تفاوتِ نقد سهروردی و سید عبدالأعلی سبزواری بر اصالت وجود صدرایی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان

2 عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان

چکیده

نظریه اصالت وجود که عمود مرکزی حکمت متعالیه به شمار می‌رود، تحولی شگرف در فلسفه اسلامی ایجاد کرد و به سرعت به عنوان نظریه غالب در اندیشه حکما پذیرفته شد. در مقابل اندیشمندانی نیز اصالت وجود را برنتابیدند و در به چالش کشیدن آن کوشیدند. سهروردی و سید عبدالأعلی سبزواری از جمله منتقدان اصالت وجود و قائلان به اصالت ماهیت به شمار می‌آیند، که مبنا و روشی کاملاً متفاوت را برگزیده‌اند. سهروردی اگرچه از نظر زمانی قبل از ملاصدرا و نظریه اصالت وجود است، اما ادله متعددی که در اثبات مفهوم اعتباری بودن وجود آورده، او را در عدادِ منتقدان اصالت وجود قرار داده است. سید عبدالأعلی سبزواری هم با تحلیل و نقد قواعد و اصولی که در قول به اصالت وجود منشئیت دارند، مثل «استحاله جعل تألیفی بین ذات و ذاتیات» و «کل ممکن زوج ترکیبی من ماهیّة و وجود» و همچنین انکار اصل سنخیت و اشتراک معنوی، صریحاً اصالت ماهیت را بر می‌گزیند. در واقع رویکرد سهروردی در قول به اصالت ماهیت رویکردی کاملاً مفهومی است، در حالی که رویکرد سید سبزواری در پذیرفتن اصالت ماهیت، نقد و تحلیل مبانی اصالت وجود است. مقاله حاضر بر آن است تا با تبیین رویکرد متفاوت سهروردی و سید سبزواری در نقد اصالت وجود، میزان صحت و کارآمدی ادلّه آنها را بررسی کند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Deliberation of Different Critiques on Sadraee Existentialism By Surawardi and Seyyed Abdola’ala Sabzevari

نویسندگان [English]

  • Yaser Salari 1
  • Mahdi Afchangi 2
چکیده [English]

The theory of Existentialism-regarded as the grounds for Transcendental
philosophy-has changed completely Islamic philosophy, in addition, has
been accepted as a dominant theory by philosophers in no time. On the
opposite side, some philosophers refused to accept Existentialism theory,
even tried their best to mount challenges to this theory. Surawardi and
Seyyed Abdola’ala Sabzevari keep critical view on Existentialism, and are
for Essentialism theory. To be precise, the two philosophers have used
different reasons and methods as refusal of Existentialism theory. Sheykh
Surawardi has given several reasons to confirm Essentialism theory so he
is regarded as critics of Existentialism theory though he was living much
earlier than Molla Sadra and his theory. Seyyed Sabzevari accepts clearly
Essentialism by means of analysis and critique on the principles originated
Existentialism-like “impossibility of composite instauration between
Essence and Essentials” and “possible beings are composed duality of
Essence and Beings” in addition denying of cognation principle and also
univocality. In fact, surawardi accepts Essentialism theory taking the
conceptual approach, while Seyyed Sabzevari accepts Essentialism by
having an analytical approach and critical thinking of the principles of
Existentialism theory. In this essay, the writer is to consider how valid and
efficient the reasons for critique of Existentialism theory by Surawardi and
Seyyed sabzevari are with the explanation of their different approaches.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • existentialism
  • Essentialism
  • cognation
  • community
  • compose
  1. 1. ابراهیمی دینانی، غلامحسین، 1376، شعاع اندیشه و شهود در فلسفه سهروردی، تهران، انتشارات حکمت، چاپ چهارم.

    2. ابن‌سینا، 1371، المباحثات، تحقیق و تعلیق محسن بیدارفر، قم، انتشارات بیدار، چاپ اول.

    1. –––––––، 1379، التعلیقات، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.

    4. تبریزی، ملارجبعلی، 1386، الاصل الاصیل، تصحیح و مقدمه عزیز جوان‌پور هروی و حسن اکبری بیرق، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ اول.

    5. حائری مازندرانی، محمد صالح، بی‌تا، حکمت بوعلی سینا، به تصحیح و اهتمام حسن فضائلی (شیوا)، مقدمه و مراقبت عمادزاده، اصفهان، انتشارات حسین علمی و نشر محمد.

    6. ذبیحی، محمد، 1386، فلسفه مشاء: با تکیه بر اهّم آراء ابن‌سینا، تهران، انتشارات سمت، چاپ اول.

    7. زنوزی، ملا عبدالله، 1397، لمعات الاهیه، مقدمه و تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی، پیش‌گفتار سید حسین نصر، تهران، انتشارات انجمن شاهنشاهی ایران.

    8. سبزواری، سید عبدالاعلی، 1419، مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن، قم، انتشارات دارالتفسیر، چاپ دوم، ج1و2و 5 و12و13.

    9. سهروردی، شهاب‌الدین یحیی، 1380، اللمحات: مجموعه مصنفات، تصحیح و مقدمه نجفقلی حبیبی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ سوم، ج4.

    10. ––––––––، 1380، المشارع و المطارحات: مجموعه مصنفات، تصحیح و مقدمه هانری کربن، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ سوم، ج1.

    11. ––––––––، 1380، المقاومات: مجموعه مصنفات، تصحیح و مقدمه هانری کربن، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ سوم، ج1.

    12. ––––––––، 1380، التلویحات: مجموعه مصنفات، تصحیح و مقدمه هانری کربن، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ سوم، ج1.

    13. ––––––––، 1380، الواح عمادی: مجموعه مصنفات، تصحیح و مقدمه سید حسین نصر، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ سوم، ج3.

    14. ––––––––، 1380، حکمه الاشراق: مجموعه مصنفات، تصحیح و مقدمه هانری کربن، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ سوم، ج2.

    15. شیرازی، قطب‌الدین، 1383، شرح حکمة الاشراق، به اهتمام عبدالله نورانی و مهدی محقق، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ اول.

    1. شیرازی، محمد بن ابراهیم، 1342، المشاعر، با ترجمه فارسی بدیع‌الملک میرزا عماد‌الدوله، ترجمه فرانسوی هانری کربن.

    17. ––––––––، 1383، الشواهد الربوبیه فی مناهج السلوکیه، حواشی حاج ملا هادی سبزواری، مقدمه تصحیح و تعلیق سید جلال‌الدین آشتیانی، قم، بوستان کتاب، چاپ اول.

    18. ––––––––، 1981، الحکمة المتعالیه فی الاسفار العقلیة الاربعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم.

    19. طباطبایی، سید محمدحسین، 1417، نهایة الحکمة، تصحیح عباس علی زارعی سبزواری، قم، مؤسسه نشر اسلامی.

    20. قمی، قاضی سعید، 1362، کلید بهشت، مقدمه و تصحیح سید محمد مشکاة، انتشارات الزهرا، چاپ اول.

    21. مصباح یزدی، محمدتقی، 1380، شرح الاسفار، تحقیق و نگارش محمدتقی سبحانی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، چاپ اول.

    مطهری، مرتضی، 1377، مجموعه آثار، تهران، انتشارات صدرا، چاپ سوم.

CAPTCHA Image