چیستی و انواع لذت از منظر سهروردی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

چکیده

سهروردی در رسائل و مکتوبات مختلف خویش، تعاریف مختلفی برای لذت ارائه کرده است. این تعاریف از جهت کمیت و کیفیت قیودی که در آن به کار رفته با یکدیگر متفاوت هستند. وی معتقد است میان لذت و نور ارتباط وثیقی وجود دارد. سهروردی در برخی آثارش، لذت را به حسی (جسمانی) و روحانی، و در برخی مکتوبات دیگرش، آن را به بدنی و قدسی تقسیم می‌کند و در برخی مواضع دیگر از لذت سرمدی سخن می­گوید. او از جهت دیگر لذت را به حسی و عقلی و لذت حسی را به ظاهری و باطنی تقسیم می‌کند و معتقد است لذات باطنی بر لذات ظاهری و در نهایت لذات عقلی بر لذات حسی برتری دارند و این وجوه برتری را با دو شیوه مشایی و اشراقی تبیین کرده است. همچنین معتقد است لذت امری متواطی نیست، بلکه مشکک است. در این مقاله، ماهیت لذت و انواع آن را از دیدگاه سهروردی می‌کاویم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Nature and Types of Pleasure in Sohrewardi's View

نویسنده [English]

  • 'Einollah Khademi
چکیده [English]

In his different books and treatises, Sohrewardi proposes different definitions for pleasure. These definitions differ with each other in terms of the quality and quantity of the qualifications used in them. He believes that there is strong relationship between pleasure and light. In some of his works, Sohrewardi divides pleasure into sensory (physical) and spiritual pleasures, and in some others into bodily and heavenly pleasures. He refers to eternal pleasure in other occasions. On the other hand, he divides pleasure into sensory and intellectual and the latter into external and internal, and believes that internal pleasures are superior to external ones, and intellectual pleasures are superior to sensory ones. He explains these aspects of superiority by using peripatetic and illuminative methods. He also believes that pleasure is not univocal but equivocal. The present paper investigates the nature and types of pleasure in Sohrewardi's view.
Einollah Khademi

کلیدواژه‌ها [English]

  • pleasure
  • sensory
  • heavenly
  • eternal
  • intellectual
  • external
  • internal
  • Sohrewardi
  • قرآن کریم.
  • ابن‌سینا (1364). المبدأ و المعاد، به اهتمام عبدالله نورانی، تهران: مؤسسه مطالعات اسـلامـی دانشـگاه مـک‌گـیـل با همکاری دانشگاه تهران.
  • ابن‌سینا (1364). النجاه من الغرق فی‌ بحر الضلالات، تصحیح و مقدمه: محمدتقی دانش‌پژوه، تهران: دانشگاه تهران.
  • ابن‌سینا (1383). رساله نفس، حواشی و تصحیح: موسی عمید، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی دانشگاه ابن­سینا.
  • ابن‌سینا (1400). رساله فی السعاده، چاپ‌شده در: رسائل الشیخ الرئیس ابوعلی الحسین بن عبدالله بن سینا، قم: انتشارات بیدار.
  • ارسطو (1369). درباره نفس، ترجمه: علی‌مراد داوودی، تهران: انتشارات حکمت.
  • ارسطو (1378). اخلاق نیکوماخوس، ترجمه: محمدحسن لطفی، تهران: طرح نو.
  • ارسطو (1381). اخلاق نیکوماخوس، ترجمه: سید ابوالقاسم پورحسینی، تهران: دانشگاه تهران: ج 1 و 2.
  • افلاطون (1380). دوره­ کامل ­آثار ­افلاطون، ترجمه: محمدحسن­ لطفی و رضا­ کاویانی، تهران: خوارزمی، ج3 و 4.
  • برن، ژان (1381). فلسفه اپیکور، ترجمه: ابوالقاسم پورحسینی، تهران: شرکت سهامی کتاب­های جیبی.
  • توفیقی، حسین (1384). آشنایی با ادیان بزرگ، تهران و قم: سمت و طه، چاپ هفتم.
  • خادمی، عین­الله (1389). «جستاری درباره چیستی لذت از منظر ابن­سینا» در: مجله فلسفه و کلام اسلامی، ش1، ص29-50.
  • زکریای رازی (1402/1982). رسائل ­فلسفیه ­لابی ­بکر رازی، کتاب اللذه، بیروت: دار الآفاق الجدیده.
  • زکریای رازی (1402/1983). رسائل فلسفیه لابی بکر رازی، کتاب الطب الروحانی، بیروت: دار الافاق الجدیده.
  • سهروردی (1373). مجموعه مصنفات، تصحیح، تحشیه و مقدمه: سید حسین نصر، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ دوم، ج3.
  • سهروردی (1380). مجموعه مصنفات، تصحیح نجفقلی حبیبی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ سوم، ج4.
  • سهروردی (1976). مجموعه مصنفات، تصحیح و مقدمه: هانری کربین، تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران، ج1.
  • شهرزوری (1373). شرح ­حکمه­الاشراق، تصحیح: حسین ضیایی، تهران: مؤسسه ­مطالعات­ و تحقیقات­ فرهنگی (پژوهشگاه).
  • شیرازی، قطب­الدین (1380). شرح حکمه ­الاشراق، تهران: دانشگاه تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک‌گیل.
  • غزالی، (1427)، احیا علوم الدین، تعلیق محمد وهبی سلیمان و اسامه عموره، دمشق، دارالفکر.
  • فارابی (1405). فصوص الحکمه، تصحیح: شیخ محمدحسن آل­یاسین، قم: بیدار، چاپ دوم.
  • فخر رازی (1407/1987). المطالب العالیه، تحقیق: احمد مجازی السقا، بیروت: دار الکتاب العربی، الطبعة الاولی.
  • فخر رازی (1364).
  • مصباح یزدی، محمدتقی (1371). خودشناسی برای خودسازی، قم: مؤسسه در راه حق.
  • مصباح یزدی، محمدتقی (1380). خودسازی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  • مصباح یزدی، محمدتقی (1384). نقد و بررسی مکاتب اخلاقی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ اول.
  • ملکیان، مصطفی (1385). مهر ماندگار: مقالاتی در اخلاق­شناسی، تهران: نگاه معاصر، چاپ اول.
  • نصری، عبدالله (1364). النفس والروح و شرح قواهما، تحقیق: محمد صغیر المعصومی، تهران: افست.
  • نصری، عبدالله (1375). خدا و انسان در فلسفه یاسپرس، تهران: انتشارات آذرخش.
  • نصری، عبدالله (1376). سیمای انسان کامل از دیدگاه مکاتب، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، چاپ چهارم.
  • نصری، عبدالله (1386). فلسفه آفرینش، قم: دفتر نشر معارف.
CAPTCHA Image