نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسندگان
1 داشنجوی دکتری رشته فلسفه و کلام دانشگاه تهران
2 دانشیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه تهران
چکیده
تازه های تحقیق
نتیجه‌گیری
بنابر آنچه در تبیین دیدگاه‌های ابن عربی و ملاصدرا بیان شد و هم‌چنین با توجه به مقایسۀ این دو دیدگاه، می‌‌توان به یافته‌های زیر اشاره کرد:
ملاصدرا اثبات علم پیشینی اجمالی در ذات را برای ایجاد ممکنات در خارج ناکافی دانسته و خلق مخلوقات متکثّر را نیازمند علمی تفصیلی و پیشینی به آن می‌‌داند. از این رو در پرتو دو انگارۀ حضوری بودن علم پیشین الهی و قاعدۀ «بسیط الحقیقه»، علمی پیشینی برای ذات اثبات می‌کند که افزون بر دارا بودن تفاصیل معلومات، خللی بر بساطت ذات نیز وارد نمی‌آورد.
ابن عربی، علم پیشین را در سه حیطۀ ذات و مرتبۀ احدیّت واحدیّت بررسی می‌کند. مقام ذات و مقام احدیّت، دو مقامی هستند که علم پیشین تفصیلی در آن اعتبار و لحاظ نمی‌شود. مرتبۀ واحدیّت تنها مرتبه‌‌ای است که علم پیشینِ تفصیلی ظهور می‌کند.
ملاصدرا اثبات تفاصیل معلومات الهی را -همانند ابن عربی- منحصر در مرتبۀ واحدیت می‌‌داند. او در تبیین چگونگی این تفاصیل، با پیروی از ابن عربی از انگارۀ عین ثابت بهره می‌‌برد.
ملاصدرا اگر چه در برخی عبارات خود به مخالفت با دیدگاه به ظاهر همسانِ ابن عربی با معتزله بر می‌خیزد، اما با نگاه خوش‌بینانه‌اش به بیانات ابن عربی، دیدگاه خود را منطبق با دیدگاه او دانسته و آن را حقیقت و باطن رأی ابن عربی می‌‌داند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
God's knowledge of everything other than Himself has been the subject of many scientific researches in terms of “pre-creation” and “post-creation” knowledge, in which the attribute of "God's knowledge of multiple creatures before their creation" has been more taken into consideration since it is an attribute of essence while Divine essence is indivisible and completely pure. Such a consideration is because of the fact that the affirmation of God's pre-knowledge of multiple creatures seems paradoxical at first and results in several views in this regard, while His essence is indivisible. Evaluating and criticizing their precedent thinkers' view, Mulla Sadra and Ibn Arabi have elaborated on the quality of such Divine knowledge. The present paper takes for granted the “Divine pre-knowledge”, in the light of which it tries to explain its quality from the view point of these two thinkers. The findings which are based on the logical analysis of Ibn Arabi and Mulla Sadra's sayings indicate that their views are similar in terms of most principles and conclusions and different in terms of methods of explanation. Like Ibn Arabi, Mulla Sadra believes that God's per-knowledge is united with His essence or rather they are the same and that the justification of multiplicity in indivisibility of essence is contingent upon the explanation of “eternal essences” which is a term used by Ibn Arabi is his discussion of Divine pre-knowledge..
کلیدواژه‌ها [English]
)
ارسال نظر در مورد این مقاله