تبیین نظری محبت و دوستی در اندیشه اخلاقی ابن‌مسکویه

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

کارشناسی ارشد فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه قم

چکیده

 «محبت و دوستی» یکی از مهم‌ترین مقوله‌های اخلاقی و فلسفی است. «محبت» در اندیشه اخلاقی ابن‌مسکویه عنوان عامی برای بیان استعداد ذاتی بشر جهت ارتباط و همبستگی است. دوستی، رنگ اجتماعی دارد و از فروعات عدالت و برتر از آن شمرده می‌شود. بهترین معیار در ارزیابی از عالی‌ترین شکل افعال است. در ایجاد انواع و مراتب این فضیلت بین افراد عواملی مثل لذت، نفع و خیر دخالت دارند که عامل واقعی آن خیر است. از برترین مرتبه محبت با عنوان عشق یاد شده که مخصوص خداوند و حاصل افاضه و القاء الاهی است. اما برای رسیدن به آن مرتبه نباید دست از تمرین و تلاش در کسب فضایل اخلاقی برداشت. نمی‌توان بدون معرفت به محبت نائل شد و شرط صحت معرفت، تهذیب اخلاق و پاکی از هوای نفس است. محبت الاهی، شریعت و وجود اسوه‌ها در رشد فضایل اخلاقی و بهبود روابط اجتماعی نقش بسزایی دارند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Theoretical Explanation of Kindness and Friendship in the Ethical Thoughts of Ibn Miskwayh

نویسنده [English]

  • Foruzan Mustafa Muntaghimi
چکیده [English]

 "Kindness” and “friendship" are among the most important ethical and philosophical topics. Kindness, in Miskwayh's ethical thoughts, is a general title referring to the natural capacity of man for making relations and correlations. Kindness, being a subcategory of justice, has a social color and is regarded to be superior to justice. The best standard for evaluation is to get the highest form of actions. Kindness may appear in different forms and levels due to different motives such as pleasure, interest, and goodness, of which the real motive to kindness is goodness. The higher level of kindness is called love, which is specific to God and is a result of divine blessing and inspiration. To gain this level of kindness we have to practice and try to acquire ethical virtues, because love is impossible to be gained without knowledge, and true knowledge is gained through purification and avoidance of passion. Divine love, religious law, and role models to follow are very important elements in developing ethical virtues and improving the social relations.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • virtue
  • kindness
  • friendship
  • love
  • knowledge
  • Ibn Miskwayh
  1.  1. ابن منظور، 1408، لسان العرب، نسقه و علقه علیه: علی سیری، بی‌جا، دار احیاء التراث العربی، ج3.

    1. ارسطو، 1378، اخلاق نیکوماخوس، محمد‌حسن لطفی، تهران، طرح نو.

    3. امین عاملی، سید محسن، 1403، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ج3.

    1. اوکانر، دی. جی.، 1377، ارسطو، خشایار دیهیمی، تهران، نشر کوچک.

    5. برن، ژان، 1373، ارسطو و حکمت مشاء، سید ابوالقاسم پور‌حسینی، تهران، امیرکبیر، چاپ اول.

    6. توماس، هنری، 1379، بزرگان فلسفه، فریدون بدره‌ای، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ سوم.

    7. جوادی، محسن، 1380، "سعادت"، در: دانش‌نامه امام علی (ع)، زیر نظر: علی‌اکبر رشاد، تهران، مرکز نشر آثار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول، ج4.

    1. چیتیک، ویلیام، 1382، راه عرفانی عشق، تهران، نشر پیکان، چاپ اول.

    9. خلیلی، محمدحسین، 1385، مبانی فلسفی عشق از منظر ابن‌سینا و ملاصدرا، قم، بوستان کتاب، چاپ دوم.

    10. دهخدا، علی‌اکبر، 1377، لغت‌نامه دهخدا، تهران، انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ دوم از دوره جدید، ج6.

    11. راس، سر دیوید، 1377، ارسطو، مهدی قوام صفری، تهران، فکر روز، چاپ اول.

    12. راسل، برتراند، 1373، تاریخ فلسفه غرب، نجف دریابندری، تهران، کتاب پرواز، چاپ ششم.

    13. راغب اصفهانی، بی‌تا، المفردات فی غرایب القرآن، بیروت، دارالمعرفه.

    14. شریف، میرمحمد، 1362، تاریخ فلسفه در اسلام، زیر نظر نصرالله پورجوادی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، ج1.

    15. شیرازی، صدرالدین، 1419، الاسفار الاربعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1419، چاپ قدیم، ج2.

    16. ---------- ، 1420، المبدأ و المعاد، بیروت، دارالهادی.

    17. طباطبایی، سید محمدحسین، 1356، المیزان، سید محمدباقر موسوی همدانی، تهران، محمدی، ج1و30.

    18. طباطبایی، فاطمه، 1380، سخن عشق: دیدگاه‌های امام خمینی و ابن‌عربی، تهران، پژوهشکده امام خمینی، چاپ اول.

    19. طوسی، نصیرالدین، 1368، اوصاف الاشراف، تهران، نشر فرهنگ اسلامی.

    20. ---------- ، 1373، اخلاق ناصری، تصحیح مجتبی مینوی، علیرضاحیدری، تهران، خوارزمی، چاپ پنجم.

    21. غزالی، ابوحامد محمد، احیاء علوم الدین، بیروت، دارالمعرفه، ‌‌‌‌بی‌جا، ج4.

    22. فیض کاشانی، بی‌تا، المحجه البیضاء فی تهذیب الاحیاء، صححه و علق: علی‌اکبر غفاری، قم، انتشارات اسلامی، ج8.

    23. کاپلستون، فردریک، 1375، تاریخ فلسفه: یونان و روم، سید جلال‌الدین مجتبوی، تهران، سروش، ج1.

    24. کاشفی، محمدرضا، 1376، آیین مهرورزی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ چهارم.

    1. گمپرتکس، تئودور، 1375، متفکران یونانی، محمدحسن لطفی، تهران، خوارزمی، چاپ اول، ج3.

    26. لیمن، اُلیور، 1383، "ابن‌مسکویه"، سید جلال‌الدین مینوی، در: تاریخ فلسفه اسلامی، تهران، حکمت، چاپ اول، ج1.

    27. مسکویه، ابوعلی، 1370، الهوامل و الشوامل، قاهره، لجنه التالیف و الترجمه.

    28. ---------- ، 1411، تهذیب الاخلاق، قم، بیدار.

    29. ---------- ، 1421، رسائل نادره، قاهره، مکتبه الثقافه الدینیه.

    30. مطهری، مرتضی، 1366، مقالات فلسفی، بی‌جا، حکمت، چاپ اول، ج2.

    31. مک اینتایر، السدر، 1379، تاریخ فلسفه اخلاق، انشاءالله رحمتی، تهران، حکمت، چاپ دوم.

    32. موسوی بجنوردی، کاظم، 1373، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، ج6.

    33. موسوی خمینی، روح‌الله، 1373، شرح چهل حدیث، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ چهارم.

    34. مهاجرنیا، محسن، 1380، اندیشه سیاسی مسکویه، قم، بوستان کتاب، چاپ اول.

    35. نراقی، محمدمهدی، 1422، جامع السعادات، علق علیه محمد کلانتر، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، الطبعه السابعه، ج3.

CAPTCHA Image