1379ش، آموزش فلسفه، شرکت چاپ و نشر بین الملل سازمان تبلیغات اسلامی.
19- طباطبایی، سید محمدحسین،  1416هـ ، نهایه الحکمه، مؤسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین.
20- مطهری، مرتضی،  1380ش، مجموعه آثار، ج 8، انتشارات صدرا.
21-------- ، 1383ش، عرفان حافظ، انتشارات صدرا.
 
 
CAPTCHA Image