بررسی و نقد مبانی و اصول فکری ابن تیمیه در تفسیر قرآن

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه فلسه دانشگاه قم

چکیده

 
مبانی و دیدگاه‌های ابن‌تیمیه در تفسیر، به عنوان بزرگ‌ترین شخصیت و پیشوای فرقه سلفیه، جهت شناسایی و نیز برای نشان دادن اثرپذیری تفسیر وی از آرا و اصول فکری‌اش اهمیتی ویژه دارد. در مقاله حاضر مهم‌ترین اصول و مبانی پذیرفته‌شده نزد وی و نیز اثرپذیری آرای تفسیری وی از این اصول نمایانده شده است و این نتیجه به دست آمده که تکیه و جمود بر اصولی چون ظاهرگرایی، منع تأویل به معنای مصطلح آن، پرهیز از عقل‌گرایی، اتکای افراطی به فهم مخاطبان عصر نزول، انکار مجاز و استعاره و تکیه بیش از حد بر معانی عرفی پیامد‌هایی غلط و انحرافی دارد که به صورت تفسیرهای نابجا از آیات قرآن در قالب باور به تجسیم و رؤیت حضرت حق و اثبات جهت و نیز دست و پا و صورت و دیگر ابزار‌های ادراکی برای او و اعتقاد به زیادت صفات بر ذات و ... خود را نشان داده است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis and Criticism of Ibn Taymiyyah's Intellectual Principles in Interpreting the Quran

نویسنده [English]

  • ali ahmad naseh
چکیده [English]

 
Ali Ahmad Naseh
It is of particular importance to study the principles and views used by Ibn Taymiyyah, the greatest figure and leader of Salafiyyah sect, in interpreting the Quran in order to recognize and show the effect of his intellectual views and principles on his interpretation. The present paper brings into view the most important principles and foundations accepted by Ibn Taymiyyah and the effect of these principles on his interpretation of the Quran. It concludes that relying on and adherence to such principles as literalism, prohibition of esoteric commentary in its common meaning, avoiding rationalism, excessive reliance on audience's understanding at the time of revelation of Quran, rejection of metaphor and figure of speech and extreme reliance on conventional meanings have wrong and deviated consequences which reveals themselves as inappropriate interpretations of Quranic verses in the form of belief in corporality of God and visioning the Presence of Truth, proving direction, hand, foot and face and other perceptive tools for God, and belief in the augmentation of attributes over essence, etc.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ibn Taymiyyah
  • Salafism
  • literalism
  • prohibition of esoteric commentary
  • belief in corporality of God
  • فهرست منابع

    • قرآن کریم.
    • ابن تیمیه، احمد بن عبد الحلیم (ابو العباس) (1392 الف). العقیدة الحمویة الکبری، مجموعة الرسائل، بیروت.
    • ________ (1321). منهاج السنة النبویة، مصر: بولاق.
    • ________ (1391 الف). درء التعارض العقل و النقل، ریاض: دار الکنوز الادبیة.
    • ________ (1391 ب). رسالة التدمریة، بیروت: دار الفکر.
    • ________ (1392 ب). بیان تلبیس الجهمیة فی بدعهم الکلامیة، مکة المکرمة: مطبعة الحکومة.
    • ________ (1404). دقائق التفسیر الجامع، دمشق: مؤسسة علوم القرآن، الطبعة الثانیه.
    • ________ (1408). بغیة المرتاد، المدینة المنورة: مکتبة العلوم و الحکم.
    • ________ (1412). مجموع الفتاوی، ریاض: دار عالم الکتب، الطبعة الاولی.
    • ________ (1408/1998). التفسیر الکبیر، بیروت: دار الکتب العلمیة، الطبعة الاولی.
    • ابن خزیمة، محمد بن اسحاق (1418/1997). کتاب التوحید و اثبات الصفات، تحقیق: عبد العزیز بن ابراهیم، ریاض.
    • ابن قیّم جوزی، محمد بن ابوبکر (1407). زاد المعاد فی هدی خیر العباد، بیروت: مؤسسة الرسالة.
    • ابوزهره، محمد (بی‌‌تا)، تاریخ المذاهب الاسلامیة، بیروت: دار الفکر.
    • برکة، ابراهیم خلیل (1405). ابن تیمیه و جهوده فی التفسیر، بیروت: المکتب الاسلامی، الطبعة الاولی.
    • تابان، جعفر (1383). «اجمالی از افکار ابن‌تیمیه و نقد آن»، در: فصل‌نامه دین و سیاست، ش1، ص89-104.
    • ترمذی، محمد بن عیسی (1402). سنن ترمذی، تحقیق: عبد الوهاب عبد اللطیف، بیروت: دار الفکر.
    • حسن‌زاده، صادق (1385). ترجمه اصول کافی، تهران: انتشارات قائم آل محمد.
    • حلی، حسن بن یوسف بن مطهر (1407). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، تحقیق: حسن حسن‌زاده آملی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
    • دروزه، محمد عزّة (1383). التفسیر الحدیث، قاهره: دار احیاء الکتب العربیة.
    • رشید رضا، محمد (1367). تفسیر المنار، بیروت: دار المنارة، الطبعة الثالثه.
    • زمخشری، محمود (1407). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دار الکتب العربیة، الطبعة الخامسة.
    • زمرلی، فؤاد احمد (1415). عقائد ائمة السلف، بیروت: دار الکتاب العربی.
    • الشاویش، زهیر (بی‌تا). الایمان لابن تیمیه، دمشق: منشورات المکتب الاسلامی.
    • محمد هشام حریز، سامی (2007/1427). ابن تیمیه مفسرا و مقدمته فی اصول التفسیر، عمان: دار البدایة، الطبعة الاولی.
    • شعرانی، ابوالحسن (بی‌تا). ترجمه کشف المراد، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه.
    • صدوق، محمد بن علی بن بابویه (1398). التوحید، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
    • ضیایی، رحمت‌الله (1383). خدا در نگاه وهابیّت، تهران: نجم‌الهدی.
    • طباطبایی، سید محمدحسین (1417/1997). المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
    • _________ (1417). المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم.
    • الغنیمان، عبد الله بن محمد (1428). مختصر منهاج السنة لابن تیمیه، المدینة المنورة.
    • القاسمی، محمد جمال الدین (1425-1426/2005). تفسیر القاسمی المسمی محاسن التأویل، بیروت: دار الفکر، الطبعة الاولی.
    • قزوینی، ابن ماجه (بی‌تا). سنن ابن ماجه، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    • قوشجی، علاء الدین علی بن محمد (بی‌تا). شرح تجرید العقائد، قم: منشورات شریف رضی.
    • الکلینی الرازی، ابی جعفر محمد بن یعقوب بن اسحق (1363). الاصول من الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیة، الطبعة الخامسه.
    • مقدسی، عبد الغنی (1422/2001). الاقتصاد فی الاعتقاد، تحقیق: احمد بن عطیة، الغامدی، المدینة المنورة: مکتبة العلوم و الحکم.
    • النیشابوری، مسلم بن حجاج (بی‌تا). صحیح مسلم، بیروت: دار الفکر.
    • الله‌بداشتی، علی (1388). «شناخت سلفیه»، در: میثاق امین، سال سوم، ش10-11.
    • الهروی، ابراهیم احمد (بی‌تا). ابن بطوطة، فی العالم الاسلامی، مصر: دار المعارف. 
CAPTCHA Image