نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسنده
گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی نیشابور
چکیده
تازه های تحقیق
نتیجه
بحث حرکت جوهر بر مبانی‌ای استوار است که بدون آن‌ها نمی‌توان از وقوع حرکت در این مقوله سخن گفت؛ یکی از این مبانی اصالت وجود است؛ درهم‌تنیدگی و تلازم خاصی بین اصالت وجود یا ماهیت و بحث حرکت جوهری وجود دارد. بر بنیاد اصالت ماهیت، سخن گفتن از «حرکت جوهری» بی‌معناست مگر این که تشکیک در ماهیت را باور داشته باشیم که آن هم با محذوراتی مواجه می‌شود. در حالی‌که بر مبنای اصالت وجود، حرکت در جوهر به‌راحتی قابل تبیین است و محذوری در پی ندارد؛ همان‌طور که ملاصدرا با پی‌ریزی بنای فلسفی خویش بر پایه اصالت وجود، به‌خوبی توانست حرکت جوهری را تبیین کند. از دیگر مبانی تبیین حرکت در جوهر مسئلۀ تشکیک در حقیقت وجود است و از آنجا که این دو اصل به عنوان مبنا برای تفکر سینوی طرح‌ریزی نشده است او نتوانسته است به پذیرش حرکت و اشتداد در جوهر تصریح کند؛ هرچند در مواردی آراء و عبارات او مستلزم حرکت در جوهر است. بر اساس رویکرد «تعالی تفکر سینوی» میتوان شواهدی از آن تعالی را در این بحث نیز شاهد بود. او نه‌تنها بر بنیاد مشائی خویش باقی نبوده، بلکه اصول و مبانی و «حکمتی متعالی» را نیز بیان کرده، هرچند در تفکر او برهم‌نهشتی نظاممند ندارد. بر اساس همین تعالی رگه‌هایی، به اختلاف در قوت و ضعف، بر حرکت جوهری در تفکر سینوی وجود دارد و بر همین اساس، تعارضی که در این موارد در عبارات و تصریحات شیخ وجود دارد قابل رفع است. البته، توجه به این نکته مهم نیز لازم است که با توجه به عدم طرح مبانی اصل حرکت جوهری، نمی‌توان انتظار داشت که در این بحث، هم‌آنچه که در حرکت جوهری ملاصدرا مطرح و اثبات شده است، بعینه در عبارات شیخ الرئیس- نفیاً یا اثباتاً - بیان شده باشد. همان‌گونه که از عبارات شیخ روشن گردید، در مواضع ایجابی عموماً از «حرکت در جوهر» سخن می‌گوید و یا آنجا که به انکار حرکت جوهری می‌پردازد، نفی حرکت در مقوله جوهر است که با آن چه منظور ملاصدراست، متفاوت به نظر می‌رسد، ولی وجود چنین جرقه‌هایی برای تعالی تفکر شیخ و نزدیک شدن به حکمت متعالیه و دور گشتن از حکمت مشاء و نیز برای استفاده ذهن پرنبوغی چون ملاصدرا برای طرح و تبیین اصل حرکت جوهری می‌تواند بسیار مفید و بلکه کافی باشد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
abstract: Avicenna is known as the great Peripatetic Philosopher in the Muslim world. He developed Peripatetic thought and added a lot to it. He is not a pure peripatetic philosopher. His thoughts of the peripatetic to the transcendent philosophy has upgraded it a lot. For the first time, he used the term "transcendent wisdom." According to his transition from peripatetic to the transcendental philosophy, many of the principles of "transcendent wisdom" is traceable in his thoughts. In this article, we discuss substantial motion. Two important questions would be as follows: Can we search the substantial motion in Avicenna’s thoughts? Could the signs be found in its phrases? The author believes that signs can be found in the substantial motion in the statements and opinions of Sheikh. Author believes that Ibn Sina accepted the substantial motion, although not specified. In this paper, evidence on this entry is provided in Avicenna’s Thoughts.
کلیدواژه‌ها [English]
)
ارسال نظر در مورد این مقاله